Tirkunan: Lexicon |
|
A |
|||||
a | [a] | n. | *ā | [letter] a, A, U+0041, U+0061 →be, sit |
|
a- | [a] | pref.v.<v./n. | -(C) ad- | to, towards →abeva, acepu, acinra, aclar, acustumra, afui, agreg, aiatiu, aiumbit, alat, amalic, amrac, anort, apisat, apoc, apran, arocla, arot, aseu, asist, atani, ateni, atisor, atrai, aveni, avreu, u- |
|
a | [a] | prep. | -(C) ad+ | at, to, towards, it. a, ad, dt. zu, nach, bei →a bas, acas, a destra, afin, agreg, aiumbit, aiumbit, a'l, a mei camin, a nrat, a ou, a pru trar, a racu ur, a rispet di, ariva, a rivei, asist, a strur, a un, avit, ciri, cudolu, cufrum, cusinec a grou, cuveni, da, deu, diman, di salut, dun, fe piveni, las, lig, man, nres, nres, pidun, piveni, pric, pric, proa, prumit, prumit, ricunus, rifri, rifri, riseu, risist, rispus, ritor, sucedi, sumit, va, veni, viac |
|
-a | [a] | suff.v.<n./adj. | -ā; {from -at, -āre, -ātus verb endings} | {denominalizer for some stems with inherited supine in '-ātum'} →abeva, cava, leva |
|
a bas | [a bas] | adv. | a + bas | down, it. giù, a basso, sp. abajo, dt. unten, nach unten →a nrat, ios, su |
|
abeva | [ɐˈbevɐ] | v.t. | a- + beu + -a | give water (to:obj.), water, irrigate, cat. abeurar, it. abbeverare, sp. abrevar, dt. tränken, wässern, zu trinken geben | |
-abra | [ˈabrɐ] | a- drops after vowel | suff.adj.<v. | -b- -ābilem | -able {nominaliser: ability adjective} →bebra, crebra, dicibra, distimabra, flisibra, lavabra, ligabra, mobra, picipubra, punibra, rispusabra, sulubra, uribra |
ac | [ak] | n. | *acca | [letter] h, H, U+0048, U+0068 →ge, i |
|
-ac | [ak] | suff.n./adj.<n./adj./v. | -āticum; {merged with} -āgō, -āginem, {merged with} -āx, -ācem | -age {nominaliser, makes adjectives and nouns, also for tools}, using ... like/by ... {often concretization/manifestarion of abstractum}, much like ..., likely to ..., eager to ..., inclined to ..., fr. -age, port. -agem →bivac, frumac, mac, mirac, musac, rapiac, sbarac, silvac, spusac, tinuac, vriac, vurac, vusac |
|
acas | [ɐˈkas] | prep. | a + cas | to, at (home, office, etc. of), it. a casa, cat. a ca'n, dt. bei (jmdm.) | |
adv. | at my place, at our place, fr. chez nous, chez moi, it. a casa nostra, dt. bei uns | ||||
acepu | [ɐˈkepʊ] | v.t. | {calque} lat. accipiō, acceptō; a- + cepu | accept, it. accettare, sp. aceptar, port. aceitar, dt. annehmen | |
acinra | [ɐˈkind̥rɐ] | v.t. | a- + cinra | light (fire), ignite, switch on (light), it. accendere, dt. anzünden, enzünden, einschalten (Licht) | |
acit | [ɐˈkit] | n. | acētum | acid, vinagre →acit grat, acit sicra, acit uris, acitus, acit vin |
|
adj. | sour →acitidruc, mantic acit |
||||
acit grat | [ɐˈkit ɡrat] | n. | acit + grat | anhydrous acetic acid, glacial acetic acid [chem], port. ácido acético glacial, dt. Eisessig, wasserfreie Essigsäure | |
acitidruc | [ɐkɪtɪˈdruk] | adj. | acit + i + druc | sweet and sour, it. agrodolce, dt. süßsauer →moli acitidruc |
|
acit sicra | [ɐˈkit ˈsikrɐ] | n. | acit + sicra | cider vinegar | |
acit uris | [ɐˈki tʊˈris] | n. | acit + uris | rice vinagre | |
acitus | [ɐkɪˈtus] | adj. | acit + -us | quite sour; sour like vinegar | |
acit vin | [ɐˈkit vin] | n. | acit + vin | vinagre {also other than wine} | |
aclar | [ɐˈklar] | v.t. | a- + clar | clarify, clear, brighten, elucidate, sp. aclarar, dt. klären, aufklären, aufhellen, erklären | |
v.i. | clear up, sp. aclarar, dt. aufhellen, aufheitern | ||||
-acra | [ˈakrɐ] | a- drops after vowel, n and multisyl. in -r | suff.n.<n./v. | +ra -āculum | {diminutive; nominaliser: tools, instruments, things} →iucacra, miracra, praticra, -ra |
acrap | [ɐˈkrap] | v.t. | *ac'clapō, -āre < *adclapāre | catch →cati |
|
acrul | [ɐˈkrul] | n. | *acruborə < acer, -um + arbōrem; {etym. unclear} | maple, it. acero, cat. auró, fr. érable, rom. arțar, dt. Ahorn →strup acrul |
|
actini | [ɐkˈtinɪ] | n. | {loan} | actinium, Ac {element 89} [chem], cat. actini | |
acustumra | [ɐkʊsˈtumb̥rɐ] | v.t. | a- + custumra | accustomed (to: cu), familiarize (with: cu), sp. acostumbrar, rom. obișnui, dt. gewöhnen an, vertraut machen, eingewöhnen →acustumrat |
|
v.refl. | get accustomed (to: cu), familiarize (with: cu), sp. acostumbrarse, dt. sich gewöhnen an, sich vertraut machen, sich eingewöhnen | ||||
acustumrat | [ɐkʊstʊmˈb̥rat] | adj. | acustumra + -(a)t | accustomed, familiar, common, it. avvezzo, rom. obișnuit, dt. gewohnt, gewöhnlich →niacustumrat |
|
a destra | [a ˈdestrɐ] | adv. | a + destra | on the right, to the right | |
adron | [ɐˈdron] | n. | {loan} gr. ἁδρός; adr + -on | hadron [phys] [stdmodel] | |
afin | [ɐˈfin] | prep. | a + fin | until →afin sem, afin ur, dis cunul afin murmen, dis dilun afin diven |
|
afin sem | [ɐˈfin sem] | adv. | afin + sem | so far, up to now, until now, it. finora, sp. hasta ahora, rom. până acum, dt. bis jetzt | |
afin ur | [ɐˈfi nur] | adv. | afin + ur | so far, up to now, until now, it. finora, sp. hasta ahora, rom. până acum, dt. bis jetzt | |
afni | [ˈafnɪ] | n. | {loan} | hafnium, Ha {element 72} [chem], cat. hafni, friul. afni | |
afui | [ɐˈfu͡ɪ̯] | v.t. | a- + fui | drive away, cause to flee, it. scacciare, fare scacciare, sp. ahuyentar, rom. alunga, dt. verscheuen, verjagen | |
agil | [ɐˈɡil] | adj. | {loan} lat. agilis, -em | agile | |
agreg | [ɐˈɡreŋ] | v.t. | a- + greg | gather, add (to:a), herd, collect, accumulate, cat. sp. port. agregar, dt. ansammeln, hinzufügen (zu:a), zusammenfügen | |
ai | [a͡ɪ̯] | n. | *avjus, -a < avus, avia | grandfather, grandmother [kin], cat. avi, àvia, sp. aya, port. aia, sard. avia, aja, dt. Großmutter, Oma, Großvater, Opa, Großelternteil →ai astra, mau mau, mau pau, pau mau, pau pau |
|
-ai | [a͡ɪ̯] | suff.n.<n./adj. | -āium < -ārium; {generalised, orig. dial. drop of -r-} | -ery, -eria, {place of selling/providing}, it. -eria, -aria, -aia, dt. -erei →-atai, atarai, cafiai, casiai, crivisai, frumicai, funuai, librai, linai, mubrai, munitai, picrai, ratai, scupatai, stricai, ucrai, vinai, vispai |
|
ai astra | [a͡ɪ̯ ˈastrɐ] | n. | ai + astra | stepgrandfather, stepgrandmother [kin], cat. aviastre | |
aiatiu | [ɐjɐˈti͡ʊ̯] | n. | {calque} lat. adjectīvus; a- + iat + -iu | adjective, fr. adjectif, it. aggettivo, dt. Adjektiv, Eigenschaftswort →avreu, cuiumbitur, sustantiu |
|
ainstaini | [a͡ɪ̯nstɐˈinɪ] | n. | {loan} | einsteinium, Es {element 99} [chem], cat. einsteini | |
air | [ɐˈir] | adv. | *a ēri < ab herī | yesterday, cat. ahir, it. rom. ieri, sp. ayer, port. ontem, gal. onte, sard. deris, dt. gestern | |
airu | [ɐˈirʊ] | n. | {loan} | airplane, plane, aircraft, it. aeroplano, aereo, port. avião, fr. avion, dt. Flugzeug →airuplan, ar |
|
airuplan | [a͡ɪ̯rʊˈplan] | n. | {loan} gr. ἀήρ + πλάνος; airu + plan | airplane, plane, aircraft, it. aeroplano, aereo, port. avião, fr. avion, dt. Flugzeug →ar |
|
aiumbit | [ɐjʊmˈbit] | v.t. | a- + iumbit | add (to: a), adjoin, it. aggiungere, sp. adjuntar, dt. hinzufügen, anfügen, beifügen, dazugeben, dazulegen | |
v.refl. | join (obj.: a), it. giungere, sp. allegarse, juntarse, dt. hinzukommen (zu: a), anschließen (dat.: a), versammeln | ||||
aiut | [ɐˈjut] | v.t. | *adiūtō, -āre < {freq.} adiuvāre, adiuvō, adiūtum | help, it. aiutare, cat. port. ajudar, sp. ayudar, rom. ajuta, dt. helfen →aiutur |
|
aiutur | [ɐjʊˈtur] | n. | aiut + -(at)ur | help, it. aiuto, cat. port. ajuda, sp. ayuda, socorro, rom. ajutor, arom. agiutor, dt. Hilfe | |
a'l | [al] | special elision | prep. | a + l(i) | to the |
al | [al] | n. | alium | garlic, it. aglio, sard. agliu, agiu, allu, dt. Knoblauch →aliol, butir al |
|
al | [al] | n. | āla | wing {used only for wings, while rapen is used more for fins, but is not wrong for wings}, it. cat. occ. sp. rsch. ala, fr. aile, port. á, asa, ala, gal. á, rum. aripă, arom. arpã, dt. Flügel →alat, rapen |
|
alat | [ɐˈlat] | adj. | al + -at | winged, sp. alado, it. alato, cat. penat, dt. geflügelt →mur alat |
|
alat | [ɐˈlat] | v.t. | a- + lat | breastfeed, nurse, feed milk to, it. allattare, cat. alletar, fr. allaiter, rom. alăpta, dt. stillen, Milch geben | |
(alc) | [alk] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} {derived from alcul} | alk- {substrance formative} [chem]; it. alc-, alch-, cat. alc-, alqu-, dt. Alk- →alcan, alcil |
alcan | [ɐlˈkan] | n. | alc + -an | alkane [chem], it. alcano, dt. Alkan | |
alcil | [ɐlˈkil] | n. | alc + -il | alkyl [chem], it. alchile, dt. Alkyl | |
alcul | [ɐlˈkul] | n. | {loan} alcohol | alcohol →alc, sint' alcul, -ul |
|
Alesi | [ɐˈlesɪ] | n.prop. | Aloysius, -um | Aloysius | |
aliol | [ɐlˈjol] | n. | al + i + ol | aioli | |
alt | [alt] | adj. | -(ra) alter, -ra, -rum | other, dt. ander | |
precomp. | alt | another, dt. sonst, andern- →alt-cal, alt-calum, alt-can, alt-canum, alt-caur, alt-caurum, alt-ce, alt-cium, alt-com, alt-cumum, alt-ou, alt-uvum, n'alt-cavi |
|||
pron. | another →tra alt |
||||
alt-cal | [alt kal] | pron.interr. | alt- + cal | whichelse?, whatelse?, what other kind? | |
pron.rel. | whichelse, whatelse, what other kind | ||||
alt-calum | [alt kɐˈlum] | pron.indef. | alt- + calum | something else, someone else | |
pron.rel. | whichever else, whoever else | ||||
alt-can | [alt kan] | adv.interr. | alt- + can | how much else?, how many else? | |
adv.rel. | how much else, how many else | ||||
alt-canum | [alt kɐˈnum] | adv.indef. | alt- + canum | some other amount | |
adv.rel. | however much else, however many else | ||||
alt-caur | [alt kɐˈur] | adv.interr. | alt- + caur | whenelse? | |
adv.rel. | whenelse | ||||
alt-caurum | [alt ka͡ʊ̯ˈrum] | adv.indef. | alt- + caurum | sometime else, somewhen else, at some other time, dt. sonstwann | |
adv.rel. | whenever else | ||||
alt-ce | [alt ke] | pron.interr. | alt- + ce | whoelse? whatelse? →pi alt-ce |
|
pron.rel. | whoelse, whatelse | ||||
alt-cium | [alt kjum] | pron.indef. | alt- + cium | someone else, something else →pi alt-cium |
|
pron.rel. | whoever else, whatever else | ||||
alt-com | [alt kom] | adv.interr. | alt- + com | howelse? | |
adv.rel. | howelse | ||||
alt-cumum | [alt kʊˈmum] | adv.indef. | alt- + cumum | somehow else | |
adv.rel. | however else | ||||
alt-ou | [al to͡ʊ̯] | adv.interr. | alt- + ou | whereelse? | |
adv.rel. | whereelse | ||||
alt-uvum | [al tʊˈvum] | adv.indef. | alt- + uvum | somewhere else | |
adv.rel. | whereever else | ||||
alumini | [ɐlʊˈminɪ] | n. | {loan} | aluminium, Al {element 13} [chem], cat. alumini | |
am | [am] | v.t. | *amō, -āre | love →amar, amat, amatur |
|
amalic | [ɐmɐˈlik] | v.t. | a- + mal + -ic | make worse, worsen, it. aggravare, port. piorar, rom. înrăutăți, dt. verschlechtern | |
v.refl. | get worse, worsen, it. peggiorare, port. agravar-se, rom. înrăutăți, dt. sich verschlechtern | ||||
amar | [ɐˈmar] | n. | am + -ar | love, cat. amor, it. amore, rom. iubire, dt. Liebe | |
Amason | [ɐmɐˈson] | n.prop. | {loan} sp. Amazonas | Amazon River; area around Amazon River →Flumra Amason, Selu Amason |
|
amat | [ɐˈmat] | n. | am + -at | beloved, boyfriend, girlfriend, it. bello, bella, amato, amata, dt. Liebster, Liebste, Geliebter, Geliebte | |
amatur | [ɐmɐˈtur] | n. | am + -atur | lover | |
ambil | [ɐmˈbil] | n. | anguilla | eel, it. anguilla, sp. cat. anguila, port. enguia, rom. anghilă, sard. ambidda, dt. Aal →prin d'ambil |
|
a mei camin | [a me͡ɪ̯ kɐˈmin] | adv. | a + mei camin | half way, fr. à mi-chemin, dt. auf halbem Wege, zur Hälfte | |
-amen | [ɐˈmen] | suff.n. | -amentum | {nominalizer} instrument, tool, result →anurtamen, criscumen, crugumen, diclaramen, distimamen, finumen, funamen, imanicamen, micamen, mumen, mutamen, mvistimen, ngracamen, pacamen, pruamen, prumitamen, pusimen, rapimen, salutamen, spatimen, stinimen, sulumen, tratamen, uligamen, vimen, vistimen |
|
amic | [ɐˈmik] | n. | amīcus, -um | friend, it. amico, amica, dt. Freund, Freundin →nimic |
|
amin | [ɐˈmin] | interj. | {loan} hebr. אָמֵן | Amen | |
Amiric | [ɐmɪˈrik] | n.prop. | {loan} | America →amirici |
|
amirici | [ɐmɪˈrikɪ] | n. | {loan}; Amiric + i | americium, Am {element 95} [chem], cat. americi | |
amoni | [ɐˈmonɪ] | n. | {loan} | ammonia [chem], it. ammoniaco, rom. amoniac, dt. Ammoniak →sal amoni |
|
amper | [ɐmˈper] | n. | {loan} ampere | ampere [phys] [unit] [SI], A, dt. Ampere →crugumen |
|
amrac | [ɐmˈb̥rak] | v.t. | a- + mrac | make bitter, it. rendere amaro, sard. ammarigosàe, dt. bitter machen | |
an | [an] | n. | annum | year →anan, an luc, ca an |
|
-an | [an] | suff.adj.<n. | -ānus, -a, -um; {merged with} -ālis, -āris; {merged with} -ēns, entem, -āns, antem {this may also become -atur} | pertaining to, -ly, -ry, -y, -ian →anan, Brasilan, citatan, crisian, fivan, Frangian, gluban, istran, iuran, ivrupan, lian, lucan, maran, mian, misan, mpirian, Piruian, pulan, rian, rugan, sirmanan, sulican, talian, umrican, vitan |
|
-an | [an] | suff.n. | {loan} | -ane {substance formative} [chem], it. -ano, dt. -an →alcan, butan, itan, mitan, prupan |
|
anan | [ɐˈnan] | adj. | an + -an | yearly, cat. anual, anyal, sp. port. rom. anual, dt. jährlich | |
anec | [ɐˈnek] | v.t. | **a'necō, -āre < *adnecāre, *adnecō, *adnecāvī, *adnecātum | to drown, it. annegare, sp. anegar, fr. noyer, rom. îneca, dt. ertränken | |
v.refl. | to drown, it. annegare, sp. anegarse, fr. se noyer, dt. ertrinken | ||||
angel | [ɐŋˈɡel] | n. | angellum | angel | |
angra | [ˈaŋɡ̊rɐ] | n. | angulus, -um | angle, corner, it. angolo, dt. Ecke, Winkel →angra drit, angrat |
|
angra drit | [ˈaŋɡ̊rɐ drit] | n. | angra + drit | right angle, it. angolo retto, dt. rechter Winkel | |
angrat | [ɐŋˈɡ̊rat] | adj. | angulātus, -um; angra + -(a)t | angular, angled, cornered, it. angolare, dt. eckig, winklig →cimangrat, dritangrat, mrutangrat, patrangrat, sisangrat, triangrat |
|
-ani | [ˈanɪ] | suff.n.<n. | -ānia | {generalises; makes collections/groups; makes countries} →munani |
|
anis | [ɐˈnis] | n. | anīsum | anise, cat. anís, sard. ànas, it. anice | |
anit | [ɐˈnit] | n. | anēthum | dill, cat. anet, it. aneto | |
an luc | [an d̥luk] | n. | an + luc | light-year, it. anno luce, cat. any llum, dt. Lichtjahr | |
anort | [ɐˈnorə̆t] | v.t. | a- + nort | orient, put into northern direction, it. orientare, dt. orientieren, einnorden →anurtamen, anurtar |
|
v.refl. | orient oneself, realign, it. orientarsi, dt. sich orientieren | ||||
anra | [ˈand̥rɐ] | v.i. | *andilō, -āre < *anditāre < {influence} ad-īre; ambulāre | walk →anratur |
|
a nrat | [an d̥rat] | adv. | a + nrat | up, it. su, in alto, sp. alto, dt. oben, nach oben, hoch →a bas, spra, sus |
|
anratur | [ɐnd̥rɐˈtur] | n. | anra + -(a)tur | pedestrian | |
Anri | [ˈand̥rɪ] | n.prop. | *Andrīa < Andrēām | Andrew, it. Andrea, sp. Andrés, dt. Andreas | |
Antun | [ɐnˈtun] | n.prop. | Antōnia, -us | Antonia, Anton | |
anurtamen | [ɐnʊrə̆tɐˈmen] | n. | anort + -amen | orientation, it. orientamento, orientazione, dt. Orientierung | |
anurtar | [ɐnʊrə̆ˈtar] | n. | anort + -ar | orientation, it. orientamento, orientazione, dt. Orientierung | |
aoi | [ɐˈo͡ɪ̯] | adv. | -(d)i- *a hodie < ad hōdiē | today, fr. aujourd'hui, cat. avui, it. oggi, sp. hoy, port. hoje, friul. vuê, lad. ncuei, rsch. oz, rom. astăzi, azi, sard. oe, oi, dt. heute →aoi siran, aoi trar, n'iur aoi |
|
aoi siran | [ɐˈo͡ɪ̯ sɪˈran] | adv. | aoi + siran | this evening, tonight, it. stasera, sp. esta tarde, port. hoje à tardinha, dt. heute Abend →aoi trar |
|
aoi trar | [ɐˈo͡ɪ̯ trar] | adv. | aoi + trar | this evening, tonight, it. stasera, sp. esta tarde, port. hoje à tardinha, dt. heute Abend →aoi siran |
|
a ou | [a o͡ʊ̯] | adv.interr. | a + ou | where to? | |
adv.rel. | where to | ||||
ap | [ap] | n. | aqua | water, it. acqua, sard. abba, cat. aigua, friul. aghe, rsch. aua, rom. apă, dt. Wasser →apar, ap friben, ap pisat, apus, cumr' ap, pobra d'ap, prin d'ap, su ap, vas ap |
|
apar | [ɐˈpar] | n. | aquārius, -um; ap + -ar | tap (for water, also for beer), faucet, spigot, it. rubinetto, fr. robinet, cat. aixeta, dt. Wasserhahn, Zapfhahn, Hahn, Kran, cmp. it. acquaio, fr. évier, aiguière, port. agueiro, rom. apar | |
apest | [ɐˈpest] | v.i. | *appestō, -āre | stink →apistat, apistur |
|
v.t. | befoul, pollute (with odour), poison | ||||
ap friben | [ap frɪˈben] | n. | ap + friben | (boiling) hot water | |
Api | [ˈapɪ] | n.prop. | Appius, -um | Appius, Appio | |
api | [ˈapɪ] | n. | apium | celery, cat. api, it. sedano, port. aipo, sard. apiu, dt. Sellerie | |
apisat | [ɐpɪˈsat] | v.t. | a- + pisat | weigh down, it. appesantire, dt. beschweren | |
apistat | [ɐpɪsˈtat] | adj. | apest + -at | spoiled, poisoned, polluted, foul | |
apistur | [ɐpɪsˈtur] | adj. | apest + -(at)ur | stinky, stinking, foul →apisturol |
|
apisturol | [ɐpɪstʊˈrol] | n. | apistur + -ol | skunk. it. mofetta, sp. zorrillo, sci. Mephitis, dt. Stinktier | |
apoc | [ɐˈpok] | v.t. | a- + poc | decrease, reduce, wane, cat. apocar, minvar, dt. verringern, verkleinern →umen |
|
v.i. | decrease, reduce, wane, cat. apocar, minvar, dt. abnehmen, sich verringern, sich verkleinern | ||||
ap pisat | [ap̚ pɪˈsat] | n. | ap + pisat | heavy water | |
apra | [ˈaprɐ] | n. | aquila | eagle, it. aquila, sard. àbbila, cat. àguila, àliga, fr. aigle, rom. vultur, acvila, dt. Adler | |
apran | [ɐˈpran] | v.t. | a- + pran | flatten, smooth, pave (one's way), it. appiattire, cat. allanar, sp. aplanar, port. achatar, dt. plätten, planieren, ebnen, glätten | |
apri | [ˈaprɪ] | v.t. | *aperiō, -īre; apertum | open, it. aprire, fr. ouvrir, cat. obrir, dobrir, occ. durbir, sp. abrir, arom. apir, dt. öffnen →aprir, aprit |
|
aprir | [ɐˈprir] | n. | apri + -(a)r | opening (process), it. apertura, fr. ouverture, aperture, sp. abertura, dt. Öffnung (Vorgang), Eröffnung | |
aprit | [ɐˈprit] | adj. | apri + -(a)t | open, sp. abierto, fr. ouvert, it. aperto, dischiuso, cat. obert, rom. deschis, dt. offen, geöffnet | |
n. | opening (result), it. apertura, fr. ouverture, aperture, sp. abertura, dt. Öffnung (Ergebnis) | ||||
aprup | [ɐˈprup] | prep. | -(')- *a 'prope < *ad prope | near, close to, cat. prop, it. vicino, sard. proba, aproba, acanta, rom. aproape, dt. nahe | |
a pru trar | [a pru trar] | phr. | a + pru + trar | see you later | |
apui | [ɐˈpu͡ɪ̯] | prep. | *a'pos < ad post | after, behind, beyond, across, fr. après, it. dietro, alle spalle, sp. tras, sard. aisségus, cat. darerre, rom. după, dt. hinter, jenseits, durch; cmp. rom. apoi →apuiar, apui ci, apui mi dilui, avan, napui, tra |
|
adv. | afterwards, after, behind, beyond, across, fr. après, ensuite, it. là dietro, dopo, sp. después, cat. després, rom. apoi, dt. hinterher, nachher, danach →avan, rot apui |
||||
apuiar | [ɐpʊˈjar] | n. | apui + -ar | buttocks, bottom, it. didietro, podice, posteriore, cat. natja, dt. Hintern →nac |
|
apui ci | [ɐˈpu͡ɪ̯ ki] | conj. | apui + ci | after, fr. après que, it. poi, dopo che, sp. después que, dt. nachdem →avan ci |
|
apui mi dilui | [ɐˈpu͡ɪ̯ mi dɪˈlu͡ɪ̯] | phr. | apui + mi + dilui | after me the deluge | |
apus | [ɐˈpus] | adj. | ap + -us | watery, aqueous, it. acquoso, rom. apos, apătos, dt. wäßrig →niapus |
|
ar | [ar] | n. | āerem < āēr | air, it. aria, cat. aire, port. ar, rsch. aria, leer, ajer, dt. Luft →airu, airuplan, nau cusin ar, vicla cusin ar |
|
-ar | [ar] | suff.n.<n./adj. | -(V) -arius, -a, -um | -arian, -ary, -aire {who/which believes in, practises, provides, supports}, port. -eiro, -eira →apar, apuiar, banar, camrar, casiar, cirisar, citrar, crarar, crivisar, cucinar, distrar, ficar, gisar, linar, mubrar, nucar, panar, picrar, piprar, pirar, prunar, pumar, racimar, ratar, ruar, strurar, tisurar, uilar, ulivar, uspitar, vacar, vinar |
|
-ar | [ar] | a- drops after vowel | suff.n.<v. | -āre; -re | -ing, -ent, {nominaliser: process, event}, cmp. rom. -re →amar, anurtar, aprir, arivar, atinir, atrair, bivur, calibrar, camir, caur, cilibrar, craur, criar, cror stratar, cucirir, cucraur, cudulur, cuminar, cuparar, curuir, custruir, dimvulur, dirair, dirivar, discusar, disir, divur, dulur, finur, flarar, fuir, funur, furar, ginrar, imanicar, laurar, mangar, mfluir, misurar, murir, mutar, muvur, ncipur, ngracar, niguticar, nrudur, nrupur, pasar, pracur, pratir, pridur, pruar, prucidir, puricar, putur, riculir, rigur, riparar, rivur, scapar, scavar, silir, sivur, spusar, stimar, sumitar, tanir, timur, tinir, tintar, tramitar, tratir, trimlar, uir, umitar, uprar, ustribar, vingar, vinir, vir |
a racu ur | [a ˈrakʊ ur] | adv. | a + racu + ur | at some time | |
argon | [ɐrə̆ˈɡon] | n. | {loan} | argon, Ar {element 18} [chem], cat. argó | |
arin | [ɐˈrin] | n. | argentum | silver, Ag {element 47} [chem], cat. argent, friul. arint, arom. asimi, rum. argint, port. prata, sp. plata, dt. Silber | |
aring | [ɐˈriŋ] | n. | **arinca < germ. *harenga | herring, it. aringa, cat. areng, fr. hareng, sp. arenque, dt. Hering | |
a rispet di | [a rɪsˈpet̚ di] | adv. | a + rispet + di | with respect to; concerning | |
arit | [ɐˈrit] | n. | ariēs, -etem | ram, it. ariete, dt. Widder →Arit Sulic |
|
Arit Sulic | [ɐˈrit sʊˈlik] | n.prop. | arit + sulic | Sun Ram {mythical creature in Northern Europe} | |
ariu | [ɐˈri͡ʊ̯] | adj. | -i/u- -V- āridus, -a, -um; {semi-learned; -eu>-iu influenced by -iu} | arid, dry, barren, parched →sicat |
|
ariva | [ɐˈrivɐ] | v.i. | *arībō, -āre < adrīpāre | arrive (at: a) →arivar |
|
v.aux. | manage to do s.t. | ||||
arivar | [ɐrɪˈvar] | n. | ariva + -(a)r | arrival, cat. arribada, fr. arrivée, it. arrivo, rom. venire, dt. Ankunft | |
a rivei | [a rɪˈve͡ɪ̯] | phr. | a + rivei | good bye, see you, so long | |
arm | [arə̆m] | n. | anima | soul, it. anima, alma, oocc. arma, dt. Seele | |
arocla | [ɐˈroklɐ] | v.t. | a- + rocla | wind, roll, port. arrollar, dt. aufspulen, rollen, wickeln →aruclatur |
|
arot | [ɐˈrot] | v.t. | a- + rot | rotate, roll, wheel, turn, it. ruotare, sp. girar, rodar, dt. rollen, drehen | |
arsen | [ɐrə̆ˈsen] | n. | {loan} | arsenic, As {element 33} [chem], cat. arsènic | |
aruclatur | [ɐrʊklɐˈtur] | n. | arocla + -(a)tur | winder, roller, s.o. who rolls →aruclatur mrer |
|
aruclatur mrer | [ɐrʊklɐˈtur m̩b̥rer] | n. | aruclatur + mrer | dung beetle, fr. bousier, it. stercorario, sp. ruedamierda, dt. Mistkäfer →scrabai strec |
|
asat | [ɐˈsat] | adj. | *a sātis < ad sātis | enough | |
adv. | enough, suffiently | ||||
ascon | [ɐsˈkon] | v.t. | **abscondō, -ere; absconditum | hide, conceal, shroud, cover →rabul ascon furest |
|
ascrut | [ɐsˈkrut] | v.t. | *ascultō, -āre < *auscultāre | listen to, listen in on, auscultate, it. ascoltare, sp. escuchar, fr. écouter, rom. asculta, friul. scoltâ, dt. horchen, abhorchen, belauschen →oi |
|
aseu | [ɐˈse͡ʊ̯] | v.t. | a- + seu | seat, place down, cat. asseure, it. assidere, rom. așeza, dt. etw./jdn. setzen, stellen, hinstellen | |
v.refl. | sit down, cat. asseure, it. sedersi, dt. sich setzen, sich hinsetzen | ||||
asi | [ˈasɪ] | n. | {loan} | hassium, Hs {element 108} [chem], cat. hassi | |
asist | [ɐˈsist] | v.t. | a- + sist | assist, it. assistere, sp. assistir, dt. unterstützen, betreuen, beistehen, behilflich sein, versorgen | |
v.i. | attend (obj.: a), take part, it. assistere, ascoltare, sp. assistir, dt. beiwohnen, teilnehmen, miterleben | ||||
asna | [ˈasnɐ] | n. | asinum | donkey | |
aspra | [ˈasprɐ] | adj. | asperum < asper | rough, coarse, unrefined, rude, harsh, cat. aspre, it. aspro, arom. ascuru, rom. sard. aspru, dt. grob, unausgegoren, ungehobelt | |
astat | [ɐsˈtat] | n. | {loan} | astatine, At {element 85} [chem], cat. àstat | |
astra | [ˈastrɐ] | adj. | -aster, -rum | step- [kin], not quite, -ish {may imply inferior and/or pejorative meaning}, it. sp. port. -astro, fr. -âtre, cat. -astre, dt. Möchtegern-, Stief- →ai astra, fil astra, griman astra, grimanol astra, grimanun astra, iou astra, mau astra, niput astra, pau astra, puit astra, rau astra, robi astra, surin astra, tiul astra |
|
a strur | [as trur] | adv. | a + strur | on the left, to the left | |
asulot | [ɐsʊˈlot] | n. | {loan} nah. āxōlōtl | axolotl | |
asur | [ɐˈsur] | adj. | {loan} azur | skyblue, lightblue [colour] | |
-at | [at] | a- drops after vowel | suff.adj.<v.t. | -atus, -a, -um; {merged with} -つ-ra, {often forms nouns} | -ed {passive participle}, -ee {nominaliser: patient maker} →acustumrat, amat, apistat, aprit, -at, -atai, -atitat, -atiu, atrait, avinit, balat, batut, bivut, camit, cansat, castrat, cidit, claricat, craut, criat, cuciput, cucirit, cucraut, culit, cunusat, curicat, custruit, difrit, dimrit, dimvulut, distimat, dit, ditrimatiu, divut, fet, flisit, fratat, frit, furat, furat, gilat, ginrat, irit, iriut, isit, -iu, iumbit, lavat, lit, mangat, mbivut, misurat, mulit, murit, muvut, mvisat, nascut, ngisat, nigat, nsalat, ntinit, pasat, pimitat, pingat, pisat, pratit, pridut, pruat, prudut, prumitat, prupusit, pusit, pusivut, putut, rapit, riculit, riput, risultat, ruput, salvat, scrivut, scupat, sicat, silit, sinicat, sintit, siparat, spusat, stimat, timrat, tinit, tisut, tramitat, ufrit, uir, uligat, umitat, unricat, uprat, uricat, ustribat, vinit, vistit, vusat |
suff.adj.<n. | -at (suff.adj.<v.t.) | -ed, equipped with, having →alat, angrat, braut, bucat, cratat, crupat, dinat, filat, lamrat, mret, patrut, upusit |
|||
-at | [at] | suff.n.<n. | {loan} | -ate [chem] {anion in higher oxidisation state}, it. -ato, dt. -at →citrat, clurat, sulfat |
|
-atai | [ɐˈta͡ɪ̯] | suff.n.<v. | -atāium < -atārium; {generalised, orig. dialectal drop of -r-}; merged with -tōrius, -a, -um; -at + -ai | -tory, {makes places, often public or official, where the action/event/process/progress happens}, it. -torio, -toio, sp. -dero, rom. -tor, -toriu →cacatai, ciditai, lavatai, pisitai, ritraitai, sicatai |
|
atani | [ɐˈtanɪ] | v.t. | a- + tani | get to, reach, fr. atteindre, ofr. ataindre, it. attingere, cat. atènyer, gal. atanguer, rom. atinge, dt. erreichen, erlangen, erzielen; cmp. sp. atañer, vlat. *attangere | |
atar | [ɐˈtar] | n. | -(V) aciārium | steel, fr. acier, cat. acer, it. acciaio, sp. acero, port. aço, friul. açâr, açâl, rsch. atschal, itschal, atschel, rom. oțel, sard. atzargiu, atarzu, atarju, dt. Stahl →atarai, atar crabuni |
|
atarai | [ɐtɐˈra͡ɪ̯] | n. | atar + -ai | steelworks, it. acciaieria, rom. oțelărie, dt. Stahlhütte | |
atar crabuni | [ɐˈtar krɐˈbunɪ] | n. | atar + crabuni | carbon steel, rom. oțel carbon, dt. Karbonstahl | |
ateni | [ɐˈtenɪ] | v.t. | a- + teni | pay attention to, deal with, attend to, serve (restaurant, shop), cat. atendre, port. atender, dt. bedienen, annehmen (Telefon), sich kümmern, versorgen, aufmerksam folgen, bedienen (Restaurant, Geschäft) →atinir, atinitur |
|
Atin | [ɐˈtin] | n.prop. | {loan} gr. Αθήνα, agr. Ἀθῆναι | Athens, it. Atene, sp. port. Atenas, cat. Atenes, rom. Atena, dt. Athen | |
atinir | [ɐtɪˈnir] | n. | ateni + -(a)r | attention, rom. atenție, dt. Aufmerksamkeit | |
atinitur | [ɐtɪnɪˈtur] | adj. | ateni + -(a)tur | attentive, it. attento, rom. atent, dt. aufmerksam | |
atisor | [ɐtɪˈsor] | v.t. | a- + tisor | hoard, treasure, sp. atesorar, dt. horten, sammeln, anhäufen | |
-atitat | [ɐtɪˈtat] | suff.n.<v. | -at + -itat | -edness {abstraction of the passive result of a verb} | |
-atiu | [ɐˈti͡ʊ̯] | suff.adj.<v.t. | -at + -iu | -tive, -tory {likely or frequent passive result of a verb} →cudutiu |
|
Atlas | [ɐˈtlas] | n.prop. | {loan} Ἄτλας | Atlas {Greek mythology} →Mar Atlas |
|
atom | [ɐˈtom] | n. | {loan} gr. ἄτομος | atom, it. atomo, sp. port. átomo, dt. Atom →ruloi atom |
|
atrai | [ɐˈtra͡ɪ̯] | v.t. | a- + trai | attract, it. attrarre, rom. atrage, dt. anziehen →atrair, atrait, atraitur |
|
atrair | [ɐtrɐˈir] | n. | atrai + -(a)r | attraction (to: pi) (process, force), it. attrazione, rom. atragere, dt. Anziehung | |
atrait | [ɐtrɐˈit] | adj. | atrai + -(a)t | attracted (to: pi), it. attratto, cat. atret, port. atraído, rom. atras, dt. angezogen, hingezogen | |
atraitur | [ɐtra͡ɪ̯ˈtur] | adj. | atrai + -(a)tur | attractive, it. attraente, cat. atractiu, port. atraente, rom. atrăgător, dt. hinreißend, anziehend, attraktiv | |
n. | attraction (s.t. which attracts), it. attrazione, rom. atracție, dt. Attraktion | ||||
atu- | [ˈatʊ] | precomp.si. | {loan} atto {SI unit prefix} | atto-, 1e-18, dt. atto- | |
atung | [ɐˈtuŋ] | adv.dem. | *ad tunce | then, thereupon, afterwards; it. dopo, quindi, allora, poi, sard. insara, assora, intandhu, tanno, dt. dann, danach →dis atung |
|
conj. | when, whereupon | ||||
-atur | [ɐˈtur] | a- drops after vowel, -l, -n, -s; at- drops after -t | suff.n.<v. | -ātōr, -em | -er {nominaliser, agent maker: who/which does ...}, -ing {makes adjectives}; cmp. rom. uimitor →aiutur, amatur, -an, anratur, apistur, aruclatur, atinitur, atraitur, baltur, biutur, criatur, crugutur, cuciritur, cucrugutur, cuiumbitur, cumantur, cunitur, cutinutur, difritur, diutur, fitur, fristur, furatur, furatur, ginratur, giratur, lauratur, lavatur, mangatur, mfluitur, mfriutur, mpiratur, muritur, ndutur, nristur, pacatur, picatur, pimitur, pingatur, pistur, prutur, rapitur, rastur, riparatur, ruputur, ruscatur, sasistur, scatur, scavatur, spastur, spauratur, spustur, stribitur, studitur, sulutur, uitur, upratur, viacatur, vigratur, vingatur, viutur |
au- | [a͡ʊ̯] | pref.v.<v./n. | ab- | ab-, off, away →ausen, ausolu, autenu |
|
au | [a͡ʊ̯] | v.aux. | habeō, -ēre; {irr. short word; perf.part. cat. hagut, rom. avut, it. avuto; pres.3sg. cat. heu, ha, sp. ha, hay, it. ha} | have {past tense auxiliary} | |
a un | [a un] | special elision | prep. | a + un | to a |
aun | [ɐˈun] | v.i. | *abundō, -āre; abundātum | abound, be plentiful, have plenty (of:di), it. abbondare, sp. abundar, dt. reichlich vorhanden sein, reichlich haben (obj.:di), reich sein (an:di) | |
aur | [ɐˈur] | adv.dem. | ad hōra | {rare regional variant} now, fr. maintenant, ofr. ore, it. adesso, ora, mo, sp. ahora, port. gal. agora, cat. occ. ara, rom. acum, lad. śën, sard. como, commu, immoi, moi, mou, dt. jetzt | |
aur | [ɐˈur] | interj. | {loan} basq. agur | bye bye | |
ausen | [a͡ʊ̯ˈsen] | adj. | absēns, -tem; au- + sen | absent, it. assente, sp. ausente, dt. abwesend | |
ausolu | [a͡ʊ̯ˈsolʊ] | v.t. | au- + solu | absolve [rel], exonerate, discharge, settle, it. assolvere, dt. absolvieren, freisprechen, begleichen | |
autenu | [a͡ʊ̯ˈtenʊ] | v.refl. | au- + tenu | abstain, refrain (from:di), keep away, it. astenere, sp. abstenerse, rom. abține, dt. sich fernhalten (von:di), verzichten (auf:di) | |
autu | [ɐˈutʊ] | n. | {loan} gr. auto + (mobil) | car, automobile, vehicle, it. macchina, auto, automobile, sp. coche, dt. Auto | |
avacat | [ɐvɐˈkat] | n. | {loan} nah. ahuacatl | avocado | |
avan | [ɐˈvan] | prep. | *abante < ab + ante | before, in front of, fr. avant, it. davanti a, prima di, dt. vor →apui, avan ci, fe |
|
adv. | before, in front, fr. avant, it. davanti, prima, dt. vorher, davor →apui, rot avan |
||||
avan ci | [ɐˈvaŋ ki] | conj. | avan + ci | before, fr. avant que, it. prima che, dt. bevor, ehe →apui ci |
|
aveni | [ɐˈvenɪ] | v.t. | a- + veni | happen, take place, it. avvenire, port. avir, fr. advenir, rom. întâmpla, petrece, dt. vonstattengehen, stattfinden, geschehen, erfolgen; cmp. sp. avenir →avinit, vinir |
|
avin | [ɐˈvin] | n. | avēna | oat, it. avena, friul. vene, dt. Hafer →mil, ori, sical, spret, tric |
|
avinit | [ɐvɪˈnit] | n. | aveni + -(a)t | Advent, it. avvento, dt. Advent | |
avis | [ɐˈvis] | n. | abyssus, -um | abyss, deep →spra avis |
|
avit | [ɐˈvit] | v.i. | *habītō, -āre < habitāre | inhabit (obj: a, ni), live, dwell (in: a, ni), it. abitare, sp. habitar, residir, morar, dt. wohnen, leben (in: a, ni) →riseu, vit |
|
avreu | [ɐˈvre͡ʊ̯] | n. | a- + vreu | adverb, it. avverbio, dt. Adverb, Umstandswort →aiatiu, vreu |
|
B |
|||||
bal | [bal] | v.t. | *ballō, -āre | dance →balat, baltur |
|
balat | [bɐˈlat] | n. | bal + -at | dance | |
balin | [bɐˈlin] | n. | *balēna < lat. balena | whale, sci. cetacea →balin brau, balin gris |
|
balin brau | [bɐˈlim bra͡ʊ̯] | n. | balin + brau | blue whale, cat. balena blava, sp. ballena azul, sci. balaenoptera musculus | |
balin gris | [bɐˈliŋ ɡris] | n. | balin + gris | grey whale, cat. balena grisa, sci. eschrichtius robustus | |
Balteri | [bɐlˈterɪ] | n.prop. | *Gualteriə < Walter | Walter | |
Balti | [ˈbaltɪ] | adj.prop. | {loan} | Baltic →Mar Balti |
|
baltur | [bɐlˈtur] | n. | bal + -(a)tur | dancer | |
ban | [ban] | n. | *baneum < balneum | bath, bathroom, cat. bany, it. bagno, sard. bagnu, bannu, dt. Bad, Badezimmer →banar, camra ban, ritraitai |
|
v.t. | bathe, make wet, cat. banyar, dt. baden, befeuchten | ||||
ban | [ban] | v.refl. | bathe, take a bath, get wet, it. bagnarsi, cat. banyar-se, dt. baden | ||
banar | [bɐˈnar] | n. | ban + -ar | bathtub, cat. banyera, it. vasco di bagno, dt. Badewanne | |
bar | [bar] | n. | *barra | bar, barrier, cat. occ. it. sp. port. barra, fr. barre, dt. Sperre →sbar |
|
bari | [ˈbarɪ] | n. | {loan} | barium, Ba {element 56} [chem], cat. bari | |
barion | [bɐrˈjon] | n. | {loan} gr. βαρύς; bari + -on | baryon [phys] [stdmodel], it. barione, dt. Baryon | |
bas | [bas] | adj. | bassus, -a, -um | low, it. basso, sp. bajo, rom. jos, dt. unten, tief →a bas, nrat |
|
bastun | [bɐsˈtun] | n. | *bastōne | stick | |
batu | [ˈbatʊ] | v.t. | *battuō, -ere; {-u: cat. batut, rom. bătut, it. batuto} | beat, whip, hit, slap, strike, it. battere, cat. batre, sp. batir, dt. schlagen →batut, cubatu |
|
v.refl. | fight (with:cu), it. lottare, battersi, cat. lluitar, barallar-se, rom. se bate, sp. luchar, batirse, dt. schlagen | ||||
batut | [bɐˈtut] | adj. | batu + -(a)t | beaten, whipped →mantic batut |
|
be | [be] | n. | *bē | [letter] b, B, U+0042, U+0062 →a, ce |
|
bebra | [ˈbebrɐ] | adj. | be(u) + -(a)bra | drinkable, it. potabile, fr. potable, buvable, dt. trinkbar | |
bec | [bek] | n. | beccus, -um | beak, cat. bec, it. becco, dt. Schnabel →pic |
|
bel | [bel] | adj. | bellus, -a, -um | beautiful, it. bello, occ. bel, cat. bell, port. belo, dt. schön | |
beu | [be͡ʊ̯] | v.t. | *bibō, -ere; bibitum {-(i): it. cat. rom. -ut-} | drink, it. bere, cat. beure, rom. bea, dt. trinken →abeva, bebra, biutur, bivac, bivur, bivut, mbeu |
|
(bin) | [bin] | not used in isolation | adj.stem. | bēne | well; good |
bini | [ˈbinɪ] | v.t. | *benedīcō, -ere < benedīcere; {missing -c- by backformation from binit}; bini(t) | make holy, hallow, sanctify, fr. bénir, cat. beneir, it. benedire, sp. bendecir, dt. heiligen. segnen | |
Binit | [bɪˈnit] | n.prop. | binit | Benedict | |
binit | [bɪˈnit] | n.prop. | benedictus, -um | blessed, consecrated →bini, Binit |
|
Biraldi | [bɪˈraldɪ] | n.prop. | *Gueraldiə < germ. Werhard; *Guernaldiə < germ. Wernhard | Werhard, Wernhard | |
birceli | [bɪrə̆ˈkelɪ] | n. | {loan} | berkelium, Bk {element 97} [chem], cat. berkeli | |
birili | [bɪˈrilɪ] | n. | {loan} | beryllium, Be {element 4} [chem], cat. beril·li | |
Birlin | [bɪrə̆ˈlin] | n.prop. | {loan} | Berlin | |
bismut | [bɪsˈmut] | n. | {loan} | bismuth, Bi {element 83} [chem], cat. bismut | |
bisti | [ˈbistɪ] | n. | *bīstia < bēstia | animal, wild animal, fr. bête, dt. Tier, wildes Tier, cmp. it. biscia, fr. biche, port. bicha | |
bitul | [bɪˈtul] | n. | *betulla | birch →bosc bitul |
|
biutur | [bjʊˈtur] | adj. | beu + -(a)tur | drinking, dt. drinkend | |
n. | drinker, fr. buveur, cat. bevedor, sp. port. bebedor, arom. biutor, rom. băutor, dt. Trinker, Säufer →bivac |
||||
bivac | [bɪˈvak] | adj. | beu + -ac | inclined to drink, addicted to drinking, fond of drinking, absorbent, bibulous, it. bevace, dt. trinkfreudig, trinkfest, trinkfähig, saugfähig | |
n. | drunk, drunkard, boozer, cat. borratxo, it. ubriacone, beone, rom. bețiv, băutor, dt. Säufer →biutur |
||||
bivur | [bɪˈvur] | n. | beu + -ar | drinking, it. bere, rom. bere, dt. Trinken | |
bivut | [bɪˈvut] | adj. | beu + -at | having drunken, drunk, drunken, intoxicated, fr. bu, ivre, cat. begut, ebri, it. bevuto, ebbro, rom. îmbătat, beat, băut, dt. getrunken, betrunken | |
bon | [bon] | adj. | bonus, -um | good →bon vinit, iur bon, matin bon, mbunic, not bon, sa mang bon, siran bon |
|
bon vinit | [boɱ vɪˈnit] | adj. | bon + vinit | welcome, cat. benvingut, it. benvenuto, dt. willkommen | |
bor | [bor] | n. | bor; {loan} | boron, B {element 5} [chem], cat. bor | |
bori | [ˈborɪ] | n. | {loan} | bohrium, Bh {element 107} [chem], cat. bohri | |
bosc | [bosk] | n. | boscus, -um | forest, small forest; types of forest, forests in general {environmental term} →bosc bitul, bosc bural, bosc citat, furest, nimal bosc, selu |
|
bosc bitul | [bosk bɪˈtul] | n. | bosc + bitul | birch forest | |
bosc bural | [bosk bʊˈral] | n. | bosc + bural | boreal forest, taiga | |
bosc citat | [bosk̚ kɪˈtat] | n. | bosc + citat | city forest, dt. Stadtwald | |
bou | [bo͡ʊ̯] | n. | bovem < bōs | ox, bull, beef, cattle, cat. bou, occ. bou, beu, it. bue, bovino, manzo, fr. bœuf, sp. buey, port. boi, friul. bo, rsch. bov, sard. boe, dt. Ochse, Rind →catrici bou, cou bou, frit bou |
|
brac | [brak] | n. | barca | boat, small ship, it. barca, cat. barca, vaixell, fr. vaisseau, dt. Boot →vascel |
|
Brasil | [brɐˈsil] | n.prop. | {loan} | Brazil, cat. Brasil, it. Brasile, rom. Brazilia, dt. Brasilien →Brasilan |
|
Brasilan | [brɐsɪˈlan] | adj.prop. | Brasil + -an | Brazilian, cat. brasiler, it. brasiliano, dt. Brasilianisch | |
n.prop. | Brazilian, cat. brasiler, it. brasiliano, dt. Brasilianer | ||||
brasma | [ˈbrasmɐ] | v.i. | **blastemō, -āre; *blastemātum < blasphemāre | blame, cat. blasmar, fr. blâmer, dt. Schuld geben, Vorwürfe machen, vorwerfen | |
brat | [brat] | n. | bracchium | arm, fr. bras, cat. braç, it. braccio, sp. brazo, rom. braț, sard. baltzu, bartzu, bratzu, bratu, fratu, dt. Arm | |
brau | [bra͡ʊ̯] | adj. | {loan} franc. *blāo < germ. *blēwaz | blue [colour] →balin brau |
|
brau | [bra͡ʊ̯] | n. | barba | beard, cat. occ. sp. port. it. rsch. sard. barba, fr. friul. barbe, rom. barbă, dt. Bart →braut |
|
braut | [brɐˈut] | adj. | brau + -(a)t | bearded, it. barbuto, dt. bärtig →ultra braut |
|
brega | [ˈbreɡɐ] | n. | -g (V)- alberga < {loan} germ. | hotel, it. albergo, hotel, dt. Herberge, Hotel →spital |
|
breu | [bre͡ʊ̯] | adj. | brevis, -em | brief, short, it. sp. breve, fr. bref, cat. breu, dt. kurz, knapp →briutat, crut |
|
bril | [bril] | v.i. | *brillō, -āre | shine | |
brit | [brit] | n. | blitum | Swiss chard, cat. bleda, occ. beleta, dt. Mangold →brit rap |
|
brit rap | [brit rap] | n. | brit + rap | beetroot, dt. (rote) Beete, it. barbabietola →brit rap marel, brit rap robi |
|
brit rap marel | [brit rap mɐˈrel] | n. | brit rap + marel | yellow beetroot | |
brit rap robi | [brit rap ˈrobɪ] | n. | brit rap + robi | red beetroot, dt. rote Beete, it. rapa rossa, bietola rossa →brit rap |
|
briutat | [brjʊˈtat] | n. | breu + -(i)tat | brevity | |
brom | [brom] | n. | {loan} | bromine, Br {element 35} [chem], cat. brom | |
bron | [bron] | adj. | blondus, -a, -um | blonde, it. biondo, cat. blond, occ. blon, sp. blondo, sic. brunnu, dt. blond | |
brus | [brus] | n. | -rs- bursa < gr. βύρσα; {reborrowed after rs>ss} | bag, pouch, purse, handbag, stock exchange, it. borsa, tasca, cat. bossa, fr. bourse, sp. bolsa, dt. Tragetasche, Handtasche, Tüte, Börse (auch finanz.) →brusec |
|
brusec | [brʊˈsek] | n. | brus + -ec | pocket, small bag, small pouch, sp. bolsillo, dt. Tasche (aufgesetzt am Kleidungsstück), Täschchen | |
brut | [brut] | adj. | brūtus, -um | unrefined, unpurified, raw, dirty, gross, cat. brut, fr. brut, dt. unraffiniert, unfertig, unfein, dreckig, widerlich | |
buc | [buk] | n. | *buca; *bucca | mouth →bucat, buc liun |
|
bucat | [bʊˈkat] | n. | buc + -at | mouthful, piece, fragment, morsel, it. pezzo, boccata, fr. pièce, cat. port. peça, rom. bucată, sp. pieza, dt. Stück, Teil, Bissen | |
buc liun | [buk ljun] | n. | buc + liun | snapdragon, sci. antirrhinum, cat. conillets, rom. gura leului, dt. Löwenmäulchen | |
bural | [bʊˈral] | n. | boreālem < boreās | north [compass], northern, icy north →bosc bural, Mar Bural, Mar Grat Bural |
|
burata | [bʊˈratɐ] | n. | {loan} it. burrata | burrata | |
bus | [bus] | n. | {loan} lat. omnibus | bus, it. bus, autobus, corriera, dt. Bus →caril bus |
|
buson | [bʊˈson] | n. | {loan} Bose; bus + -on | boson [phys] [stdmodel] →buson calibrar |
|
buson calibrar | [bʊˈsoŋ kɐlɪˈbrar] | n. | buson + calibrar | gauge boson [phys] [stdmodel], it. bosone di gauge, dt. Eichboson | |
but | [but] | n. | buttis, -em | vat, barrel, it. botte, barile, sp. tonel, dt. Faß | |
(but) | [but] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} | but- {substance formative for C4} [chem], it. but-, dt. But- →butan, butil, pint, prup |
butan | [bʊˈtan] | n. | but + -an | butane [chem], it. butano, dt. Butan | |
butel | [bʊˈtel] | n. | butellus, -um | guts, cat. budell, occ. budèl, fr. boyau, it. bodello, dt. Eingeweide, Gedärme | |
butic | [bʊˈtik] | n. | *buticula | bottle | |
butil | [bʊˈtil] | n. | but + -il | butyl [chem], it. butile, dt. Butyl | |
butir | [bʊˈtir] | n. | *būtȳrum | butter, it. burro, sard. botírru, cat. mantega, sp. mantequilla, rom. unt →butir al, butir claricat, butir minra, mantic, ungi |
|
butir al | [bʊˈti ral] | n. | butir + al | garlic butter, dt. Knoblauchbutter | |
butir claricat | [bʊˈtir klɐrɪˈkat] | n. | butir + claricat | clarified butter, port. manteiga clarificada, fr. beurre clair, dt. geklärte Butter | |
butir minra | [bʊˈtir ˈmind̥rɐ] | n. | butir + minra | almond butter | |
C |
|||||
ca | [ka] | adv.dem. | *cā < eccum hāc | here →cil ca, com ca, dis ca |
|
ca | [ka] | det. | -(C) *cata | each, cat. sp. port. cada, fr. chaque, ofr. cha, leo. ca, it. cadauno, rom. câte, dt. jeder (einzelne) →ca an, ca iur, ca mis, ca sirman, ca tal, ca un, ca vic, tut |
|
ca | [ka] | n. | *cā | [letter] k, K, U+004B, U+006B →el, je |
|
ca an | [ka an] | adj. | ca + an | every year, anual, yearly, cat. anual, sp. cada año, dt. jedes Jahr, jährlich →di ca an, ni ca an |
|
cabi | [ˈkabɪ] | n. | *cabea < cavea | cage, hutch, topsail, fr. cage, hunier, it. gabbia, cat. gàbia, dt. Käfig, Vogelbauer, Stall, Verschlag, Marssegel | |
cac | [kak] | v.i. | *cacō, -āre | shit, defecate, it. cacare, cat. cagar, dt. kacken, scheißen →cacatai |
|
n. | {informal} poo, excrement, it. cacca, dt. Kot, Kacke →mrer |
||||
cacatai | [kɐkɐˈta͡ɪ̯] | n. | cac + -atai | shithouse, outside toilet, it. cacatoio, sp. cagadero, dt. Scheißhaus →ritraitai |
|
cadmi | [ˈkadmɪ] | n. | {loan} | cadmium, Cd {element 48} [chem], cat. cadmi | |
cafi | [ˈkafɪ] | n. | {loan} | coffee →cafiai, cafin |
|
cafiai | [kɐfˈja͡ɪ̯] | n. | cafi + -ai | cafe | |
cafin | [kɐˈfin] | n. | caf(i) + -in | caffeine →cafinec, sinti cafin |
|
cafinec | [kɐfɪˈnek] | n. | cafin + -ec | espresso, port. cafezinho, dt. Espresso | |
caiol | [kɐˈjol] | n. | caveola | cage, prison, sp. port. jaula, fr. cage, prison, geôle, it. gabbia, prigione, rom. cușcă, dt. Käfig, Gefängnis | |
Caiper | [ka͡ɪ̯ˈper] | n.prop. | {loan} nl. Kuiper | Kuiper →cintur Caiper |
|
Cair | [kɐˈir] | n.prop. | {loan} ar. الْقَاهِرَة | Cairo, dt. Kairo | |
Caitan | [ka͡ɪ̯ˈtan] | n.prop. | Caietāna, -us | Caietana, Caietanus | |
ca iur | [ka jur] | adj. | ca + iur | daily, cat. diari, quotidià, dt. täglich | |
cal | [kal] | pron.interr. | k- quālem | which?, what a?, what kind of? →alt-cal, cal cos, cal gen, caltat, calum |
|
pron.rel. | which, what a, what kind of | ||||
calci | [ˈkalkɪ] | n. | {loan} | calcium, Ca {element 20} [chem], cat. calci | |
cal cos | [kal kos] | pron.interr. | cal + cos | what? which kind of thing? | |
pron.rel. | what, which kind of thing | ||||
cal gen | [kal ɡen] | pron.interr. | cal + gen | who? which kind of person? | |
pron.rel. | who, which kind of person | ||||
calibra | [kɐˈlibrɐ] | v.t. | {loan} | calibrate, it. calibrare, dt. eichen, kalibrieren →calibrar, calibri |
|
calibrar | [kɐlɪˈbrar] | n. | calibra + -(a)r | calibrating, it. calibrature, dt. Eichung, Eich-, Kalibrierung →buson calibrar |
|
calibri | [kɐˈlibrɪ] | n. | calibr(a) + -i | caliber, gauge, it. calibro, dt. Kaliber, Lehre, Eichmaß | |
Californi | [kɐlɪˈforə̆nɪ] | n.prop. | {loan} | California →californi |
|
californi | [kɐlɪˈforə̆nɪ] | n. | {loan}; Californi | californium, Cf {element 98} [chem], cat. californi | |
caltat | [kɐlˈtat] | n. | cal + -(i)tat | quality, it. qualità, dt. Qualität →cantat |
|
calu | [ˈkalʊ] | adj. | calvus, -a, -um | bald, hairless, it. sp. port. calvo, cat. calb, fr. chauve, dt. kahl, glatzköpfig →calutat |
|
calum | [kɐˈlum] | pron.indef. | cal + -um | some kind of thing/person, something, someone →alt-calum |
|
pron.rel. | whichever, whoever | ||||
calutat | [kɐlʊˈtat] | n. | calu + -(i)tat | baldness, hairlessness, bald head, skinhead, it. calvizie, dt. Glatze, Glatzköpfigkeit | |
cam | [kam] | n. | campus, -um | field, it. sp. port. campo, sard. sic. campu, friul. cjamp, cat. occ. camp, rom. câmp, fr. champ, dt. Feld →cam Ics, cam iman, mei-cam |
|
camba | [ˈkambɐ] | n. | -b- *'cannabum < cannabis | hemp, it. canapa, fr. chamvre, occ. cambe, cat. cànem, rom. cânepă, sic. cànnavu, dt. Hanf | |
cami | [ˈkamɪ] | v.t. | *cambiō, -āre | change, modify, it. cambiare, dt. wechseln, ändern, wandeln, tauschen →camir, camit, ricami |
|
cam Ics | [ka miks] | n. | cam + Ics | Higgs field [phys] [stdmodel], sp. campo de Higgs, dt. Higgsfeld | |
cam iman | [ka mɪˈman] | n. | cam + iman | magnetic field [phys], it. campo magnetico, cat. camp magnètic, dt. Magnetfeld | |
camin | [kɐˈmin] | n. | cammīnus, -um | way, path, smaller road, it. via, cat. camí, dt. Weg →Camin Lat, camin mei, caminol, camin peu, caralin, mei camin |
|
Camin Lat | [kɐˈmin d̥lat] | n.prop. | camin + lat | Milky Way, it. Via Lattea, sic. Jolu di San Jàbbucu, sard. Camminu de paza, rom. Calea Lactee, nl. Melkweg, dt. Milchstraße | |
camin mei | [kɐˈmim me͡ɪ̯] | n. | camin + mei | middle course, middle ground, cat. mig camí, it. via di mezzo, dt. Mittelweg | |
caminol | [kɐmɪˈnol] | n. | camin + -ol | path, foot path, garden path, sp. senda, sendero, dt. Pfad, Fußweg →caralin |
|
camin peu | [kɐˈmim pe͡ʊ̯] | n. | camin + peu | foot path, port. caminho a pé, dt. Fußweg | |
camir | [kɐˈmir] | n. | cami + -(a)r | change (process), changing, sp. cambiando, dt. Ändern, Änderung, Wandel, Wandlung →camit |
|
ca mis | [ka mis] | adj. | ca + mis | monthly, cat. mensual, it. mensile, mensilmente, port. mensal, dt. monatlich | |
camis | [kɐˈmis] | n. | -(V) *camisia | shirt, it. camicia, fr. chemise, cat. sp. camisa, dt. Hemd →camis mital |
|
camis mital | [kɐˈmis mɪˈtal] | n. | camis + mital | chain mail, cat. cota de malla, dt. Kettenhemd | |
camit | [kɐˈmit] | n. | cami + -(a)t | change (result), it. cambio, cambiamento, dt. Wechsel, Änderung, Tausch →camir |
|
camra | [ˈkamb̥rɐ] | n. | camera | room, chamber, cat. cambra, sala, dt. Zimmer, Kammer →camra ban, camrar |
|
camra ban | [ˈkamb̥rɐ ban] | n. | camra + ban | bathroom, cat. cambra de bany, it. stanza da bagno, sp. cuarto de baño, dt. Badezimmer | |
camrar | [kɐmˈb̥rar] | n. | camerārius, -um; camr(a) + -ar | waiter (restaurant), it. cameriere, sp. camarero, cat. cambrer, rom. ospătar, dt. Kellner →uspitar |
|
can | [kan] | adv.interr. | k- quanto | how much?, how many? →alt-can, cantat, canum |
|
adv.rel. | how much, how many →tan can |
||||
conj. | as much as →tan can |
||||
can | [kan] | n. | canem | dog | |
candela | [kɐnˈdelɐ] | n. | {loan} candela | candela [phys] [unit] [SI] →ntinititat luc |
|
canel | [kɐˈnel] | n. | cannella | cinnamon, it. cannella, sp. canelo, cat. canyella, canyeller, dt. Zimt | |
canil | [kɐˈnil] | n. | candēla | candle, it. candela, dt. Kerze, cz. svíčka →lumra canil |
|
cansa | [ˈkansɐ] | v.t. | *cantsō, -āre < campsāre | tire, wear out, exhaust s.t. →cansat |
|
cansat | [kɐnˈsat] | adj. | cansa + -(a)t | tired | |
canta | [ˈkantɐ] | v.t. | +V *cantō, -āre < {freq.} canēre | sing →cantit |
|
cantat | [kɐnˈtat] | n. | can + -(i)tat | quantity, amount, it. grandezza, quantità, dt. Quantität, Menge →caltat, cantat sustanti |
|
cantat sustanti | [kɐnˈtat sʊsˈtantɪ] | n. | cantat + sustanti | amount of substance [chem], it. quantità di sostanza, dt. Stoffmenge →mol |
|
cantit | [kɐnˈtit] | v.i. | cant(a) + -it | hum, sing for oneself, sing silently, it. canticchiare, canterellare, port. trautear, cantarolar, sp. canturrear, tararear, fr. fredonner, dt. trällern, vor sich hinsingen, summen | |
canum | [kɐˈnum] | adv.indef. | can + -um | some amount →alt-canum |
|
adv.rel. | however much, however many | ||||
conj. | although, however much | ||||
caos | [kɐˈos] | n. | {loan} gr. χάος | chaos | |
cap | [kap] | n. | *capus, -um < caput | head, it. testa, capo, sp. cabeza, cat. cap, testa, rom. cap, dt. Kopf →capil, cap latuc, capus, culicap, ultra gran cap marel, ultra nic cap marel |
|
capil | [kɐˈpil] | n. | *capillus, -um < caput + pilus; ca(p) + pil | hair (head), it. capello, fr. cheveu, dt. Haar, Kopfhaar →capil unrus, rapen |
|
capil unrus | [kɐˈpi lʊnˈd̥rus] | n. | capil + unrus | curly hair, it. capelli ondulati, capelli ricci, dt. wellige Haare, lockiges Haar | |
capit | [kɐˈpit] | n. | *capitia < capitium | halter, neck hole; apse, chevet; front side, it. cavezza, fr. chevet, cat. cabeç, dt. Halfter, Kopfausschnitt; Stirnseite, Kopfende, Apsis | |
cap latuc | [kap lɐˈtuk] | n. | cap + latuc | head of lettuce, it. ceppo di lattuga, dt. Salatkopf | |
capra | [ˈkaprɐ] | n. | capra | goat, it. capra, sard. craba, capra, sp. cabra, fr. chèvre, friul. cjavre, rom. capră, dt. Ziege →capr' om, casi capra, crivis capra |
|
capr' om | [kap rom] | n. | capr(a) + om | he-goat, billy goat, buck, it. caprone, cat. boc, cabró, dt. Bock | |
caprul | [kɐˈprul] | n. | *capriōlus, -um < capreolus, -um | roe deer, it. capriolo, fr. chevreuil, cat. cabirol, friul. cjavrûl, rom. cãprior, sp. corzo, port. corço, dt. Reh | |
capus | [kɐˈpus] | adj. | cap + -us | stubborn, cat. caput, rom. căpos, fr. têtu, it. testardo, port. cabeça-dura, nl. koppig, dt. dickköpfig | |
(car) | [kar] | not used in isolation | adj.stem. | cārus, -um | dear, honoured; expensive, fr. cher, cat. car, it. sp. port. caro, friul. cjâr, dt. lieb, teuer →caris |
car | [kar] | n. | carnis, -em | meat, fr. chair, cat. occ. carn, it. sp. port. rom. carne, friul. cjâr, sard. carre, carri, dt. Fleisch →carus, fratat di car |
|
(car) | [kar] | not used in isolation | n.stem. | carrus, -um | waggon, cart, fr. char, cat. it. sp. port. carro, rom. car, friul. cjâr, dt. Wagen, Karren →carec |
caral | [kɐˈral] | n. | *carrārius, -um | street, road, cat. carrer, sp. calle, fr. rue, rsch. via, strada, dt. Straße, Weg →caralin |
|
caralin | [kɐrɐˈlin] | n. | caral + -in | small street, port. beco, viela, it. stradina, vicolo, dt. Gasse →camin, caminol |
|
carec | [kɐˈrek] | n. | car + -ec | wagon, cart, it. carro, fr. charette, cat. carro, cotxe, carret, sp. carro, coche, rom. car, căruță, dt. Waggon, Wagen, | |
caril | [kɐˈril] | n. | *carrīlis, -em | rail, track, lane, cat. sp. carril, it. corsia, carregiata, rotaia, dt. Fahrspur, Bahn, Gleis, Fahrschiene →caril bus, caril fer, caril velu |
|
caril bus | [kɐˈril bus] | n. | caril + bus | bus lane, dt. Busspur | |
caril fer | [kɐˈril fer] | n. | caril + fer | railroad, railway, it. ferrovia, sp. ferrocarril, fr. chemin de fer, voie ferrée, dt. Eisenbahn | |
caril velu | [kɐˈril ˈvelʊ] | n. | caril + velu | bike lane, dt. Fahrradspur | |
caris | [kɐˈris] | adj. | car + -is | dear, honoured; expensive, it. caro, carissimo, sp. caro, cat. car, sard. caru, rom. dragă, prețios, scump, dt. lieb, teuer | |
caruc | [kɐˈruk] | n. | car'ruca | train, fr. train, it. treno, rom. cat. occ. sp. tren, port. trem, comboio, dt. Zug →caruc fer |
|
caruc fer | [kɐˈruk fer] | n. | caruc + fer | train, it. treno, sp. tren, dt. Zug | |
carus | [kɐˈrus] | adj. | *carnōsus, -a, -um; car + -us | meaty | |
carut | [kɐˈrut] | n. | carōta | carrot | |
cas | [kas] | n. | casa | house, it. casa, cat. cas, dt. Haus →acas, casifet |
|
casi | [ˈkasɪ] | n. | caseus, -um | cheese, sp. queso, port. queijo, sard. casu, cat. formatge, dt. Käse →casiai, casiar, casi capra, casi uel, casius, casi vac |
|
casiai | [kɐsˈja͡ɪ̯] | n. | casi + -ai | cheese store, it. formageria, formaggiaia, dt. Käserei, Käseladen | |
casiar | [kɐsˈjar] | n. | casi + -ar | cheese monger, cheese maker, it. formaggiaio, dt. Käseverkäufer, Käsemacher | |
casi capra | [ˈkasɪ ˈkaprɐ] | n. | casi + capra | goat cheese | |
casifet | [kɐsɪˈfet] | adj. | cas + -ifet | home-made, home-grown, it. nostrano, fatto ni casa, casareccio, casalingo, sp. casero, dt. hausgemacht, aus eigener Herstellung/Zucht →pan casifet |
|
ca sirman | [ka sɪrə̆ˈman] | adj. | ca + sirman | weekly, cat. setmanal, cada setmana, setmanari, it. settimanal, rom. săptămânal, dt. wöchentlich | |
casi uel | [ˈkasɪ ʊˈel] | n. | casi + uel | sheep cheese | |
casius | [kɐsˈjus] | adj. | casi + -us | cheesy | |
casi vac | [ˈkasɪ vak] | n. | casi + vac | cow cheese | |
castan | [kɐsˈtan] | n. | castanea | chestnut | |
castel | [kɐsˈtel] | n. | castellum | castle | |
castra | [ˈkastrɐ] | v.i. | *castrō, -āre; castrātum | castrate, cat. castrar, fr. châtrer, dt. kastrieren →castrat |
|
castrat | [kɐsˈtrat] | adj. | castra + -(a)t | castrated | |
n. | castrato, it. castrato, fr. castrat, dt. Kastrat →iunuc |
||||
casuari | [kɐsʊˈarɪ] | n. | {loan} sci. casuarius | cassowary, it. casuario, dt. Kasuar →casuari elm |
|
casuari elm | [kɐsʊˈarɪ elm] | n. | casuari + elm | southern cassowary, it. casuario australiano, port. casuar-do-sol, casuar-de-capacete, dt. Helmkasuar, sci. casuarius casuarius | |
cat | [kat] | n. | cattus, -um | cat, it. gatto, cat. gat, occ. cat, fr. chat, sp. port. gato, rom. pisică, dt. Katze →Nebr' Ocra Cat |
|
ca tal | [ka tal] | det. | ca + tal | each such, all such, dt. jeder solcher, alle solchen | |
pron. | each such, all such, dt. jeder solcher, alle solchen | ||||
cater | [kɐˈter] | n. | cathedra < {loan} gr. καθέδρα | chair, it. sedia, cadrega, fr. chaise, cat. cadira, port. cadeira, sp. silla, rom. scaun, dt. Stuhl →scam, sevi |
|
cati | [ˈkatɪ] | v.t. | *captiō, -āre | hunt →acrap |
|
catin | [kɐˈtin] | n. | catēna | chain, it. catena, fr. chaîne, cat. cadena, dt. Kette | |
catran | [kɐˈtran] | n. | *catrānus, -um < ar. قَطْرَان qatrān | tar, it. catrame, port. alcatrão, rom. catran, dt. Teer | |
catric | [kɐˈtrik] | n. | -r*- cratīcula | grill, barbecue, cat. graella, occ. grasilha, it. griglia, fr. gril, sard. catrica, cardiga, cradiga, sp. asador, parrilla, port. braseiro, dt. Grill | |
v.t. | grill, barbecue, roast →catrici |
||||
catrici | [kɐˈtrikɪ] | n. | catric + -i | steak, grilled steak, rom. friptură, it. bistecca, dt. Steak, Grillsteak →catrici bou, catrici caval |
|
catrici bou | [kɐˈtrikɪ bo͡ʊ̯] | n. | catrici + bou | beef steak, it. bistecca di manzo, dt. Rindersteak | |
catrici caval | [kɐˈtrikɪ kɐˈval] | n. | catrici + caval | horse steak, dt. Pferdesteak | |
Catrin | [kɐˈtrin] | n.prop. | *Caterīna < gr. Αἰκατερίνη | Catherine, it. Caterina, sp. Catalina, dt. Katarina, Katharina | |
(cau) | [ka͡ʊ̯] | not used in isolation | adj.stem. | cavus, -a, -um | hollow, hollowed out, concave →cautat, cava |
cau | [ka͡ʊ̯] | v.i. | *cadō, -ere; cecidī, cāsum {-d/r: less conflicts than -s-; chaos in Rom. verb vs. deriv.; compromise} | fall, it. cadere, sard. orrúe, sp. caer, cat. caure, occ. caire, fr. tomber, rom. cădea, dt. fallen →caur, cavi, dicau |
|
ca un | [ka un] | pron. | ca + un | each one, cat. cadascú, cada u, fr. chacun, it. cadauno, dt. jeder (einzelne) →tut |
|
caur | [kɐˈur] | adv.interr. | k- quā hōra | when?, it. quando, rsch. cur, cura, dt. wann? →alt-caur, caurum |
|
adv.rel. | when →la caur |
||||
conj. | when →la caur |
||||
caur | [kɐˈur] | n. | cau + -(a)r | fall, drop, it. caduta, fr. chute, rom. cădere, port. queda, sp. caída, cat. caiguda, dt. Fall, Fallen | |
caurum | [ka͡ʊ̯ˈrum] | adv.indef. | caur + -um | sometime, somewhen, at some time →alt-caurum |
|
adv.rel. | whenever | ||||
conj. | whenever | ||||
cautat | [ka͡ʊ̯ˈtat] | n. | cau + -(i)tat | cavity, dt. Aushöhlung, Hohlraum | |
(cava) | [ˈkavɐ] | not used in isolation | v.stem. | *cavō, -āre; cau + -a | dig, it. scavare, sp. cavar, dt. graben →scava |
caval | [kɐˈval] | n. | caballus, -um | horse, it. cavallo, fr. cheval, sp. caballo, dt. Pferd →catrici caval, caval rau, caval silvac, frit caval, peu caval |
|
caval rau | [kɐˈval ra͡ʊ̯] | n. | caval + rau | white horse, grey horse, dt. Schimmel | |
caval silvac | [kɐˈval sɪlˈvak] | n. | caval + silvac | mustang, wild horse, it. caballo selvaggio | |
cavan | [kɐˈvan] | n. | *cabanna | cabin, hut, it. capanna, cabina, cat. cabana, cabina, dt. Kabine, Hütte | |
cavi | [ˈkavɪ] | n. | cau + -i | case, circumstance, situation, it. sp. port. caso, fr. cat. occ. cas, rom. caz, dt. Fall →n'alt-cavi, ni cavi ci, ni cil cavi |
|
ca vic | [ka vik] | adv. | ca + vic | each time, fr. chaque fois, cat. cada cop, cada vegada, it. ogni volta, sp. cada vez, dt. jedes Mal →ca vic ci |
|
ca vic ci | [ka vik̚ ki] | conj. | ca vic + ci | each time (that), cat. cada cop que, dt. jedes Mal, wenn | |
ce | [ke] | n. | *cē | [letter] c, C, U+0043, U+0063 →be, de |
|
ce | [ke] | pron.interr. | k- -(C) quid | who? what? →alt-ce, ci, cil ce |
|
pron.rel. | who, that, which, what →cium, pi ce |
||||
cec | [kek] | adj. | caecus, -a, -um | blind, cat. cec, it. cieco, dt. blind | |
cecra | [ˈkekrɐ] | n. | cicere < cicer | chickpea, it. cece, cat. cigró, fr. pois chiche, rom. tseatsiri, dt. Kichererbse | |
cedi | [ˈkedɪ] | v.t. | -d- *cēdiō, -īre < cēdere, cēdō, cessī, cessum; {-d-: reborrowed like fr. rom. it. cat.} | give in, concede, withdraw, surrender, give up, cat. cedir, it. cedere, fr. céder, rom. ceda, dt. aufgeben, sich zurückziehen, nachgeben, sich ergeben →cidit, ciditai, prucedi, ricedi, scedi, sucedi |
|
cel | [kel] | n. | caelum | sky; heaven →ciliu, crui cel |
|
cenra | [ˈkend̥rɐ] | n. | centrum | center, it. centro, fr. centre, dt. Mitte, Zentrum | |
(cent) | [kent] | not used in isolation | num.stem. | -nt centum | {obsolete} hundred, 100 →etu |
centi- | [ˈkentɪ] | precomp.si. | {loan} centi {SI unit prefix} | centi-, 1e-2, dt. centi- →centi, centi-metra |
|
num. | percent, 10e-2, it. per cento, dt. Prozent →pi etu |
||||
centi-metra | [ˈkentɪ ˈmetrɐ] | n. | centi- + metra | centimetre, cm [phys] [unit] →lungitat |
|
(cepu) | [ˈkepʊ] | not used in isolation | v.stem. | *cipuō, -ere < -cipere, -cipiō, -cēpī, -ceptum < capere | take, catch, hold, contain, get, receive, -ceive, cat. -cebre, it. -cevere, -cepire, fr. -cevoir, sp. -cebir, rom. -cepe, dt. -zipieren →acepu, cucepu, ncepu, picepu, repu |
ceri | [ˈkerɪ] | n. | {loan} | cerium, Ce {element 58} [chem], cat. ceri, dt. Cer | |
cesi | [ˈkesɪ] | n. | {loan} | cesium, caesium, Cs {element 55} [chem], cat. cesi | |
cest | [kest] | n. | caespitem < caespes | lawn, it. cespo, cat. gespa, sp. césped, fr. pelouse, dt. Rasen | |
Cestra | [ˈkestrɐ] | n.prop. | Caesarem | Caesar, Kaiser | |
cetra | [ˈketrɐ] | n. | citrus, -um | citrus (fruit), it. citrus, rom. chitru, dt. Zitrusfrucht; cmp. it. cedro →citrar, citrat, citriu |
|
ci | [ki] | conj. | k- -(C) quid+ | that {complement clause conjunction}, it. che, sp. que, dt. daß →apui ci, avan ci, ca vic ci, ce, cil ce, creu, mitis ci, n'alt-cavi ci, ncui ci, ni cavi ci |
|
conj. | than, it. di, che, sp. que, dt. als, als daß →nu min ci, nu pru ci |
||||
Cicil | [kɪˈkil] | n.prop. | Cecilia | Cecily →Cicil Santus |
|
Cicil Santus | [kɪˈkil sɐnˈtus] | n.prop. | Cicil + santus | Saint Cecily | |
cicun | [kɪˈkun] | n. | cicōniam | stork, fr. cigogne, it. cicógna, sp. cigüeña, sard. cicogna, ciconnia, dt. Storch →cicun nir |
|
cicun nir | [kɪˈkun nir] | n. | cicun + nir | black stork, sci. ciconia negra | |
cidit | [kɪˈdit] | adj. | cedi + -(a)t | withdrawn, surrendered, it. ceduto, dt. nachgegeben, zurückgezogen | |
n. | {abbrev. of ciditai} | toilet, loo, it. cesso, bagno, gabinetto, dt. Klo, Toilette →ritraitai, vas cidit |
|||
ciditai | [kɪdɪˈta͡ɪ̯] | n. | cedi + -(a)tai | toilet, loo, it. cesso, bagno, gabinetto, dt. Klo, Toilette →cidit, ritraitai |
|
Cijiu | [kɪˈji͡ʊ̯] | n.prop. | {loan} uk. Київ | Kyiv, dt. Kiew, Kyjiw | |
cil | [kil] | det.dem. | k- eccu illum < eccum illum; {or maybe from 'ecce illum'} | this; that; these; those, cat. aquell, ofr. cil, fr. celle, ceux, it. quello, questo, gal. aquel, aquil, rom. acel, arom. atsel, sard. cudhu, sic. chidhu, neap. chillo, chisto, dt. dieser, jener →cil ca, cil la, cil siran, is cil e, is cil fu, ni cil cavi, nu pi cil |
|
pron.dem. | the one ... (who), dt. derjenige, diejenige, denjenigen, ..., der, die, das, den, ... →cil ce |
||||
cil ca | [kil ka] | pron.dem. | cil + ca | this | |
cil ce | [kil ke] | pron.rel. | cil + ce | what, that which, the one that {to contrast with ci, and for emphasis}, fr. ce que, it. quello che, sp. lo que, port. o que, cat. el que, dt. das was, derjenige welcher, ... | |
phr. | the one who | ||||
cilebra | [kɪˈlebrɐ] | v.t. | -V- *celebra < {loan} lat. celebrāre, celebrō, celebrāvī, celebrātum | celebrate →cilibrar |
|
cilibrar | [kɪlɪˈbrar] | n. | cilebra + -(a)r | celebration | |
ciliu | [kɪˈli͡ʊ̯] | adj. | cel + -iu | celestial, heavenly, divine, it. celeste, rom. ceresc, dt. himmlisch, Himmels- | |
cil la | [kil la] | pron.dem. | cil + la | that | |
cil siran | [kil sɪˈran] | n. | cil + siran | that evening, dt. den Abend →ni cil siran |
|
cilu- | [ˈkilʊ] | precomp.si. | {loan} kilo {SI unit prefix} | kilo, 1e3, 1000, k, it. chilo →cilu, cilu-gram, cilu-metra |
|
num. | thousand, 1000, port. mil, sard. mílli, míla, dt. tausend →mili, pi cilu |
||||
cilu-gram | [ˈkilʊ ɡram] | n. | cilu- + gram | kilogram, kg [phys] [unit] [SI], it. chilogrammo, dt. Kilogramm →mas |
|
cilu-metra | [ˈkilʊ ˈmetrɐ] | n. | cilu- + metra | kilometre, km [phys] [unit] [SI] →lungitat |
|
cilvin | [kɪlˈvin] | n. | {loan} Kelvin | Kelvin [phys] [unit] [SI] →temri |
|
cim | [kim] | num. | quīnque | five, 5, port. cinco, sard. chímbe, chimme, dt. fünf →cimangrat, cim deca, cintil |
|
cimangrat | [kɪmɐŋˈɡ̊rat] | n. | {calque} lat. quīnquangulum; cim + angrat | pentagon, it. pentagono, dt. Fünfeck | |
cim deca | [kim ˈdekɐ] | num. | cim + deca | fifty, 50, port. cinquenta, sard. chimbànta, rom. cincizeco, cinzeci, lat. quīnquāgintā, dt. fünfzig | |
cimen | [kɪˈmen] | n. | caementum | cement | |
cimi | [ˈkimɪ] | n. | *chīmia < chēmia | chemistry [chem], it. chimica, cat. química, fr. chimie, rom. chimie, dt. Chemie →limen cimi |
|
cin | [kin] | n. | cygnus, -um | swan, it. cigno, cat. cigne, rom. lebădă, cz. labuť, sard. chíghinu, dt. Schwan | |
cin. | [kin] | n.abbrev. | cin(til) | Jul. [monthabbr3], dt. Jul. | |
cinema | [kɪˈnemɐ] | n. | {loan} gr. κῑ́νημᾰ | cinema, it. cinema, dt. Kino →cini- |
|
cini- | [ˈkinɪ] | precomp. | cin(ema) + i | cine-, cinema-, it. cine-, dt. Kino- →cini-tiatra |
|
cini-tiatra | [ˈkinɪ ˈtjatrɐ] | n. | cini- + tiatra | cinema, it. cineteatro, dt. Kino | |
cinra | [ˈkind̥rɐ] | n. | cinis, -erem | ash, it. cénere, cat. cendra, sard. chinísu, rom. cenușă, scrum, dt. Asche →acinra, ncinra, proi cinra |
|
cintil | [kɪnˈtil] | n. | k- quintīlis, -em; {initial c- under infl. of cim} | July [month], dt. Juli →cin. |
|
cintur | [kɪnˈtur] | n. | cīnctūra | belt (also [astron]), girdle, it. cintura, fr. ceinture, sp. cinturón, dt. Gürtel →cintur Caiper |
|
cintur Caiper | [kɪnˈtur ka͡ɪ̯ˈper] | n. | cintur + Caiper | Kuiper belt [astron], cat. cinturó de Kuiper, lt. Koiperio juosta, dt. Kuiper-Gürtel | |
cipul | [kɪˈpul] | n. | cepulla | onion | |
cir | [kir] | n. | cēra | wax, beeswax, it. cat. occ. sp. port. cera, rom. ceară, fr. cire, dt. Wachs →cirus |
|
circ | [kirə̆k] | n. | {loan} circulus | circus, it. circo, fr. cirque, rom. circ, dt. Zirkus →cric |
|
cires | [kɪˈres] | n. | -(V) *ceresia < *cerasium | cherry →cirisar |
|
ciri | [ˈkirɪ] | v.t. | *quīriō, -īre < -quīrere, -quīrō, -quīsīvī, -quīsītum < quaerere {-ri: rom. cere, cerut; cuceri, cucerit; -i: lat. -īvī, -itum} | request (s.t: obj., from: a), ask (for: obj., s.o.: a), yearn (for: di), it. chiedere, sp. pedir, rom. cere, dt. bitten, beantragen, nach jdm. verlangen →cuciri, riciri |
|
cirisar | [kɪrɪˈsar] | n. | cires + -ar | cherry tree | |
cirus | [kɪˈrus] | adj. | cir + -us | waxy, it. cereo, cat. cerós, dt. wächsern | |
citat | [kɪˈtat] | n. | civitās, -tem; -(itat) | city, town →bosc citat, citatan |
|
citatan | [kɪtɐˈtan] | n. | citat + -an | citizen, it. cittadino, fr. citoyen, cat. ciutadà, rom. cetățean, dt. Bürger | |
citrar | [kɪˈtrar] | n. | cetr(a) + -ar | citrus (plant, shrub, tree), it. agrume, port. citro, dt. Zitruspflanze | |
citrat | [kɪˈtrat] | n. | cetr(a) + -at | citrate [chem], it. citrato, dt. Zitrat | |
citriu | [kɪˈtri͡ʊ̯] | adj. | cetr(a) + -iu | citric, citrusy, lemony, dt. zitrusartig, zitrus-, zitronen- | |
ciu | [ki͡ʊ̯] | interj. | (V)- -(')- +V -(C) ecce 'hōc | there, here it is, see, behold, it. ecco, port. eis, fr. voici, voilà, dt. da, hier ist es, sieh, tja; cmp. it. ciò | |
cium | [kjum] | pron.indef. | ce + -um | someone, something →alt-cium, pi cium |
|
pron.rel. | whoever, whatever | ||||
Clar | [klar] | n.prop. | clar | Claire | |
clar | [klar] | adj. | clara, -us, -um | clear, bright, light, it. chiaro, sp. claro, dt. hell, klar →aclar, Clar, claric, clar ou, diclar, robi clar |
|
claric | [klɐˈrik] | v.t. | clar + -ic | clarify, sort out, port. clarificar, dt. klären →claricat |
|
claricat | [klɐrɪˈkat] | adj. | claric + -at | clarified, port. clarificado, dt. geklärt →butir claricat |
|
clar ou | [kla ro͡ʊ̯] | n. | clar + ou | egg white, albumen, it. bianco d'uovo, sp. cat. clara, fr. glaire, dt. Eiweiß | |
clor | [klor] | n. | {loan} | chlorine, Cl {element 17} [chem], cat. clor →clurat, clurida, clurit |
|
clurat | [klʊˈrat] | n. | clor + -at | chlorate [chem], it. clorato, dt. Chlorat | |
clurida | [klʊˈridɐ] | n. | clor + -ida | chloride [chem], fr. chlorure, sp. it. cloruro, port. cloreto, dt. Chlorid | |
clurit | [klʊˈrit] | n. | clor + -it | chlorite [chem], it. clorito, dt. Chlorit | |
cobra | [ˈkobrɐ] | n. | *cubrum < cuprum {-p- was already -b- in vlat.} | copper, Cu {element 29} [chem], sp. cobre, cat. coure, aram, fr. cuivre, sard. (ar)ràmene, it. rame, friul. ram, rom. aramă, cupru, dt. Kupfer →cubriu, ramla |
|
coc | [kok] | v.t. | *cocō, -ere < coquere, coquō, coxī, coctum {-(i): no -itum in lat.; incons. perf.part. in Rom: cat. cuit, it. cotto, sp. cocido, rom. copt} | cook, bake, fry {prepare food, regardless of method}, cat. coure, cuinar, dt. kochen, backen, braten →coc pastit, cucin |
|
coc pastit | [kok pɐsˈtit] | v.i. | coc + pastit | make/bake a cake | |
cofra | [ˈkofrɐ] | n. | cophinus, -um | chest, coffer, it. cassa, cofano, baule, sp. arca, baúl, cat. cofre, fr. coffre, rom. cufăr, dt. Kiste, Truhe →cofra frot |
|
cofra frot | [ˈkofrɐ frot] | n. | cofra + frot | safe (for storing valuable things), it. cassaforte, cat. caixa forta, sp. caja fuerte, cofre, rom. seif, dt. Tresor, Geldschrank, Safe | |
col | [kol] | n. | collus, -um | neck | |
(coli) | [ˈkolɪ] | not used in isolation | n.stem. | +V caulem | cabbage, cauli- →culicap, culicrisp, culiflur, culirap |
com | [kom] | adv.interr. | *como < quōmōdo; {-o-: due to late drop of -u} | how? →alt-com, com ca, com is cos e, com is cos ti e, com la, cum, cumum, sim cum |
|
adv.rel. | how, like, as | ||||
com ca | [kom ka] | adv.dem. | com + ca | like this, dt. wie dies, wie das hier | |
com is cos e | [ko mis ko se] | phr. | com + is + cos + e | how are you? it. Come stai? sp. ¿Qué tal?, ¿Cómo estás?, rom. Ce mai faci?, dt. Wie geht's? →com is cos ti e |
|
com is cos ti e | [ko mis kos ti e] | phr. | com + is + cos + ti + e | how are you? it. Come stai? sp. ¿Qué tal?, ¿Cómo estás?, rom. Ce mai faci?, dt. Wie geht's? →com is cos e |
|
com la | [kom b̥la] | adv.dem. | com + la | like that, dt. wie jenes, wie das da | |
comra | [ˈkomb̥rɐ] | v.t. | *comparō, -āre; comparātum | buy, it. comprare, sp. comprar, rom. cumpăra, dt. kaufen →cupar |
|
conta | [ˈkontɐ] | v.t. | +V *computō, -āre < computāre | count, tell →conti |
|
conti | [ˈkontɪ] | n. | cont(a) + -i | bill, check, cat. compte, sp. cuenta, it. conto, fr. addition, dt. Rechnung | |
copri | [ˈkoprɪ] | v.t. | *cooperiō, -īre; coopertum | cover, it. coprire, fr. couvrer, dt. verdecken | |
cor | [kor] | n. | *cor, -em < cor, cordis | heart, it. cuore, fr. cœur, friul. cûr, sp. corazón, cat. port. cor, rom. cord, inimă, dt. Herz →cor uman |
|
coru | [ˈkorʊ] | n. | cornū, -ūs | horn, it. sp. corno, rom. corn, sard. corru, dt. Horn | |
cor uman | [ko rʊˈman] | n. | cor + uman | human heart | |
cos | [kos] | n. | causa | thing →cal cos, com is cos e, com is cos ti e |
|
cost | [kost] | n. | costa | coast, it. costa, dt. Küste | |
cosu | [ˈkosʊ] | v.t. | *cōnsuō, -ere; cōnsūtum; {-ut: rom., lat. have -ut} | sew, it. cucire, cat. cusir, rom. coase, dt. nähen | |
cou | [ko͡ʊ̯] | n. | cauda | tail, it. coda, cat. cua, occ. coa, fr. queue, rsch. cua, port. cola, rom. coadă, dt. Schwanz →cou bou |
|
cou bou | [ko͡ʊ̯ bo͡ʊ̯] | n. | cou + bou | ox tail, it. coda di bue, dt. Ochsenschwanz →sup cou bou |
|
crab- | [krab] | precomp. | crab(uni) | carb-, carbon- [chem], pertaining to carbon, dt. Karb- →crabusil |
|
crabun | [krɐˈbun] | n. | carbōnem | coal, carbon, cat. carbó, dt. Kohle, Kohlen- →crabuni |
|
crabuni | [krɐˈbunɪ] | n. | {loan}; crabun + i | carbon, C {element 6} [chem], cat. carboni →atar crabuni, crab- |
|
crabusil | [krɐbʊˈsil] | n. | crab- + os(i) + -il | carboxyl, carboxi- [chem], it. carbossile, carbossilico, dt. Karboxyl | |
cracin | [krɐˈkin] | n. | calcīna | lime, dt. Kalk | |
cracul | [krɐˈkul] | v.t. | -(V) *calculiō, -āre < calculāre, calculō, calculātum | compute, calculate, reckon, cat. calcular, computar, it. calcolare, computare, elaborare, rom. calcula, sard. calculai, carculai, carculare, dt. berechnen | |
v.i. | compute, calculate, cat. calcular, it. calcolare, rom. calcula, sard. calculai, carculai, carculare, dt. rechnen | ||||
cradun | [krɐˈdun] | n. | cardōnem | thistle, cat. cardon, fr. chardon, cardon, it. cardone, cardo, dt. Diestel | |
crafil | [krɐˈfil] | n. | caryophylla | carnation, pink, clove, it. garofano, fr. girofle, cat. clavell, dt. Nelke, Kartäusernelke →ros |
|
adj. | pink, rose [colour], it. rosa, dt. rosa →vin crafil |
||||
crai | [kra͡ɪ̯] | adv. | crās | tomorrow, fr. demain, cat. demà, it. domani, sp. mañana, port. amanhã, rsch. damaun, rom. mâine, sard. cras, dt. morgen | |
Cral | [kral] | n.prop. | Carolus, -um | Carl, sp. Carlos, dt. Karl →Cral Gran |
|
Cral Gran | [kral ɡran] | n.prop. | Cral + gran | Charlemagne | |
cram | [kram] | v.t. | *clāmō, -āre | call, it. chiamare, sp. llamar, cat. clamar, fr. appeler, rom. chema, dt. nennen, rufen, anrufen, heißen | |
v.refl. | be called, be named, it. chiamarsi, sp. llamarse, fr. s'appeler, dt. sich nennen, heißen | ||||
crang | [kraŋ] | n. | -*r- cancrum | crab, it. granchio, cat. cranc, dt. Krebs →Nebra Crang |
|
crani | [ˈkranɪ] | n. | -j- crānium; {late (like it, cat, ...), so -i- is kept} | skull, fr. crâne, cat. crani, it. cranio, | |
crar | [krar] | adj. | calidus, -a, -um | warm, it. caldo, cat. rom. cald, fr. chaud, dt. warm →crarar, ncrar, nimal sam crar, repu crar, tenu crar |
|
crarar | [krɐˈrar] | n. | crar + -ar | boiler, it. calaia, port. caldeira, dt. Heizkessel, Boiler | |
crat | [krat] | n. | *calcea | sock, stocking, it. calza, calzino, dt. Strumpf →cratat, crat cuton, crat lan, crat matas, crat nilun, crat rit |
|
cratat | [krɐˈtat] | n. | -e>j- *calceātus, -um; crat + -at | shoe, it. scarpa, calzatura, cat. calçat, port. calçado, dt. Schuh | |
crat cuton | [krat kʊˈton] | n. | crat + cuton | cotton sock, it. calza/calzino di cotone, dt. Baumwollsocke | |
crat lan | [krat lan] | n. | crat + lan | woolen sock, it. calza/calzino di lana, dt. Wollsocke | |
crat matas | [krat mɐˈtas] | n. | crat + matas | silk stocking, it. calza di seta, dt. Seidenstrumpf | |
crat nilun | [krat nɪˈlun] | n. | crat + nilun | nylon stocking, it. calza di nylon, dt. Nylonstrumpf | |
crat rit | [krat rit] | n. | crat + rit | fish net stocking, it. calza/calzino a rete, dt. Netzstrumpf | |
crau | [kra͡ʊ̯] | n. | clāvis, -em | key, it. chiave, fr. clé, cat. clau, sp. llave, port. chave, rom. cheie, sard. crai, dt. Schlüssel →cravec, os crau, su crau |
|
crau | [kra͡ʊ̯] | n. | clāvus, -um | nail (fastener), it. chiodo, fr. clou, cat. clau, sp. clavo, port. cravo, sard. crau, dt. Nagel (Befestigungsutensil) | |
crau | [kra͡ʊ̯] | v.t. | *cladō, -ere; -clasum < claudere, clausum {vowel sync. with 'clāvis'; cat. cloure, clos, it. chiuso}; {related to crau} | close s.t., cause to close, terminate, end, fr. fermer, clore, cat. cloure, it. chiudere, sp. cerrar, port. fechar, rom. închide, arom. ncljid, dt. schließen, abschließen, beenden →craut, cucrau, finic, ncrau |
|
v.refl. | close {by itself}, be/get/become closed, it. chiudersi, dt. sich schließen →craur |
||||
craur | [krɐˈur] | n. | crau + -(a)r | closure, closing, termination, end, it. chiusure, fr. clôture, rom. încheiere, dt. Abschluß, Schließung, Ende | |
craut | [krɐˈut] | adj. | crau + -(a)t | closed, it. chiuso, dt. geschlossen | |
cravec | [krɐˈvek] | n. | clāvicula; crau + -ec | bolt, peg, dowel, wall plug, small key, it. cavicchia, cat. clavilla, fr. cheville, dt. Bolzen, Stift, Stöpsel, Stecker, Schlüsselchen | |
crebra | [ˈkrebrɐ] | adj. | cre(u) + -(a)bra | believable, fr. croyable, cat. creïble, it. credibile, port. crível, dt. glaubhaft | |
crem | [krem] | v.t. | *cremō, -āre | burn, burn up, incinerate, cremate | |
crep | [krep] | v.t. | *crepō, -āre; crepitum | break, splinter, cleave, fracture (bone), burst, fr. crever, cat. crebar, sp. port. quebrar, rom. crăpa, dt. zerbrechen, aufbrechen, zersplittern | |
v.i. | break down, break, splinter, crack, no longer tolerate, give in, die miserably (from:di), dt. brechen, splittern, nachgeben, krepieren →crep di rivur |
||||
crep di rivur | [krep di rɪˈvur] | v.i. | crep + di + rivur | laugh one's head off, it. crepare dal ridere, sp. morirse de risa, dt. sich totlachen | |
cresi | [ˈkresɪ] | n. | ecclēsia | church →crisian |
|
cret | [kret] | adj. | certum | certain, sure →crititat |
|
creu | [kre͡ʊ̯] | n. | cervus, -um | deer, it. cervo, fr. cerf, rom. cerb, sard. cherbu, dt. Hirsch →dos creu |
|
creu | [kre͡ʊ̯] | v.t. | *crēduō, -ere < crēdere, crēdō, crēditum; {-u- from supine in *-ut} | believe (that:ci), think, fr. croire, cat. creure, occ. creire, it. credere, sp. creer, rom. crede, dt. glauben, meinen, denken (daß:ci) →crebra, cuit |
|
cria | [ˈkriɐ] | v.t. | +V *criō, -āre; criātum < *creō, -āre; creātum | produce, create, bring up, raise, breed, cat. sp. criar, dt. erzeugen, aufziehen, züchten →criar, criat, criatur |
|
v.refl. | grow up, sp. criarse, dt. aufwachsen | ||||
criar | [krjar] | n. | cria + -(a)r | creation (process), upbringing, breeding, cat. criança, port. criação, sp. crianza, rom. creare, dt. Erzeugung, Aufzucht, Reifung | |
criat | [krjat] | adj. | cria + -(a)t | created, bred, raised, brought up, dt. erzeugt, gezüchtet, aufgezogen | |
n. | creation (result), breed, creature, critter, small child, infant, sp. criatura, dt. Geschöpf, Kleinkind, Säugling, Jungvieh | ||||
criatur | [krjɐˈtur] | n. | cria + -(a)tur | creator, breeder, maker, sp. criador, port. criador, dt. Schöpfer, Erschaffer, Züchter | |
cribel | [krɪˈbel] | n. | cerebellum | brain | |
cric | [krik] | v.t. | *circō, -āre | search, seek, it. cercare, cat. cercar, rom. cerca, sard. chilcare, circae, cricare, dt. suchen | |
n. | -(ra) circulus, -um | circle, it. cerchio, fr. cat. occ. cercle, rom. cerc, sard. chilciu, chircu, cricu, dt. Kreis →circ, ser cric |
|||
Crimen | [krɪˈmen] | n.prop. | Clementem | Clemens | |
cripton | [krɪpˈton] | n. | {loan} | krypton, Kr {element 36} [chem], cat. criptó | |
criscu | [ˈkriskʊ] | v.t. | *crēscuō, -ere < crēscere, crēscō, crētum | grow, cultivate, increase, it. crescere, rom. crește, dt. anbauen, vergrößern →criscumen |
|
v.i. | grow, increase, expand, progress, it. crescere, rom. crește, dt. wachsen, sich vergrößern, vorankommen | ||||
criscumen | [krɪskʊˈmen] | n. | criscu + -(a)men | growth, it. crescita, occ. creissença, cat. creixement, port. crescimento, sp. crecimiento, dt. Wachstum | |
crisian | [krɪsˈjan] | n. | cresi + -an | ecclesial, pertaining to church | |
crisp | [krisp] | adj. | crispus, -a, -um | frizzy, curly, cat. cresp, rom. creț, dt. kraus →culicrisp, latuc crisp |
|
Crist | [krist] | n.prop. | Christus, -um | Christus | |
Cristin | [krɪsˈtin] | n.prop. | Christīna | Christina | |
(crit) | [krit] | not used in isolation | v.stem. | *crētō, -āre; crētātum | -crete, it. -cretare, -cernere, fr. -créter, sp. -cretar, dt. -kret, scheiden →scrit, sicrit |
crititat | [krɪtɪˈtat] | n. | *certi(tūdinem) + -tātem; cret + -itat | certainty | |
criu | [kri͡ʊ̯] | n. | *crībum < crībrum | sieve, it. crivo, crivello, fr. crible, cat. crivell, rom. ciur, arom. tsir, dt. Sieb →ncriu |
|
crivis | [krɪˈvis] | n. | -(V) cerevisia | beer →crivisai, crivisar, crivis capra, crivis tric |
|
crivisai | [krɪvɪˈsa͡ɪ̯] | n. | crivis + -ai | brewery, brewery bar | |
crivisar | [krɪvɪˈsar] | n. | crivis + -ar | brewer | |
crivis capra | [krɪˈvis ˈkaprɐ] | n. | {calque} dt. Bockbier; crivis + capra | bock beer, strong lager, strong ale, dt. Bockbeer, sp. bock | |
crivis tric | [krɪˈvis trik] | n. | crivis + tric | wheat beer, weizen | |
croc | [krok] | n. | crocus, -um | crocus, saffron, it. croco, zafferano, dt. Krokus. Safran →cruciu |
|
Croi | [kro͡ɪ̯] | n.prop. | Claudia, -us | Claudia, Claudius | |
crom | [krom] | n. | {loan} | cromium, Cr {element 24} [chem], cat. crom | |
crop | [krop] | v.t. | *colpō, -āre < {deriv.} colpus, -um | strike, beat, knock, punch, hit →cropi |
|
cropi | [ˈkropɪ] | n. | colpus, -um; crop + -i | strike, beat, knock, punch, hit, shock →unra cropi |
|
cror | [kror] | n. | chorda | rope, cable →cror stratar, crurun |
|
cror stratar | [kror strɐˈtar] | n. | cror + strat + -ar | skipping rope, fr. corde à sauter, it. corda per saltare, dt. Springseil | |
crou | [kro͡ʊ̯] | n. | corvus, -um | raven, it. port. corvo, cat. rom. corb, sp. cuervo, fr. corbeau, dt. Rabe →crou mar, cruiu |
|
crou mar | [kro͡ʊ̯ mar] | n. | corvus marīnus; crou + mar | cormorant, cat. corb marí, sard. crovu e mari, corvu marinu, dt. Kormoran | |
cru | [kru] | adj. | crūdus, -um | raw, immature, unripe, bloody, crude, cat. fr. port. sard. cru, rom. crud, it. sp. crudo, dt. roh, unreif, blutig, schlicht | |
cruc | [kruk] | n. | crucem | cross, it. croce, sp. cruz, cat. creu, dt. Kreuz →Cruc Robi |
|
cruciu | [krʊˈki͡ʊ̯] | adj. | croc + -iu | saffrony, saffron coloured, yellow like saffron, cat. groc, dt. safranig, safranartig, safrangelb | |
crucol | [krʊˈkol] | n. | *colocolla < *colocea < cochlea; {etym. unclear} | snail, it. lumaca, chiocciola, sp. caragol, cat. caracol, fr. escargot, rom. melc, dt. Schnecke | |
Cruc Robi | [kruk ˈrobɪ] | n.prop. | cruc + robi | Red Cross, cat. Creu Roja, fr. Croix-Rouge, it. Croce Rossa, sp. Cruz Roja, port. Cruz Vermelha, rom. Crucea Roșie, dt. Rotes Kreuz | |
crucut | [krʊˈkut] | n. | cucurbitam | pumpkin, squash, gourd, it. zucca, dt. Kürbis, sci. cucurbitaceae →crucutec, sup mantic crucut |
|
crucutec | [krʊkʊˈtek] | n. | crucut + -ec | courgette, it. zucchina, sci. cucurbita pepo | |
crugu | [ˈkruɡʊ] | v.i. | -kw- *curguō, -ere < currere {-(u): cat. corregut, fr. couru, friul. corût, sic. currutu; -g-: rom. curge, cat. corregut, -(rs): not easily recognisable} | run, sprint, walk quickly, flow quickly, it. correre, sp. correr, fr. courir, rom. cure, curge, dt. laufen, rennen →crugumen, crugutur, cucrugu, ucrugu |
|
crugumen | [krʊɡʊˈmen] | n. | {calque} lat. currēns, -tem; crugu + -(a)men | current (electric and river), it. corrente, sp. corriente, fr. courant, dt. Strom (elektrisch und Wasserlauf) →amper |
|
crugutur | [krʊɡʊˈtur] | n. | crugu + -(a)tur | runner, sprinter, it. corridore, fr. coureur, dt. Läufer | |
crui | [kru͡ɪ̯] | n. | *corps < corpus; {from. orig. nom./acc. with -s like cat. and fr.} | body, it. corpo, sp. cuerpo, ofr. cors, fr. corps, cat. cos, rom. corp, dt. Körper →crui cel |
|
crui cel | [kru͡ɪ̯ kel] | n. | crui + cel | celestial body, it. corpo celeste, cat. cos celeste, rom. corp ceresc, astru, dt. Himmelskörper | |
cruiu | [krʊˈi͡ʊ̯] | n. | cro(u) + -iu | raven-black, it. corvino, rom. corbiu, rabenschwarz | |
crup | [krup] | n. | culpa | guilt, it. colpa, sard. crupa, dt. Schuld →crupat |
|
crupat | [krʊˈpat] | adj. | crup + -at | guilty, it. colpevole, sp. cat. culpable, port. culpado, rom. vinovat, dt. schuldig →nicrupat |
|
crurun | [krʊˈrun] | n. | chordōnem; cror + -un | cord →crurun umrican |
|
crurun umrican | [krʊˈru nʊmb̥rɪˈkan] | n. | crurun + umrican | umbilical cord | |
crust | [krust] | n. | crusta | crust, scab, cat. it. port. crosta, rom. crustă, dt. Kruste, Schorf | |
crut | [krut] | adj. | curtum | short, cut short, it. sp. corto, cat. curt, fr. court, dt. kurz, kurzgeschnitten →breu, crutic, unra crut |
|
crut | [krut] | n. | cohors, -tem | court (residence, retinue), courtyard, it. sp. port. corte, cat. cort, fr. cour, dt. Hof (Residenz, Gefolge, Platz) | |
crutel | [krʊˈtel] | n. | cultellus, -um | knife →lamra crutel |
|
crutic | [krʊˈtik] | v.t. | **curtificāre; crut + -ic | cut, cut off, shorten | |
cu | [ku] | n. | *cū | [letter] q, Q, U+0051, U+0071 →er, pe |
|
cu- | [ku] | pref.v.<v./n. | -(C) *cōn- < con-, com-, cor-, col-, co- | con-, with →cubatu, cucepu, cuciri, cucrau, cucrugu, cudolu, cudu, cufonu, cugreg, cuiumbi, culei, culig, cunet, cupar, cupas, cuprin, curic, curilati, cusist, custetu, custrui, cutenu, cuveni |
|
cu | [ku] | c' before un | prep. | -(C) -(')- cum | with →acustumra, acustumra, batu, cucrugu, cufrum, cuiumbi, cuiumbi, cutra, cuveni, mitis cu, mpesi, ncui cu, ngrac, nspus, past cu mantic limun |
cual | [kʊˈal] | v.i. | *coāgulō, -āre; coāgulātum | curdle, coagulate, it. cagliare, coagulare, cat. quallar, coagular, fr. cailler, coaguler, sp. cuajar, coagular, rom. închega, coagula, dt. gerinnen, koagulieren | |
cubalt | [kʊˈbalt] | n. | {loan} | cobalt, Co {element 27} [chem], cat. cobalt | |
cubatu | [kʊˈbatʊ] | v.t. | cu- + batu | combat, fight (against:obj.), fr. battre, cat. lluitar, combatre, it. combattere, lottare, occ. sp. luchar, port. lutar, rom. lupta, dt. bekämpfen | |
cubriu | [kʊˈbri͡ʊ̯] | adj. | cobr(a) + -iu | copper coloured, it. cupreo, dt. kupferfarben | |
cucepu | [kʊˈkepʊ] | v.t. | cu- + cepu | conceive, come up with, contrive, devise, understand, it. concipire, cat. concebre, dt. entwerfen, ausdenken, ersinnen, konzipieren, verstehen, begreifen →cuciput |
|
cucin | [kʊˈkin] | n. | coquina; coc + -in | kitchen →cucinar |
|
cucinar | [kʊkɪˈnar] | n. | coquinarius; cucin + -ar | cook | |
cuciput | [kʊkɪˈput] | adj. | cucepu + -(a)t | conceived, it. concepito, cat. concebut, dt. ersonnen | |
n. | concept, idea, it. concetto, cat. concepte, dt. Konzept, Idee, Begriff, Vorstellung | ||||
cuciri | [kʊˈkirɪ] | v.t. | conquīrere; cu- + ciri | win, defeat, conquer, overpower, cat. guanyar, conquistar, conquerir, rom. cuceri, dt. gewinnen, erobern, überwältigen, besiegen →cucirir, cucirit, cuciritat, cuciritur |
|
cucirir | [kʊkɪˈrir] | n. | cuciri + -(a)r | winning {process}, win {event}, conquering, dt. Gewinnen, Erobern | |
cucirit | [kʊkɪˈrit] | adj. | cuciri + -(a)t | won, conquered, rom. cucerit, dt. gewonnen | |
n. | prize, yield, profit, what was won, it. guadagno, cat. guany, dt. Gewinn | ||||
cuciritat | [kʊkɪrɪˈtat] | n. | cuciri + -(i)tat | conquest, it. conquista, rom. cucerire, dt. Eroberung | |
cuciritur | [kʊkɪrɪˈtur] | n. | cuciri + -(a)tur | winner, conqueror, sp. conquistador, cat. guanyador, vencedor, dt. Gewinner | |
cuclar | [kʊˈklar] | n. | cochleārium | spoon, sp. cuchara, dt. Löffel →cuclarin |
|
cuclarin | [kʊklɐˈrin] | n. | cuclar + -in | tea spoon | |
cucra | [ˈkukrɐ] | n. | (V)- *acūcla < acus + -cla | needle | |
cucrau | [kʊˈkra͡ʊ̯] | v.t. | cu- + crau | conclude, it. concludere, dt. schlußfolgern, folgern, schließen, beenden, abschließen →cucraur, cucraut |
|
cucraur | [kʊkrɐˈur] | n. | cucrau + -(a)r | conclusion (act), it. conclusione, dt. Beendigung, Abschluß | |
cucraut | [kʊkrɐˈut] | n. | cucrau + -(a)t | conclusion (result), it. conclusione, dt. Schlußfolgerung | |
cucrugu | [kʊˈkruɡʊ] | v.i. | cu- + crugu | compete (with:cu, for:pi), fr. concourir, rivaliser, cat. port. sp. competir, rom. concura, dt. konkurrieren (mit:cu, um:pi), wetteifern →cucrugutat, cucrugutur |
|
cucrugutat | [kʊkrʊɡʊˈtat] | n. | cucrugu + -(i)tat | competition, dt. Konkurrenz | |
cucrugutur | [kʊkrʊɡʊˈtur] | n. | cucrugu + -(a)tur | competitor, it. rivale, competitore, sp. contrincante, port. competidor, concorrente, dt. Konkurrent | |
cucudril | [kʊkʊˈdril] | n. | {loan} | crocodile | |
cucul | [kʊˈkul] | n. | cucūlus, -um | cuckoo | |
cudolu | [kʊˈdolʊ] | v.t. | cu- + dolu | feel sorry (for: obj.), sp. condoler, dt. mitfühlen (mit: obj.) →cudulur |
|
v.refl. | condole (s.o.: a), sp. condolerse, dt. kondolieren, Beileid aussprechen (dat.: a) | ||||
cudu | [ˈkudʊ] | v.t. | cu- + du | lead, guide, conduct, drive (vehicle), cat. conduir, it. condurre, sp. conducir, rom. conduce, dt. leiten, durchführen, fahren (Fahrzeug) →cudutiu |
|
cudulur | [kʊdʊˈlur] | n. | cudolu + -(a)r | condolence(s), comfort, support, sympathy, it. conforto, condoglianze, dt. Beileid, Mitgefühl, Anteilnahme | |
cudutiu | [kʊdʊˈti͡ʊ̯] | adj. | cudu + -(a)tiu | conductive, cat. conductiu, dt. leitend, leitfähig | |
cufonu | [kʊˈfonʊ] | v.t. | cu- + fonu | confound, confuse (s.o. or s.t.), it. confondere, disorientare, dt. verwirren, verwechseln | |
cufrum | [kʊˈfrum] | adj. | cu + frum | compliant (with: a), conforming (to: a), in accordance (with: a), it. conforme, sard. cuforma, cufromma, dt. konform, entsprechend (dat.: a) | |
cugreg | [kʊˈɡreŋ] | v.t. | cu- + greg | summon, bring together, gather, congregate, it. congregare, cat. sp. porg. congregar, dt. ansammeln, versammeln | |
cuit | [kʊˈit] | v.t. | *cō'gitō, -āre < cōgitāre, cōgitō, cōgitātum | reason, ponder, think, sp. pensar, rom. cugeta, dt. nachdenken, überlegen, cmp. port. cuidar →creu |
|
v.i. | think (of, about: di), sp. pensar, dt. nachdenken (über: di) | ||||
cuiumbi | [kʊˈjumbɪ] | v.t. | cu- + iumbi | join (with: cu), conjoin, it. congiungere, dt. verbinden, zusammenfügen, kuppeln, vereinen →cuiumbitur |
|
v.refl. | join (with: cu), conjoin, unite, it. collegarsi, bendarsi, coniugarsi, dt. verbinden, vereinen, zusammenfügen | ||||
cuiumbitur | [kʊjʊmbɪˈtur] | n. | cuiumbi + -(a)tur | conjunction, it. congiunzione, dt. Verbindung, Konjunktion, Bindewort →aiatiu |
|
cul | [kul] | n. | cūlus, -um | ass, fr. cat. cul, it. sp. culo, port. gal. cu, rom. arom. cur, dt. Arsch | |
culei | [kʊˈle͡ɪ̯] | v.t. | {calque} colligere; cu- + lei | collect, gather, it. fr. cueillir, cat. collir, sp. coger, dt. sammeln, zusammensuchen, auflesen →culit, riculei |
|
culicap | [kʊlɪˈkap] | n. | coli + cap | cabbage, it. cavolo, cat. col, rom. varză, dt. Kohl →vridi |
|
culicrisp | [kʊlɪˈkrisp] | n. | coli + crisp | kale, sp. col crespa, cat. col verda, dt. Grünkohl →culicrisp nir |
|
culicrisp nir | [kʊlɪˈkrisp nir] | n. | culicrisp + nir | Tuscan kale, black kale, it. cavolo nera, dt. Schwarzkohl | |
culiflur | [kʊlɪˈflur] | n. | coli + flur | cauliflower, cat. col-i-flor, it. cavolfiore, dt. Blumenkohl | |
culig | [kʊˈliŋ] | v.t. | cu- + lig | bind together, join, establish contact, it. collegare, dt. verbinden, zusammenschließen, in Verbindung bringen | |
v.refl. | bind together, join, make contact, it. collegarsi, dt. verbinden, zusammenschließen, in Verbindung setzen | ||||
culirap | [kʊlɪˈrap] | n. | coli + rap | cabbage turnip, it. cavolo rapa, sp. colirrábano, dt. Kohlrabi, sci. brassica oleracea | |
culit | [kʊˈlit] | n. | cule(i) + -(a)t | collection, it. collezione, dt. Sammlung | |
culm | [kulm] | n. | *culumus, -um < cumulus, -um | heap, pile, it. pila, cumolo, catasta, mucchio, sp. culmo, dt. Haufen, Stapel →culm strec |
|
culm strec | [kulm strek] | n. | culm + strec | dung heap, dt. Misthaufen →stricai |
|
culos | [kʊˈlos] | n. | colossus, -um | giant, colossus, it. gigante, colosso, dt. Riese, Gigant, Koloß →culos robi, Culos Rudui, lotri culos |
|
culos robi | [kʊˈlos ˈrobɪ] | n. | culos + robi | red giant, it. gigante rossa, dt. roter Riese | |
Culos Rudui | [kʊˈlos rʊˈdu͡ɪ̯] | n.prop. | culos + Rudui | Colossus of Rhodes, it. Colosso di Rodi, dt. Koloß von Rhodos | |
culou | [kʊˈlo͡ʊ̯] | n. | -(ra) *co'lobra < 'colubra | non-venomous snake, harmless snake, cat. colombra, fr. couleuvre, dt. Natter, ungiftige Schlange, harmlose Schlange | |
culum | [kʊˈlum] | n. | columna | column, it. colonna, fr. colonne, cat. columna, dt. Säule | |
culur | [kʊˈlur] | n. | colōr, -em | colour, it. colore, sp. cat. color, malt. kulur, fr. couleur, port. cor, lig. cô, nl. kleur, dt. Farbe →culur mel, culur Savel, culurus, niculur |
|
culur mel | [kʊˈlur mel] | n. | culur + mel | colour of honey, it. colore di miele, dt. Farbe wie Honig | |
adj. | honey-coloured, it. color miele, dt. honigfarben →miliu |
||||
culur Savel | [kʊˈlur sɐˈvel] | adj. | culur + Savel | isabelline, sp. isabelo, port. isabel, dt. isabellfarben | |
culurus | [kʊlʊˈrus] | adj. | culur + -us | colorful, coloured, it. colorato, dt. bunt, farbig | |
cum | [kum] | conj. | com | how →sim cum |
|
cuman | [kʊˈman] | v.t. | *commandō, -āre; commandātum | command →cumantur |
|
cumantur | [kʊmɐnˈtur] | n. | cuman + -(a)tur | commander, it. comandante | |
cumin | [kʊˈmin] | v.t. | *comintō, -āre < *com+initiāre | begin, start, commence →cuminar |
|
v.i. | begin, start {by itself}, be started | ||||
cuminar | [kʊmɪˈnar] | n. | cumin + -ar | beginning, cat. començament, fr. début, commencement, sp. comienzo, rom. începere, început, dt. Anfang →ncipur |
|
cumpat | [kʊmˈpat] | adj. | compactus, -um | compact, dense, it. compatto, sp. compacto, dt. dicht, kompakt →disc cumpat |
|
cumra | [ˈkumb̥rɐ] | n. | culmen, -inis | top, summit, peak, apex, it. colmo, cima, sp. cumbre, cima, dt. Gipfel, Wipfel, Spitze, Baumkrone, Höchststand, First, Kuppe →cumra mon, cumr' ap, cumra sprag, tracumra |
|
cumra mon | [ˈkumb̥rɐ mon] | n. | cumra + mon | mountain peak, dt. Berggipfel | |
cumr' ap | [kumb̥ rap] | n. | cumr(a) + ap | highest water, dt. Höchstwasserstand, Springflut | |
cumra sprag | [ˈkumb̥rɐs praŋ] | n. | cumra + sprag | asparagus spears, dt. Spargelspitzen | |
cumum | [kʊˈmum] | adv.indef. | com + -um | somehow →alt-cumum |
|
adv.rel. | however | ||||
conj. | however, no matter how | ||||
cumun | [kʊˈmun] | adj. | commūnem | common, ordinary, cat. comú, sp. comunal, dt. gewöhnlich, normal →nicumun, sacra cumun |
|
cuncis | [kʊŋˈkis] | adj. | concīsus, -a, -um | concise, it. conciso, dt. bündig, knapp, prägnant, kurz und bündig | |
cunel | [kʊˈnel] | n. | *cunellus, -um < cuneus | wedge, it. conio, bietta, zeppa, lomb. qignœl, dt. Keil | |
cunet | [kʊˈnet] | v.t. | cu- + net | connect, link, it. connettere, sp. conectar, rom. conecta, dt. verbinden →cunitur, lig |
|
cunic | [kʊˈnik] | n. | cunīculus, -um | rabbit, it. coniglio, port. coelho, sp. conejo, fr. lapin, cat. conill, rom. iepure, dt. Kaninchen, Kanickel, Karnickel →cunic mur |
|
cunic mur | [kʊˈnik mur] | n. | cunic + mur | guinea pig, cat. conill porquí, cobai, conillet d'Índies, conill de rata, fr. cochon d'Inde, it. cavia, porcellino d'India, rom. cobai, dt. Meerschweinchen | |
cunil | [kʊˈnil] | n. | cunēla | thyme, it. timo, fr. thym, sp. tomillo, cat. farigola, gal. tormentelo, rom. cimbru, dt. Thymian | |
cunitur | [kʊnɪˈtur] | n. | cunet + -(at)ur | connector, it. connettore, sp. conector, dt. Verbinder, Stecker, Anschluß →cunitur litriu |
|
cunitur litriu | [kʊnɪˈtur lɪˈtri͡ʊ̯] | n. | cunitur + litriu | electric connector, it. connettore elettrico, ast. coneutor llétricu, rom. conector electric, dt. elektrischer Anschluß | |
cunul | [kʊˈnul] | n. | *cunūla < *cūnula/*cūnāvula < cūnae, cūnābula | cradle, it. culla, fr. berceau, cat. bressol, sp. cuna, dt. Wiege →cunul umantat, dis cunul afin murmen |
|
cunul umantat | [kʊˈnu lʊmɐnˈtat] | n. | cunul + umantat | cradle of humankind, it. culla dell'umanità, dt. Wiege der Menschheit | |
cunus | [kʊˈnus] | v.t. | *cōgnōsō, -āre < cōgnōscere {-(u): Rom. usually has -isc- + -ut; -(i): lat. -ō, -ōvī; ven. conosato; sp. conocido} | know, be acquainted with, ven. conosar, sp. conocer, dt. kennen →cunusat, ricunus |
|
cunusat | [kʊnʊˈsat] | adj. | cunus + -at | known, well-known, renowned, recognized, it. conosciuto, rom. cunoscut, sp. conocido, ven. conosato, dt. gekannt, bekannnt, wohlbekannt, erkannt →nicunusat |
|
cup | [kup] | n. | *cuppa < cūpa | cup (drinking vessel), mug, it. tazza, coppa, cat. tassa, copa, fr. tasse, coupe, sp. taza, port. chávena, rom. ceașcă, dt. Tasse | |
(cup) | [kup] | not used in isolation | v.stem. | *cupō, -āre | cut →ucup |
cupar | [kʊˈpar] | v.t. | *compārō, -āre < comparāre; cu- + par | compare, it. comparare, dt. vergleichen; cmp. par, comra, sipar →cuparar |
|
cuparar | [kʊpɐˈrar] | n. | cupar + -ar | comparison, it. comparazione, collazione, paragone, dt. Vergleich | |
cupas | [kʊˈpas] | v.t. | conquassō, -āre; cu- + pas | crush, smash, it. pigiare, schiacchiare, sp. aplastar, dt. zerquetschen, zerschlagen | |
cupirnici | [kʊpɪrə̆ˈnikɪ] | n. | {loan} | copernicium, Cn {element 112} [chem], cat. copernici | |
cuprin | [kʊˈprin] | v.t. | comprehendere; cu- + prin | understand | |
cur | [kur] | v.t. | *cūrō, -āre; cūrātum | cure, heal, tend to, care for, it. curare, cat. curar, rom. cura, dt. heilen, pflegen →curi |
|
v.refl. | heal up, recover (from: di), sp. curarse, dt. abheilen, zuheilen, genesen | ||||
curi | [ˈkurɪ] | n. | {loan} | curium, Cm {element 96} [chem], cat. curi | |
curi | [ˈkurɪ] | n. | cur + -i | cure, care, treatment, it. cat. sp. port. cura, rom. cură, fr. cure, dt. Heilung, Sorge, Versorgung, Behandlung | |
curic | [kʊˈrik] | v.t. | cu- + ric | correct, fix →curicat, curit |
|
curicat | [kʊrɪˈkat] | adj. | curic + -at | corrected, it. corretto, fr. corrigé, sp. corregido, cat. corregit, dt. bereinigt, verbessert, korrigiert →curit, nicuricat |
|
curilati | [kʊrɪˈlatɪ] | n. | cu- + rilati | correlation, it. correlazione, dt. Wechselbeziehung, Korrelation →curilatiu |
|
curilatiu | [kʊrɪlɐˈti͡ʊ̯] | adj. | curilat(i) + -iu | correlative, it. correlativo, dt. wechselbezüglich, korrelierend, korrelativ | |
curit | [kʊˈrit] | adj. | **corrictus, -a, -um < correctus; {-i-: infl. from curic} | correct, it. corretto, fr. correct, sp. correcto, rom. corect, dt. korrekt, richtig, tadellos, genau →curicat, nicurit |
|
curs | [kurə̆s] | n. | {loan} lat. cursus, -um | course (edu.), it. corso, dt. Kurs | |
curui | [kʊˈru͡ɪ̯] | v.i. | *corruiō, -īre < corruere, corruō, corrutum | collapse, crash, it. crollare, collassare, accasciarsi, sp. desmoronar, fr. effondrer, dt. einstürzen, zusammenfallen, zusammenbrechen →curuin, curuir |
|
curuin | [kʊrʊˈin] | n. | curu(i) + -in | ruin, it. rovina, fr. ruine, sp. ruina, dt. Ruine | |
curuir | [kʊrʊˈir] | n. | curui + -(a)r | collapse, it. collasso, dt. Kollaps, Zusammensturz, Einsturz | |
curun | [kʊˈrun] | n. | corōna | crown, it. sp. cat. occ. sard. corona, fr. couronne, port. coroa, rom. cunună, rsch. curuna, friul. corone, dt. Krone; cmp. it. sic. rsch. cruna | |
cus | [kus] | n. | *cōxa < *coxa | thigh, it. coscia, cat. cuixa, sp. cuja, fr. cuisse, rom. coapsă, dt. Schenkel →cus ran |
|
cusedra | [kʊˈsedrɐ] | v.t. | -d- *cōnsiderō, -āre; {borrowing, hence -d-} | consider, cat. considerar, it. considerare, dt. erwägen →disei |
|
cusin | [kʊˈsin] | n. | *coxīnum | cushion, it. cuscino, fr. coussin, dt. Kissen, Polster →cusinec, nau cusin ar, vicla cusin ar |
|
cusinec | [kʊsɪˈnek] | n. | cusin + -ec | bearing, cat. coixinet, it. cuscinetto, rom. rulment, dt. Lager →cusinec a grou |
|
cusinec a grou | [kʊsɪˈne ka ɡro͡ʊ̯] | n. | cusinec + a + grou | ball bearling, sp. cojinete de bolas, rodamiento a bolas, it. cuscinetto a sfere, dt. Kugellager | |
cusist | [kʊˈsist] | v.i. | cu- + sist | consist (of: ni), it. consistere, sp. consistir, dt. bestehen (aus: ni) | |
cus ran | [kus ran] | n. | cus + ran | frog's legs, fr. cuisse de grenouille, it. coscia di rana, rsch. comba rauna, rom. picioare de broască, dt. Froschschenkel | |
cust | [kust] | v.t. | *cōnstō, -āre; cōnstātum | cost, it. costare, dt. kosten | |
custan | [kʊsˈtan] | adj. | cōnstāns, -antem | constant | |
custat | [kʊsˈtat] | n. | costātus, -um | side, it. lato, sp. lado, costado, cat. lat, costat, fr. côté, dt. Seite | |
custetu | [kʊsˈtetʊ] | v.t. | cu- + stetu | constitute, establish, compose, make up, it. costituire, sp. constituir, dt. gründen, einrichten, festsetzen | |
custra | [ˈkustrɐ] | n. | cōnsul, -em | consul | |
custrin | [kʊsˈtrin] | n. | -v- cōnsōbrīnus, -um | cousin, nephew or niece of parent [kin], fr. cousin, cousine, arom. cusurin, ver, rom. sp. primo, dt. Cousin, Cousine, Vetter, Base | |
custrui | [kʊsˈtru͡ɪ̯] | v.t. | cu- + strui | construct, it. costruire, rom. construi, dt. bauen, zusammensetzen, konstruieren →custruir, custruit |
|
custruir | [kʊstrʊˈir] | n. | custrui + -(a)r | construction (process), it. costruzione, rom. construire, dt. Bau, Aufbau, Konstruktion | |
custruit | [kʊstrʊˈit] | n. | custrui + -(a)t | construct, construction, building, it. costruzione, rom. construcție, dt. Bauwerk, Gebäude, Konstruktion | |
custumra | [kʊsˈtumb̥rɐ] | n. | consuētūdō, -inem | custom, costume, it. costume, costudine, fr. coutume, dt. Gepflogenheit, Kostüm →acustumra |
|
cut | [kut] | n. | cubitum | elbow, cubit, it. gomito, cubito (metr.), rom. cot, fr. coude, sp. codo, cat. colze, occ. coide, code, dt. Ellenbogen, Ellbogen, Elle (Maßeinheit) | |
cutegu | [kʊˈteɡʊ] | adj. | +V -g- *cōtiguus, -a, -um < contiguus | adjoining, adjacent, contiguous, cat. contigu, it. contiguo, dt. anhängend, angrenzend, anstoßend, zusammenhängend | |
cutenu | [kʊˈtenʊ] | v.t. | cu- + tenu | contain, it. contenere, dt. enthalten, beinhalten, fassen, zurückdrängen, eindämmen →cutinutur |
|
cutinutur | [kʊtɪnʊˈtur] | n. | cutenu + -(a)tur | container, vessel, it. contenitore, dt. Behälter, Gefäß, Container | |
cuton | [kʊˈton] | n. | {loan} | cotton, sp. algodón, cat. cotó, dt. Baumwolle →crat cuton |
|
cutra | [ˈkutrɐ] | prep. | -(')- cōtra < contra; {loss of -n- possibly due to reanalysis as cu + tra} | against, fr. contre, it. contro, friul. cuintri, rsch. encunter, sard. còntra, cronta, sp., sic., ven., port., gal., ast., cat. contra, dt. gegen, cmp. rom. către →cutra'l, cutra roi, cutr' umantat, cutr' un |
|
cutra'l | [kʊˈtral] | special elision | prep. | cutra + l(i) | against the |
cutra roi | [ˈkutrɐ ro͡ɪ̯] | adv. | cutra + roi | unwillingly, against the will | |
cutr' umantat | [kut rʊmɐnˈtat] | n. | cutr(a) + umantat | against humanity | |
cutr' un | [kut run] | special elision | prep. | cutr(a) + un | against a |
cutun | [kʊˈtun] | n. | *cotōneum | quince, fr. coing, cat. codony, it. cotogna, port. marmelo, rom. gutuie, sp. membrillo, dt. Quitte | |
cuveni | [kʊˈvenɪ] | v.t. | con+venīre; cu- + veni | agree on, dt. etw. verabreden | |
v.i. | agree (with: cu, to (do): a); agree (with: cu, on: ni) | ||||
cvarc | [kvarə̆k] | n. | {loan} | quark [phys] [stdmodel] | |
D |
|||||
da | [da] | v.t. | *dō, -āre < dare | give (to: a), it. dare, sp. dar, cat. donar, fr. donner, friul. dâ, rom. da, dt. geben | |
darmstati | [dɐrə̆mˈstatɪ] | n. | {loan} | darmstadtium, Ds {element 110} [chem], cat. darmstadti | |
dat | [dat] | n. | datum | dice, cube, it. dado, cubo, fr. dé, cat. dau, cub, occ. dat, rom. zar, cub, friul. dât, dt. Würfel →dat grat |
|
dat grat | [dat ɡrat] | n. | dat + grat | ice cube, cat. glaçó, cub de gel, it. cubetto di ghiaccio, dt. Eiswürfel | |
datra | [ˈdatrɐ] | n. | dactylus, -um | date {fruit} | |
de | [de] | n. | *dē | [letter] d, d, U+0044, U+0064 →ce, e |
|
debra | [ˈdebrɐ] | adj. | dēbilis, -em | weak, it. debole, sp. débil, fr. faible, rom. slab, dt. schwach →letru-debra |
|
(dec) | [dek] | not used in isolation | num.stem. | decem | {obsolete} ten, 10 →deca |
deca- | [ˈdekɐ] | precomp.si. | {loan} deca {SI unit prefix} | deca, 10, da, dt. deka →deca |
|
num. | ten, 10, port. dez, sard. deghe, rom. zece, lat. decem, dt. zehn →cim deca, dec, do deca, -inti, nou deca, ot deca, patru deca, ses deca, set deca, tre deca |
||||
deci- | [ˈdekɪ] | precomp.si. | {loan} deci {SI unit prefix} | deci-, 1e-1, dt. dezi →deci-metra |
|
deci-metra | [ˈdekɪ ˈmetrɐ] | n. | deci- + metra | decimetre, dm [phys] [unit] →lungitat |
|
den | [den] | n. | dēns, -entem | tooth, it. dente, cat. dent, dt. Zahn →dinat |
|
destra | [ˈdestrɐ] | adj. | dextera | right, rightside, it. destra, dt. rechts →a destra, di destra, distrar, distros, drit, strur |
|
n. | right side, right hand, right {pol.} | ||||
Deu | [de͡ʊ̯] | n.prop. | +V Dēum | God | |
deu | [de͡ʊ̯] | v.t. | *debeō, -ēre < dēbēre; {-(i): cat. deure, degut, it. dovuto} | owe (to: a), be in debt, to have to, cat. deure, it. dovere, dt. müssen, schulden →diutur, divur, divut |
|
v.aux. | must | ||||
(di) | [di] | not used in isolation | n.stem. | dīēs, -em | day →dilava |
di- | [di] | -i drops before vowel | pref.v.<v./n. | de- | from, away, without, de-, un- →dicau, diclar, difri, dimit, dimri, dimvolu, dirai, distim, distrui, disuc, ditenu, ditrimatiu, diveni, divor |
di | [di] | -i drops before vowel | prep. | dē+ | of {often dropped}, from, by, it. di, da, dt. von. aus →a rispet di, aun, autenu, ciri, crep, crep di rivur, cuit, cur, di ca an, diciu, di destra, di'l, dimit, dimit, di strur, d'ou, d'un, esi, flar, flar, frat, frat, fratat, fratat di car, pobra d'ap, prati, prin, prin d'ambil, prin d'ap, priucup, risult, riu, sipar, tremla, ving, vot |
di | [di] | v.t. | *dīō, -ere < dīcere, dīcō, dictum; {-(c) via supine -ct->-tt-} | say →di salut, dit |
|
dic. | [dik] | n.abbrev. | dic(emra) | Dec. [monthabbr3], dt. Dez. | |
di ca an | [di ka an] | adj. | di + ca an | every year, anual, yearly, cat. anual, sp. cada año, dt. jedes Jahr, jährlich | |
dicau | [dɪˈka͡ʊ̯] | v.i. | di- + cau | decline, deteriorate, decay, cat. decaure, it. decadére, sp. decaer, port. decair, dt. abnehmen, zurückgehen, verschlechtern, zerfallen | |
dicemra | [dɪˈkemb̥rɐ] | n. | December; dic + emra | December [month], dt. Dezember →dic. |
|
dicibra | [dɪˈkibrɐ] | adj. | dici(u) + -(a)bra | decidable, sp. decidible, dt. entscheidbar | |
diciu | [dɪˈki͡ʊ̯] | v.t. | *dēcīdō, -ere; dēcīsum; {loan; accidentally identical to inherited form} | decide, it. decidere, stabilire, dt. entscheiden, beschließen →dicibra |
|
v.refl. | decide (to:di), choose (obj.:pi), it. decidersi, dt. sich entscheiden (für:pi), beschließen | ||||
diclar | [dɪˈklar] | v.t. | di- + clar | declare, state, it. dichiarare, sp. declarar, dt. aussagen, verkünden, bekunden, verlautbaren, angeben →diclaramen |
|
diclaramen | [dɪklɐrɐˈmen] | n. | diclar + -amen | declaration, statement, it. dichiarazione, dt. Erklärung, Aussage, Angabe, Äußerung | |
di destra | [di ˈdestrɐ] | adv. | di + destra | from the right | |
difri | [ˈdifrɪ] | v.t. | di- + fri | defer, it. differire, dt. aufschieben, verschieben →difrit |
|
v.i. | differ, it. differire, dt. sich unterscheiden, auseinandergehen (Meinung) →difritur |
||||
difrit | [dɪˈfrit] | adj. | difri + -(a)t | deferred, dt. verschoben | |
difritur | [dɪfrɪˈtur] | adj. | difri + -(a)tur | different, dt. verschieden | |
di'l | [dil] | special elision | prep. | di + l(i) | of the |
dilava | [dɪˈlavɐ] | n. | di + lava | Saturday [weekday], sp. sábado, it. sabato, cat. dissabte, dt. Samstag →dla. |
|
dilfin | [dɪlˈfin] | n. | delphīnus, -um | dolphin, it. delfino, fr. daufin, cat. dofí, port. golfinho, delfim, dt. Delphin | |
Dili | [ˈdilɪ] | n.prop. | {loan} hind. दिल्ली Dillī | Delhi →Dili Nou |
|
Dili Nou | [ˈdilɪ no͡ʊ̯] | n.prop. | Dili + nou | New Delhi | |
dilit | [dɪˈlit] | n. | dēlicia < dēliciae | delicacy, pleasure, delight, sp. delicia, dt. Hochgenuß, Köstlichkeit, Vergnügen, Gaumenfreude →dilitus |
|
dilitus | [dɪlɪˈtus] | adj. | dilit + -us | delicious, sp. delicioso, dt. lecker | |
dilui | [dɪˈlu͡ɪ̯] | n. | dilūvium | deluge →apui mi dilui |
|
dilun | [dɪˈlun] | n. | *dī lūnae < dīēs Lūnae | Monday [weekday], sp. lunes, it. lunedì, cat. dilluns, dt. Montag →dis dilun afin diven, dlu. |
|
diman | [dɪˈman] | v.t. | *dēmandō, -āre | ask (s.o.: a, s.t.:obj.), inquire, it. domandare, sp. preguntar, dt. fragen →dimani |
|
v.refl. | wonder, it. domandarsi, sp. preguntarse, dt. sich fragen | ||||
dimani | [dɪˈmanɪ] | n. | diman + -i | question, it. domanda, questione, sp. pregunta, cuestión, dt. Frage | |
dimit | [dɪˈmit] | v.t. | di- + mit | dismiss (s.o.: obj, from: di), lay off, recall, it. dimettere, port. demitir, dt. entlassen, abberufen, kündigen, freisetzen | |
v.refl. | resign (from: di), quit (s.t.: di), abdicate, it. dimettersi, sp. dimitirse, port. demitir-se, dt. kündigen, abdanken, zurücktreten | ||||
dimrat | [dɪmˈb̥rat] | n. | *dī mārtis < dīēs Mārtis | Tuesday [weekday], sp. martes, it. martedì, cat. dimarts, dt. Dienstag →dma. |
|
dimrec | [dɪmˈb̥rek] | n. | *dī mercuri < dīēs Mercuriī | Wednesday [weekday], sp. miércoles, it. mercoledì, cat. dimecres, dt. Mittwoch →dme. |
|
dimri | [ˈdimb̥rɪ] | v.t. | di- + mre | empty, empty out, fr. désemplir, it. svuotare, cat. buidar, dt. leeren, ausleeren →dimrit |
|
v.refl. | get empty, fr. se désemplir, it. svuotarsi, dt. sich leeren, auslaufen | ||||
dimrit | [dɪmˈb̥rit] | adj. | dimri + -(a)t | emptied out | |
dimvolu | [dɪɱˈvolʊ] | v.t. | di- + mvolu | develop, it. sviluppare, sp. desarrollar, rom. dezvolta, dt. entwickeln →dimvulur, dimvulut |
|
dimvulur | [dɪɱvʊˈlur] | n. | dimvolu + -(a)r | development (process), it. svoluppo, rom. dezvoltare, dt. Entwicklung (Vorgang) | |
dimvulut | [dɪɱvʊˈlut] | n. | dimvolu + -(a)t | development (object), it. svoluppo, rom. dezvoltare, dt. Entwicklung (Objekt) | |
dinar | [dɪˈnar] | n. | dēnārius, -um | Denarius (ancient coin), it. denario, dt. Denar, Dinar | |
dinat | [dɪˈnat] | adj. | den + -at | toothed, toothy, it. dentellata, cat. dentut, sp. dentado, dentellado, dt. gezahnt, gezackt, zackig →lamra dinat |
|
dio. | [di͡ʊ̯] | n.abbrev. | dio(u) | Thu. [weekdayabbr3], dt. Do. →io. |
|
diou | [djo͡ʊ̯] | n. | *dī 'jovis < dīēs Jovis | Tursday [weekday], sp. jueves, it. giovedì, cat. dijous, dt. Donnerstag →dio. |
|
dirai | [dɪˈra͡ɪ̯] | v.t. | di- + rai | radiate, it. emenare, irraggiare, emettere, fr. rayonner, diffuser, émettre, dégager, rom. radia, dt. ausstrahlen, abstrahlen, abgeben (Wärme) →dirair |
|
v.i. | radiate, it. irradiare, brillare, fr. rayonner, briller, dt. strahlen | ||||
dirair | [dɪrɐˈir] | n. | dirai + -(a)r | radiation, it. radiazione, irradiazione, dt. Strahlung →dirair micru-unra, dirair spra-vilet |
|
dirair micru-unra | [dɪrɐˈir ˈmikrʊ ˈund̥rɐ] | n. | dirair + micru-unra | microwave radiation, it. radiazione a microonde, dt. Mikrowellenstrahlung | |
dirair spra-vilet | [dɪrɐˈir spra vɪˈlet] | n. | dirair + spra-vilet | ultraviolet radiation | |
diriva | [dɪˈrivɐ] | v.t. | *dērīvō, -āre | derive, it. derivare, dt. ableiten, herleiten →dirivar |
|
v.i. | derive, it. derivare, dt. herkommen, herrühren | ||||
dirivar | [dɪrɪˈvar] | n. | diriva + -(a)r | derivation, it. derivazione, dt. Ableitung, Herleitung, Derivation | |
dis | [dis] | prep. | -(C) dē es dē+ < dē ex dē | starting from, from, since; fr. dès, depuis, sp. desde, it. da, dt. ab, von, seit →dis atung, dis ca, dis cunul afin murmen, dis dilun afin diven, dis sem, dis um, dis ur |
|
di salut | [di sɐˈlut] | v.i. | di + salut | greet, salute (obj.: a), cat. saludar | |
dis atung | [di sɐˈtuŋ] | adv. | dis + atung | since then, ever since, sp. desde entonces, dt. seit dann | |
disc | [disk] | n. | discus, -um | disc, discus, puck, it. disco, cat. disc, dt. Scheibe, Schallplatte, Platte, Diskus, Puck →disc cumpat, disc vinil |
|
dis ca | [dis ka] | adv. | dis + ca | from here, starting here, sp. desde aquí, dt. ab hier | |
disc cumpat | [disk̚ kʊmˈpat] | n. | disc + cumpat | compact disc, sp. disco compacto, dt. CD | |
dis cunul afin murmen | [dis kʊˈnu lɐˈfim mʊrə̆ˈmen] | adv. | dis + cunul + afin + murmen | from the cradle to the grave, it. dalla culla alla tomba, fr. du berceau jusqu'à la tombe, dt. von der Wiege bis zur Bahre | |
discus | [dɪsˈkus] | v.t. | *discussō, -āre < {freq.} discutere; {-s: 'discussion' should not be too weird} | discuss →discusar |
|
discusar | [dɪskʊˈsar] | n. | discus + -ar | discussion | |
disc vinil | [disk vɪˈnil] | n. | disc + vinil | vinyl disc, record [music], sp. disco de vinilo, dt. Schallplatte | |
dis dilun afin diven | [dis dɪˈlu nɐˈfin dɪˈven] | adv. | dis + dilun + afin + diven | from Montag to Friday; sp. desde lunes hasta viernes, it. dal lunedì al venerdì, cat. de dilluns a divendres, dt. von Montag bis Freitag | |
disei | [dɪˈse͡ɪ̯] | v.t. | *dēsidium < dēsīderium; {denom.} | desire, wish, would like, sp. desear, fr. désirer, dt. wünschen, ersehnen, möchte →cusedra, disir |
|
disir | [dɪˈsir] | n. | dise(i) + -(a)r | wish, desire, it. desiderio, voto, cat. desig, sp. deseo, fr. désir, souhait, vœu, rom. dorință, dt. Wunsch, Verlangen →disir pi murit |
|
disir pi murit | [dɪˈsir pi mʊˈrit] | n. | disir + pi + murit | death wish | |
disprosi | [dɪsˈprosɪ] | n. | {loan} | dysprosium, Dy {element 66} [chem], cat. disprosi | |
dis sem | [dis sem] | adv. | dis + sem | from now on, starting now, sp. desde ahora, dt. ab jetzt | |
distim | [dɪsˈtim] | v.t. | di- + stim | distinguish, cat. distingir, fr. distinguer, it. distinguere, rom. distinge, sp. port. distinguir, dt. unterscheiden →distimabra, distimamen, distimat |
|
distimabra | [dɪstɪˈmabrɐ] | adj. | distim + -abra | distinguishable, it. distinguibile, dt. unterscheidbar →nidistimabra |
|
distimamen | [dɪstɪmɐˈmen] | n. | distim + -amen | distinction, honour, it. distinzione, dt. Unterscheidung, Auszeichnung | |
distimat | [dɪstɪˈmat] | adj. | distim + -at | distinct, different, cat. distint, dt. unterschiedlich, unterschieden, deutlich →distimatiu |
|
distimatiu | [dɪstɪmɐˈti͡ʊ̯] | adj. | distimat + -iu | distinctive, distinguishing, cat. distintiu, it. sp. distintivo, dt. unverkennbar, kennzeichnend, unverwechselbar, ausgeprägt | |
distrar | [dɪsˈtrar] | n. | destr(a) + -ar | right-hander, righty | |
distros | [dɪsˈtros] | n. | destr(a) + -os | dextrose [chem], dt. Dextrose, Traubenzucker | |
distrui | [dɪsˈtru͡ɪ̯] | v.t. | di- + strui | destroy, destruct, it. distruggere, rom. distruge, cat. sp. port. destruir, dt. zerstören, auseinandernehmen | |
di strur | [dis trur] | adv. | di + strur | from the left | |
disuc | [dɪˈsuk] | v.t. | di- + suc | juice, dry {remove outside wetness} | |
disul | [dɪˈsul] | n. | *dī sōlis < dīēs Sōlis | Sunday [weekday], sp. domingo, it. domenica, cat. diumenge, dt. Sonntag →dsu. |
|
dis um | [di sum] | n. | dis + um | since always, sp. desde siempre, dt. seit jeher, schon immer | |
dis ur | [di sur] | adv. | dis + ur | from now on, starting now, sp. desde ahora, dt. ab jetzt | |
dit | [dit] | adj. | di + -(a)t | said | |
dit | [dit] | n. | digitus, -um | finger, toe, cat. occ. dit, fr. doigt, it. dito, sp. dedo, friul. dêt, dt. Finger, Zeh →dital, dit peu, rag un dit |
|
dital | [dɪˈtal] | n. | digitāle | thimble, it. ditale, sp. dedal, dt. Fingerhut →dit |
|
ditenu | [dɪˈtenʊ] | v.t. | di- + tenu | detain, hold, arrest, halt, stop, cat. detenir, fr. détenir, it. detenére, sp. detener, port. deter, rom. deține, dt. verhaften, festhalten, anhalten | |
dit peu | [dit pe͡ʊ̯] | n. | dit + peu | toe | |
ditrimatiu | [dɪtrɪmɐˈti͡ʊ̯] | n. | {calque} lat. determinatīvus; di- + trem + -at + -iu | determiner, it. determinante, dt. Determinativ, Bestimmungswort | |
diutur | [djʊˈtur] | n. | deu + -(a)tur | debtor | |
diven | [dɪˈven] | n. | -(ra) *dī veneris < dīēs Veneris | Friday [weekday], sp. viernes, it. venerdì, cat. divendres, dt. Freitag →dis dilun afin diven, dve. |
|
diveni | [dɪˈvenɪ] | v.cop. | devēnīre; di- + veni | become, it. farsi, divenire, dt. werden | |
divis | [dɪˈvis] | v.t. | *divīsō, -āre < {freq.} divīdere; {-s: 'division' should be recognisable} | divide, split →divisi |
|
divisi | [dɪˈvisɪ] | n. | divis + -i | division | |
divor | [dɪˈvor] | v.t. | di- + vor | devour, eet greedily, it. divorare, cat. devorar, dt. verschlingen, fressen | |
divur | [dɪˈvur] | n. | deu + -ar | duty, task, it. dovere, sp. deber, cat. deure, dt. Pflicht →uligamen |
|
divut | [dɪˈvut] | n. | deu + -at | debt | |
dla. | [dla] | n.abbrev. | d(i)la(va) | Sat. [weekdayabbr3], dt. Sa. →la. |
|
dlu. | [dlu] | n.abbrev. | d(i)lu(n) | Mon. [weekdayabbr3], dt. Mo. →lu. |
|
dma. | [dma] | n.abbrev. | d(i)m(r)a(t) | Tue. [weekdayabbr3], dt. Di. →ma. |
|
dme. | [dme] | n.abbrev. | d(i)m(r)e(c) | Wed. [weekdayabbr3], dt. Mi →me. |
|
do | [do] | num. | -(s) duōs; {-s drops like for plural forms} | two, 2, port. dois, dt. zwei →do deca, do-usida sulf, fe do iur, ni do iur, usida sulf do-mitil |
|
do deca | [do ˈdekɐ] | num. | do + deca | twenty, 20, port. vinte, rom. douăzeci, lat. vīgintī, dt. zwanzig | |
dol | [dol] | n. | dolus, -um | grief, sorrow, fr. deuil, it. duolo, sp. duelo, cat. dol, dt. Trauer, Kummer, cmp. rom. dor →dolu |
|
dolu | [ˈdolʊ] | v.t. | *doluō, -ēre < dolēre, doleō, doluī, dolitum; {-u: it. cat. rom. -ut, also works with noun deriv.} | hurt, it. dolere, cat. doldre, doler, fr. douloir, dt. schmerzen →cudolu, dol, dulur, valu |
|
dom | [dom] | n. | *domnus, -um < dominus | Mr., Mrs., mister, sir, madam, gentleman, it. donno, donna, signore, signora, rom. domn, doamnă, fr. monsieur, madame, sic. gnuri, gnura, gna, dt. Herr, Frau, Dame, cmp. sp. dueño, port. dono →sinur |
|
dos | [dos] | n. | dorsum | back (anat.) →dos creu |
|
dos creu | [dos kre͡ʊ̯] | n. | dos + creu | saddle of deer venison, fr. dos de cerf, it. lombata di cervo, dt. Hirschrücken | |
d'ou | [do͡ʊ̯] | adv.interr. | d(i) + ou | from where? | |
adv.rel. | from where | ||||
do-usida sulf | [do ʊˈsidɐ sulf] | n. | do + usida + sulf | sulfur dioxide, it. diossido di zolfo, dt. Schwefeldioxid | |
draisin | [dra͡ɪ̯ˈsin] | n. | {loan} Drais + in | draisine, dt. Draisine | |
Dran | [dran] | n.prop. | (V)- Hadriāna, -us | Hadriana, Hadrian | |
drap | [drap] | n. | drappus, -um | cloth, rag, cat. drap, dt. Tuch, Handtuch →drapin |
|
drapin | [drɐˈpin] | n. | drap + -in | flag, banner, it. bandiera, cat. bandera, rom. drapel, fr. drapeau, dt. Flagge, Fahne | |
drit | [drit] | adj. | *drēctus, -um < dirēctus, -um | right (straight), straight on, straight ahead, direct, it. dritto, diritto, retto, cat. dret, rom. drept, fr. droit, dt. recht →angra drit, destra, dritangrat |
|
n. | right (law), dues, it. diritto, dritto, dt. Recht, Anrecht | ||||
dritangrat | [drɪtɐŋˈɡ̊rat] | n. | {calque} lat. rectangulum; drit + angrat | rectangle, it. rettangolo, rom. dreptunghi, dt. Rechteck | |
dromi | [ˈdromɪ] | v.i. | *dormiō, -īre | sleep | |
druc | [druk] | adj. | dulcis, -em | sweet →acitidruc, drucitat |
|
drucitat | [drʊkɪˈtat] | n. | *dulcitātem; druc + -itat | sweetness | |
drum | [drum] | n. | **drōmus, -um; {loan} gr. δρόμος | lane, -drome, rom. drum, dt. Straße, Bahn | |
Drut | [drut] | n.prop. | Dulcia | Dulcia | |
dsu. | [dsu] | n.abbrev. | d(i)su(l) | Sun. [weekdayabbr3], dt. So. →su. |
|
(du) | [du] | not used in isolation | v.stem. | *dūō, -ere < dūcere, dūcō, ductum; {-(c) via supine -ct->-tt-} | lead →cudu, ndu, nrudu, prudu, ridu, sidu, tradu |
dubni | [ˈdubnɪ] | n. | {loan} | dubnium, Db {element 105} [chem], cat. dubni | |
dulur | [dʊˈlur] | n. | dolu + -(a)r | pain, hurt, it. dolore, fr. douleur, cat. sp. dolor, port. dor, rom. durere, dt. Schmerz | |
dum | [dum] | adv.dem. | *dunque < tum, dum, tunc | so, hence, thus, therefore; it. quindi, dunque, dt. deswegen, darum, deshalb, daher, also, aus diesem Grunde →pi tan |
|
d'un | [dun] | special elision | prep. | d(i) + un | of a |
dun | [dun] | v.t. | *dōnō, -āre | give as present (to: a), it. donare, sp. regalar, dt. schenken →pidun |
|
dur | [dur] | adj. | dūrum | hard, difficult | |
dutur | [dʊˈtur] | n. | doctōrem | doctor (s.o. w/ doctorate), it. dottore, dt. Doktor | |
dve. | [dve] | n.abbrev. | d(i)ve(n) | Fri. [weekdayabbr3], dt. Fr. →ve. |
|
E |
|||||
e | [e] | n. | *ē | [letter] e, E, U+0045, U+0065 →de, ef |
|
e | [e] | v.cop. | *es < est, esse | be →com is cos e, com is cos ti e, eri, eri, fu, fu, is cil e, sa, sa, sa |
|
v.aux. | {present passive marker} | ||||
v.t.0s. | there is, there are, it. c'e, ci sono, sp. hay, cat. hi ha, occ. i a., fr. il y a, rom. este, dt. es gibt, da ist, da sind | ||||
-ec | [ek] | suff.n.<n. | -eculus, -a, -um; {merged with} -ettus, -a, -um | {diminutive; generic noun derivation} →brusec, cafinec, carec, cravec, crucutec, cusinec, larec, limunec, manec, parec, ritec |
|
ef | [ef] | n. | *ef | [letter] f, F, U+0046, U+0066 →e, ge |
|
el | [el] | n. | *el | [letter] l, L, U+004C, U+006C →ca, em |
|
elm | [elm] | n. | helmus, -um | helmet, it. elmetto, casco, cat. elm, casc, sp. casco, dt. Helm →casuari elm |
|
em | [em] | n. | +m *em | [letter] m, M, U+004D, U+006D →el, en |
|
emi | [ˈemɪ] | n. | +V ingven, -inis | groin, it. inguine, fr. aine, sp. ingle, sard. ímbana, ímmina, dt. Leiste, Leistengegend | |
(emra) | [ˈemb̥rɐ] | not used in isolation | n.stem.fragm. | -embrem | {ending used in month names} →dicemra, nuemra, sitemra |
en | [en] | n. | *en | [letter] n, N, U+004E, U+006E →em, o |
|
er | [er] | n. | *er | [letter] r, R, U+0052, U+0072 →cu, es |
|
erbi | [ˈerə̆bɪ] | n. | {loan} | erbium, Er {element 68} [chem], cat. erbi | |
eri | [ˈerɪ] | future tense of e | v.cop. | *eriə < erit < {3sg.fut.} esse | will be |
v.aux. | {future passive marker} | ||||
v.t.0s. | there will be, dt. es wird geben | ||||
erts | [erə̆ts] | n. | {loan} Hertz | Hertz, Hz [phys] [unit] →fripintat |
|
es | [es] | n. | +s *es | [letter] s, S, U+0053, U+0073 →er, te |
|
esa- | [ˈesɐ] | precomp.si. | {loan} exa {SI unit prefix} | exa, 1e18, E →esa, is |
|
num. | quintillion, trillion, 1e18 | ||||
esi | [ˈesɪ] | v.i. | *exiō, -īre < exīre, exeō, exīvī, exitum; {-i; lat. -īvī; deriv. work well} | exit (obj.: di), go/come out (of: di), it. uscire, sp. salir, fr. sortir, dt. verlassen →isit |
|
est | [est] | n. | {loan} fr. est < germ. *austan | east [compass], eastern | |
etu- | [ˈetʊ] | precomp.si. | {loan} hecto {SI unit prefix} | hecto, 1e2, 100, h, it. etto, dt. hekto →etu |
|
num. | hundred, 100, port. cento, sard. chéntu, céntu, dt. hundert →cent, pi etu |
||||
F |
|||||
faci | [ˈfakɪ] | n. | faciēs, -em | face | |
fag | [faŋ] | n. | fāgus, -um | beech | |
famra | [ˈfamb̥rɐ] | n. | *faminem < famēs | hunger, it. fame, cat. fam, sp. hambre, rom. foame, sard. fàmene, fàmmine, dt. Hunger | |
farin | [fɐˈrin] | n. | farīna | flour, meal →farin spret, farin tric, farinus |
|
farin spret | [fɐˈrin spret] | n. | farin + spret | spelt flour | |
farin tric | [fɐˈrin trik] | n. | farin + tric | wheat four | |
farinus | [fɐrɪˈnus] | adj. | farin + -us | floury, mealy →pumber farinus |
|
fasul | [fɐˈsul] | n. | *fasōlum < phaseolum | bean, it. fagiolo, cat. fesol, rom. fasola, port. feijão, dt. Bohne | |
fau | [fa͡ʊ̯] | n. | faba | fava bean | |
faur | [fɐˈur] | n. | favor, -ōrem | favour →pi faur |
|
fe | [fe] | v.t. | *faō, -ere < facere, faciō, factum; {-(c) via supine -ct->-tt-} | make, create, fr. faire, cat. fer, it. fare, dt. machen →fet, fitur, satisfi |
|
prep. | ago (postp.), fr. il y a, cat. fa, it. fa (postp.), port. há, atrás (postp.), sp. hace, atrás (postp.), rom. acum, dt. vor →avan, fe do iur, fe tre iur |
||||
v.aux. | make s.t. happen, make s.o. do s.t. →fe nspus, fe piveni |
||||
febra | [ˈfebrɐ] | n. | febris, -em | fever, it. febbre, dt. Fieber | |
fe do iur | [fe do jur] | adv. | fe + do + iur | two days ago, day before yesterday, cat. abans-d'ahir, it. altroieri, sp. anteayer, antier, rom. alaltăieri, sard. gianteris, dt. vorgestern | |
fel | [fel] | n. | felle < {abl.} fel | gall, it. fiele, cat. fel, fr. fiel, sp. hiel, rom. fiere, arom. heari, sard. fele, dt. Galle | |
fen | [fen] | n. | *fenum < *fēnum, faenum; {probably long ē in vlat., but shortened later, or vowel from sp.} | hay, it. fieno, sp. heno, cat. fen, fr. foin, rom. fân, sard. fenu, dt. Heu →frucet fen |
|
fe nspus | [fen spus] | v.t. | fe + nspus | marry off, it. accasare, fare sposare, dt. verheiraten | |
fentu- | [ˈfentʊ] | precomp.si. | {loan} femto {SI unit prefix} | femto-, 1e-15, dt. femto- | |
fenu | [ˈfenʊ] | v.t. | *finduō, -ere < findere, findō, fissum | split, cleave, cat. fr. fendre, it. fendere, sp. hender, port. fender, dt. spalten →finumen, finur |
|
fe piveni | [fe pɪˈvenɪ] | v.t. | fe + piveni | let have (s.o: a, s.t.: obj.) | |
fer | [fer] | n. | ferrum | iron, Fe {element 26} [chem], it., cat., port. ferro, sard. ferru, sp. hierro, fr. fer, friul., rsch., rom. fier, dt. Eisen →caril fer, caruc fer |
|
fermi | [ˈferə̆mɪ] | n. | {loan} | fermium, Fm {element 100} [chem], cat. fermi | |
fet | [fet] | adj. | fe + -(a)t | made, it. fatto, cat. fet →-ifet |
|
n. | fact | ||||
fe tre iur | [fe tre jur] | adv. | fe + tre + iur | three days ago, day before the day before yesterday, fr. avant-avant-hier, il y a trois jour, cat. fa tres dies, it. tre giorni fa, sp. trasanteayer, trasantier, rom. răsalaltăieri, sard. dinnàntis, dt. vorvorgestern | |
feu | [fe͡ʊ̯] | n. | fidēs, -em | faith, fr. foi, occ. cat. sp. fe, it. fede, sard. fidi, dt. Glaube →fivan |
|
fibra | [ˈfibrɐ] | n. | {loan} lat. fibra | fibre, thread, sp. fibra, hebra, dt. Faser, Faden | |
fic | [fik] | n. | *fīca | fig, it. fico, occ. cat. figa, sp. higo, rsch. fig, port. figo, arom. hic, friul. fîc, dt. Feige →ficar, ficat |
|
ficar | [fɪˈkar] | n. | fic + -ar | fig tree | |
ficat | [fɪˈkat] | n. | ficātum | liver, sp. higado, cat. fetge, it. fegato, ft. foie, rom. ficat, arom. hicat, dt. Leber →fic, ficat gras, ficat natri |
|
ficat gras | [fɪˈkat ɡras] | n. | ficat + gras | foie gras, dt. Stopfleber →ficat gras natri |
|
ficat gras natri | [fɪˈkat ɡras ˈnatrɪ] | n. | ficat gras + natri | duck foie gras, fr. foie gras de canard, dt. Entenstopfleber | |
ficat natri | [fɪˈkat ˈnatrɪ] | n. | ficat + natri | duck liver, fr. foie de canard, dt. Entenleber | |
fil | [fil] | n. | fīlius, -a | son, daughter, child [kin], cat. fill, friul. fi, rom. fiu, arom. hilj, sard. figiu, figliu, fiju, filgiu, fillu, fitzu, fixu, fizu, figia, dt. Kind, Sohn, Tochter →fil astra, filol, filun |
|
fil | [fil] | n. | filum | wire, thread, cable, it. filo, cat. friul. fil, rom. fir, arom. hir, dt. Faden, Draht, Kabel →filat |
|
fil astra | [fi ˈlastrɐ] | n. | fil + astra | stepchild, stepson, stepdaughter [kin], sp. hijastro, hijastra, dt. Stiefkind | |
filat | [fɪˈlat] | adj. | fil + -at | wired, online →nifilat, putic filat |
|
Filic | [fɪˈlik] | n.prop. | filic | Felix | |
filic | [fɪˈlik] | adj. | fēlīx, -cem | happy →Filic, filicitat |
|
filicitat | [fɪlɪkɪˈtat] | n. | filic + -itat | happiness | |
Filip | [fɪˈlip] | n.prop. | Philippa, -us | Philippa, Philip | |
filit | [fɪˈlit] | n. | filictum | fern, sp. helecho, it. felce, fr. fougère, rom. ferigă, friul. felet, dt. Farn | |
filol | [fɪˈlol] | n. | fil + -ol | small child/son/daughter [kin] | |
filun | [fɪˈlun] | n. | fil + -un | large child/son/daughter [kin] | |
fim | [fim] | adj. | fim(ra) | -(ra) | female →pul fim |
|
fimra | [ˈfimb̥rɐ] | n. | fēmina | woman, female, fr. femme, it. femmina, sp. mujer, hembra, sard. femina, femmina, dt. Frau, Weibchen →fim |
|
fin | [fin] | n. | fīnis, -em | end →afin, finic, fin sirman |
|
(fin) | [fin] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} | phen- {substance formative} [chem], it. fen-, dt. Phen- →finul |
finic | [fɪˈnik] | v.t. | *fīniō, -īre; fin + -ic | finish, complete, finalize, cat. it. finire, port. finalizar, dt. fertigstellen, beenden →crau |
|
fin sirman | [fin sɪrə̆ˈman] | n. | fin + sirman | weekend, cat. cap de setmana, it. fine settimana, sp. fin de semana, dt. Wochenende | |
finuc | [fɪˈnuk] | n. | *fēnuculum < fēniculum | fennel | |
finul | [fɪˈnul] | n. | fin + -ul | phenol [chem], it. fenolo, dt. Phenol | |
finumen | [fɪnʊˈmen] | n. | fenu + -(a)men | crack, split, fissure, dt. Spalt | |
finur | [fɪˈnur] | n. | fenu + -(a)r | fission, splitting, it. fissione, divisione, dt. Spaltung | |
firmion | [fɪrə̆mˈjon] | n. | {loan} Fermi; firmi + -on | fermion [phys] [stdmodel] | |
fis | [fis] | adj. | fixus, -um | fixed, firm, permanent, steady | |
fitur | [fɪˈtur] | n. | fe + -(a)tur | maker, creator, manufacturer, it. facitore, fabbricatore, fr. faiseur, sp. hacedor, rom. făcător, dt. Macher, Hersteller, Erzeuger | |
fivan | [fɪˈvan] | adj. | feu + -an | faithful, loyal, fr. féal, fidèle, it. fedele, sp. port. fiel, dt. treu, loyal | |
flam | [flam] | n. | flamma | flame, sp. llama, dt. Flamme | |
flar | [flar] | v.t. | *flārō, -āre < *flāgrāre < frāgrāre | smell, sense smell of, cat. flairar, port. cheirar, dt. riechen →flarar, flari |
|
v.cop. | smell, emit smell (of: di) | ||||
v.i. | smell, emit smell (of: di) | ||||
flarar | [flɐˈrar] | n. | flar + -ar | sense of smell, olfaction, it. olfatto, dt. Geruchssinn | |
flari | [ˈflarɪ] | n. | flar + -i | smell, odor, it. odore, cat. olor, flaire, port. cheiro, dt. Geruch | |
flat | [flat] | v.i. | *flatō, -āre | fart, release disgusting smell →flati |
|
flati | [ˈflatɪ] | n. | flat + -i | fart | |
flesi | [ˈflesɪ] | v.t. | *flexiō, -īre< {freq.} flectere, flectō, flexī, flexum {-si: 'flexible' should be recognisable} | bend, it. flettere, fr. fléchir, cat. corbar, dt. biegen →flisibra, flisit |
|
v.refl. | bend, give in, it. flettersi, sp. combarse, dt. sich biegen, sich krümmen, nachgeben | ||||
fliroi | [flɪˈro͡ɪ̯] | n. | {loan} | flerovium, Fl {element 114} [chem], cat. flerovi | |
flisibra | [flɪˈsibrɐ] | adj. | flesi + -(a)bra | flexible, bendable, pliable, rom. flexibil, dt. biegsam, flexibel | |
flisit | [flɪˈsit] | adj. | flesi + -(a)t | bent, it. flesso, sp. corvo, dt. gebogen | |
floc | [flok] | n. | floccum | flake, small tuft, small wisp (of wool) →flucun |
|
flucun | [flʊˈkun] | n. | floc + -un | bush, sp. arbusto, dt. Busch →singlar robi flucun |
|
flui | [flu͡ɪ̯] | v.i. | *fluiō, -īre < fluere, fluō, flūxī, flūxum; {-i-: like cat. and it.} | flow, it. fluire, cat. fluir, rom. curge, dt. fließen →fluiu, mflui |
|
fluiu | [flʊˈi͡ʊ̯] | adj. | fluidus, -a, -um; flu(i) + -iu | fluid, liquid (also [chem]), it. fluido, dt. flüssig | |
n. | fluid, it. fluido, dt. Flüssigkeit | ||||
flumra | [ˈflumb̥rɐ] | n. | flūmen, -inem | river, it. fiume, sic. ciumi, friul. flum, rom. flum, sard. fiúmene, flúmini, frummi, frúmmini, dt. Fluß →Flumra Amason, flumrol |
|
Flumra Amason | [ˈflumb̥rɐ ɐmɐˈson] | n.prop. | flumra + Amason | Amazon River; usually just Amason | |
flumrol | [flʊmˈb̥rol] | n. | flumr(a) + -ol | creek, it. ruscello, fiumicello, cat. rierol, sp. arroyo, port. riachuelo, dt. Bach | |
fluor | [flʊˈor] | n. | {loan} | fluorine, F {element 9} [chem], cat. fluor | |
Flur | [flur] | n.prop. | Flōra | Flora | |
flur | [flur] | n. | flōs, -rem | flower →culiflur |
|
flus | [flus] | n. | fluxus, -um | flux | |
foc | [fok] | n. | focus, -um | fire | |
foi | [fo͡ɪ̯] | n. | -e>j- *foveum < fovea | hole, pit, it. buca, sp. hoyo, rom. gaură, dt. Loch, Erdloch, Grube →foi nir |
|
foi nir | [fo͡ɪ̯ nir] | n. | foi + nir | black hole, it. buco nero, fr. trou noir, sp. agujero negro, dt. schwarzes Loch | |
fol | [fol] | n. | follem | bellows, it. soffietto, mantice, sp. fuelle, rom. foale, dt. Balg | |
fonu | [ˈfonʊ] | v.t. | *funduō, -ere < fundere, fundō, fūsum; fūdī {-u: part. fr. -u, it. cat. -s, but it. also has 'fonduta'} | melt, smelt, thaw, merge, blend, it. fondere, cat. fondre, sp. hundir, dt. schmelzen, auftauen, vermengen →cufonu, funuai, funur |
|
for | [for] | v.i. | *forō, -āre; forātum | bore, pierce, puncture, it. forare, port. furar, fr. forer, dt. bohren, durchstechen →furat, furatur |
|
fos | [fos] | n. | fossa | pit, ditch, it. fossa, sp. hoyo, foso, dt. Grube →fos liun, fos strec |
|
fosfu | [ˈfosfʊ] | n. | {loan} | phosphorus, P {element 15} [chem], cat. fòsfor | |
fos liun | [fos ljun] | n. | fos + liun | lion's den, fr. gueule du loup, it. fossa dei leoni, port. cova dos leões, rom. groapa cu lei, dt. Höhle des Löwen | |
fos strec | [fos strek] | n. | fos + strec | slurry pit, dt. Jauchegrube →stricai |
|
fotu | [ˈfotʊ] | v.t. | *futuō, -ere; futūtum | fuck, shag, cat. fotre, follar, it. fottere, scopare, sp. follar, coger, joder, port. foder, arom. fut, rom. fute, regula, sard. fútere, dt. ficken, bumsen | |
frac | [frak] | n. | falx, -cem | scythe, it. falce, cat. dalla, sard. friulana, rsch. fautsch, port. gadanha, rom. coasă, cz. kosa, dt. Sense; cmp. sp. hoz →fracol |
|
fracol | [frɐˈkol] | n. | frac + -ol | sickle, it. falce, cat. falç, sard. falche, farche, sp. hoz, dt. Sichel →fracol i mratel |
|
fracol i mratel | [frɐˈko lim b̥rɐˈtel] | n. | fracol + i + mratel | hammer and sickle, it. falce e martello, dt. Hammer und Sichel | |
fracun | [frɐˈkun] | n. | falcō, -nem | falcon, cat. falcó, it. falco, falcone, sp. halcón, dt. Falke | |
frag | [fraŋ] | n. | frāgum | strawberry →gilat frag |
|
Francisc | [frɐŋˈkisk] | n.prop. | Francisca, -us | Francisca, Frank | |
Frang | [fraŋ] | n.prop. | Francus, -a, -um | Frankish, Frank {person from Francia or Franconia} →Frangi |
|
Frangi | [ˈfraŋɡɪ] | n.prop. | Francia; Frang + -i | France →frangi, Frangian, Giri Frangi |
|
frangi | [ˈfraŋɡɪ] | n. | {loan} fr. France; Frangi | francium, Fr {element 87} [chem], cat. franci | |
Frangian | [frɐŋɡˈjan] | adj.prop. | Frangi + -an | French | |
n.prop. | French | ||||
fras | [fras] | n. | phrasis, -im < {loan} gr. φράσις | phrase, sentence [ling.], it. frase, dt. Satz, Phrase →spluri fras |
|
frasna | [ˈfrasnɐ] | n. | fraxinus, -um | ash tree, it. frassino, sp. fresna, cat. freixe, sard. fràssu, friul. frassin, dt. Esche | |
frat | [frat] | v.t. | *fartō, -āre < {freq.} farcīre, farciō, farsī, fartum | stuff, fill (with: di), it. farcire, sp. hartar, dt. füllen, stopfen →fratat, mre |
|
v.refl. | fill up, fill oneself (with: di), it. riempirsi, sfamarsi, sp. llenarse, hartarse, dt. sich vollstopfen, sich satt essen →mre |
||||
fratat | [frɐˈtat] | adj. | frat + -at | stuffed, filled (with: di), it. farcito, ripieno, sp. relleno, fr. farci, dt. gefüllt, gestopft →fratat di car |
|
fratat di car | [frɐˈtat̚ di kar] | adj. | fratat + di + car | stuffed with meat, it. ripieno con carne, sp. relleno con carne, fr. farci a la viande, dt. fleischgefüllt | |
frau | [fra͡ʊ̯] | n. | -*r- faber, -rum | smith, blacksmith, forger, it. fabbro, fucinatore, ferraio, sp. herrero, port. ferreiro, forjador, dt. Schmied →frauc |
|
frauc | [frɐˈuk] | n. | fabrica | forge, cat. farga, fr. forge, sp. fragua, dt. Schmiede →frau |
|
frei | [fre͡ɪ̯] | v.t. | *frīgiō, -āre < frīgere, frīgō | roast, fry, pan-fry, it. friggere, cat. fregir, fr. frir, sp. freir, port. frigir, rom. frige, dt. braten, frittieren →frit |
|
frestra | [ˈfrestrɐ] | n. | C(V)- fenestra | window | |
fretra | [ˈfretrɐ] | n. | 'feretrum < φέρετρον | coffin, bier, it. feretro, cat. fèretre, taüt, sp. ataúd, féretro, dt. Sarg, Bahre | |
(fri) | [fri] | not used in isolation | v.stem. | *=feriō, -īre < *ferīre, *feriō, *ferīvī, *fertum < ferre, ferō, tulī, lātum | bear, carry, propose, bring forth, fr. -férer, -frir, cat. -ferir, occ. -ferir, -frir, sp. -ferir, -frecer, -frir, port. -ferir, -ferecer, -frecer, it. -ferire, -frire, rom. -fera, -feri →difri, prifri, rifri, sufri, trafri, ufri |
fri. | [fri] | n.abbrev. | fri(val) | Feb. [monthabbr3] | |
friben | [frɪˈben] | adj. | ferventem | hot, boiling, fiery, it. bollente, cat. calent, rom. fierbinte, dt. heiß →ap friben |
|
fric | [frik] | v.t. | *fricō, -āre; frictum | rub, chafe, it. fregare, dt. reiben, sich wärmen an | |
frim | [frim] | adj. | *firmem < firmum | firm, stable, stiff, tight →pumber frim |
|
fripen | [frɪˈpen] | adj. | {loan} lat. frequentem | frequent, it. frequente, rom. frecvent, dt. häufig →fripintat |
|
fripintat | [frɪpɪnˈtat] | n. | fripen + -(i)tat | frequency (also [phys]), it. frequenza, dt. Frequenz, Häufigkeit →erts |
|
fris | [fris] | v.t. | *frēsō, -āre < {freq.} frendere, frendō, frenduī, frēsum; {-s: freq. is common: it. fresare, sp. fresar, fr. fraiser} | mortise, mill, cut, it. fresare, dt. fräsen →fristur |
|
frisc | [frisk] | adj. | friscus, -a, -um | fresh, not preserved, recently obtained, not stale, sp. reciente, fresco, it. fresco, cat. fresc, nou, dt. frisch | |
fristur | [frɪsˈtur] | n. | fris + -(a)tur | milling machine, router, it. fresa, dt. Fräse | |
frit | [frit] | adj. | fre(i) + -(a)t | fried →natri frit, oc frit, pisc frit, pul frit |
|
n. | roast, it. arrosto, fr. rôti, dt. Braten →frit bou, frit caval |
||||
frit bou | [frit bo͡ʊ̯] | n. | frit + bou | beef roast, it. arrosto di manzo, fr. rôti de bœuf, sp. asado de vaca, dt. Rinderbraten | |
frit caval | [frit kɐˈval] | n. | frit + caval | horse roast, dt. Pferdebraten | |
friu | [fri͡ʊ̯] | adj. | frīgidum | cold, it. freddo, cat. fred, fr. froid, sp. port. frio, sard. friru, fritu, frídu, dt. kalt →mfriu, repu friu, tenu friu |
|
Friulter | [frjʊlˈter] | n.prop. | Frigoriterra | Þrjótur/Iceland | |
frival | [frɪˈval] | n. | -*r- februārius, -um | February [month] →fri. |
|
froc | [frok] | n. | *forbicem < forficem | scissors | |
fron | [fron] | n. | frōns, -tem | forehead, front, it. fronte, fr. front, dt. Stirn, Front | |
frot | [frot] | adj. | fortis, -em | strong; loud →cofra frot, froti |
|
froti | [ˈfrotɪ] | n. | frot + -i | strength, cat. força, it. forza, fr. force, rom. forță, dt. Stärke | |
frucet | [frʊˈket] | n. | *forcetta < forca | fork, fr. fourchette, it. forcetta, sp. tenedor, dt. Gabel →frucet fen, frucitun |
|
frucet fen | [frʊˈket fen] | n. | frucet + fen | pitchfork, hay fork, it. forca, sp. huerca de heno, dt. Heugabel | |
frucitun | [frʊkɪˈtun] | n. | frucet + -un | pitchfork, hay fork, muckrake, dung fork, it. forcone, cat. forca, dt. Mistgabel, Heugabel | |
frum | [frum] | n. | fōrma | form, shape, it. forma, sard. folma, forma, fromma, dt. Gestalt, Form →cufrum, spluri frum |
|
frumac | [frʊˈmak] | n. | *formāticum | yoghurt →-ac |
|
frumic | [frʊˈmik] | n. | formīcam | ant →frumicai, proc frumic, us frumic |
|
frumicai | [frʊmɪˈka͡ɪ̯] | n. | frumic + -ai | anthill, fr. fourmilière, cat. formiguer, it. formicaio, rom. furnicar, port. formigueiro, sp. hormiguero, dt. Ameisenhaufen | |
frut | [frut] | n. | fructus, -um | fruit →frutos, sacra frut |
|
frutos | [frʊˈtos] | n. | frut + -os | fructose [chem], cat. sp. fructosa, it. fruttosio, port. frutose, dt. Fruktose, Fruchtzucker →sacra frut |
|
frutun | [frʊˈtun] | n. | fortūna | luck, fortune →pi frutun |
|
fu | [fu] | past tense of e | v.cop. | *fūə < fuit < {3sg.perf.act.ind.} esse | was (past of 'to be') →is cil fu |
v.aux. | {past passive marker} | ||||
v.t.0s. | there was, it. c'era, dt. es gab | ||||
fui | [fu͡ɪ̯] | v.i. | *fūgō, -ere; fūgitum < *fugō, -ere, fugitum; {all Rom.: vowel raising or long 'u'} | flee, run away, escape, fr. fuir, cat. port. fugir, it. fuggire, sp. huir, rom. fugi, sard. fughíre, fuíre, fui, fúere, dt. flüchten, fliehen, weglaufen, entkommen →afui, fuir |
|
fuir | [fʊˈir] | n. | fui + -(a)r | flight, fleeing, escape, leak, leakage, fr. fuite, it. fuga, sp. fuga, huida, cat. port. fuga, fugida, dt. Flucht, Entweichen (Leck) | |
ful | [ful] | n. | fōlium | leaf, sheet (of paper), foil, it. foglia, fr. feuille, sard. fogia, foglia, folla, foza, dt. Blatt, Folie | |
fum | [fum] | n. | fūmus, -um | smoke | |
fun | [fun] | v.t. | *fundō, -āre; fundātum | found, establish, start, constitute, it. fondare, fr. fonder, cat. fundar, dt. gründen →funamen |
|
funamen | [fʊnɐˈmen] | n. | fun + -amen | groundwork, foundation, basis, it. fondamento, dt. Fundament, Grundlage | |
n. | foundation, cat. fundació, dt. Gründung; Stiftung | ||||
fung | [fuŋ] | n. | fungus, -um | mushroom, sp. hongo, it. fungo, cat. fong, bolet, dt. Pilz →fung stopra, fung tin |
|
fung stopra | [fuŋ ˈstoprɐ] | n. | fung + stopra | wood hedgehog (mushroom), it. steccherino, sp. lengua de gato, cat. llengua de bou, rom. burete țepos, dt. Semmelstoppelpilz, sci. hydnum repandum | |
fung tin | [fuŋ tin] | n. | fung + tin | shaggy ink cap, it. fungo dell'inchiostro, cat. bolet de tinta, rom. burete de cerneală, dt. Schopftintling, sci. coprinus comatus | |
funil | [fʊˈnil] | n. | fundibulum | funnel, occ. fonilh, dt. Trichter | |
funitiu | [fʊnɪˈti͡ʊ̯] | adj. | {loan} gr. φωνητικός; funit + -iu | phonetic, sound [ling.], it. fonetico, dt. phonetisch, lautlich | |
n. | phonetics, it. fonetica, dt. Phonetik, Lautlehre →spluri son |
||||
funtan | [fʊnˈtan] | n. | fontāna | fountain, cat. font, it. fontana, port. fonte, sp. fuente, fontana, rom. fântână, dt. Springbrunnen, Fontäne | |
funuai | [fʊnʊˈa͡ɪ̯] | v.t. | fonu + -ai | foundry, it. fonderia, dt Gießerei | |
funulogi | [fʊnʊˈloɡɪ] | n. | funu + -logi | phonology, it. fonologia, dt. Phonologie →sistim son, spluri sistim son |
|
funur | [fʊˈnur] | n. | fonu + -(a)r | fusion, smelting, melting, it. fusione, dt. Verschmelzung, Schmelzung, Fusion | |
fur | [fur] | n. | furnus, -um | oven, fr. four, cat. forn, it. forno, sp. horno, friul. fôr, arom. furnu, fur, sard. forru, furru, dt. Ofen →gras fur, mfur |
|
fur | [fur] | v.t. | *fūrō, -āre; fūrātum | steal, it. rubare, cat. robar, fr. voler, sp. robar, hurtar, port. robar, furtar, rom. fura, dt. stehlen →furar, furat, furatur, furol |
|
furar | [fʊˈrar] | n. | fur + -ar | theft, it. port. furto, cat. rom. furt, sp. hurto, dt. Diebstahl | |
furat | [fʊˈrat] | adj. | fur + -at | stolen, it. rubato, dt. gestohlen →furatiu, mrec furat |
|
furat | [fʊˈrat] | n. | for + -at | hole, puncture, it. buco, foro, cat. forat, sp. agujero, dt. Loch, Durchstich | |
furatiu | [fʊrɐˈti͡ʊ̯] | adj. | {calque} lat. fūrtīvo; furat + -iu | furtive, stealthy, poacher-like, it. sp. furtivo, cat. furtiu, dt. heimlich, klammheimlich, verstohlen | |
furatur | [fʊrɐˈtur] | n. | for + -atur | drill, cat. trepant, it. succhiello, trapano, sp. taladro, taladradora, dt. Bohrer →furatur nifilat |
|
furatur | [fʊrɐˈtur] | n. | fur + -atur | thief, fr. voleur, cat. lladre, it. ladro, rom. hoț, fur, dt. Dieb | |
furatur nifilat | [fʊrɐˈtur nɪfɪˈlat] | n. | furatur + nifilat | cordless drill, dt. Akkubohrer | |
furest | [fʊˈrest] | n. | forestam | forest {default, concrete term}; cultivated/administered forest →bosc, Furest Nir, rabul ascon furest, selu |
|
Furest Nir | [fʊˈrest nir] | n.prop. | furest + nir | Black Forest →pastit Furest Nir |
|
furi | [ˈfurɪ] | -i drops before vowel | prep. | -(')- +V forīs | outside, except, out, it. fuori, sp. fuera, port. fora, afora, dt. außer, aus, außerhalb von, nach außerhalb |
furol | [fʊˈrol] | n. | fur + -ol | ferret, it. furetto, cat. fura, fr. furet, sp. hurón, port. furão, rom. nevăstuică, dt. Frettchen | |
fus | [fus] | n. | fūsus, -a, -um | spindle, cat. rom. fus, it. port. sp. fuso, sard. fusu, dt. Spindel, Welle | |
futon | [fʊˈton] | n. | {loan} gr. φῶς; fut + -on | photon [phys] [stdmodel] | |
G |
|||||
gadulini | [ɡɐdʊˈlinɪ] | n. | {loan} | gadolinium, Gd {element 64} [chem], cat. gadolini | |
Gai | [ɡa͡ɪ̯] | n.prop. | Gaia, -us | Gaia, Gaius | |
gai | [ɡa͡ɪ̯] | n. | gāvia | gull, seagull, mew, cat. gavina, it. gabbiano, gavina, port. gaivota, rom. gaie, dt. Möwe | |
galasi | [ɡɐˈlasɪ] | n. | {loan} gr. γᾰλᾰξῐ́ᾱς | galaxy | |
gali | [ˈɡalɪ] | n. | {loan} | gallium, Ga {element 31} [chem], cat. gal·li | |
gas | [ɡas] | n. | {loan} nl. gas | gas [chem], it. gas, dt. Gas →gas scapar |
|
gas scapar | [ɡas skɐˈpar] | n. | gas + scapar | exhaust, exhaust gas, fr. gaz d'échappement, dt. Abgas, Abluft | |
ge | [ɡe] | n. | *gē | [letter] g, G, U+0047, U+0067 →ac, ef |
|
gel | [ɡel] | v.t. | *gelō, -āre | freeze, it. gelare, cat. gelar, dt. einfrieren, vereisen →geli, gilat |
|
v.i.0s. | freeze, sp. helar, dt. frieren | ||||
v.refl. | freeze, it. gelare, gelarsi, sp. helarse, dt. gefrieren, erfrieren, zufrieren, vereisen | ||||
geli | [ˈɡelɪ] | n. | *gelum < gelū; gel + -i | frost, it. gelo, cat. gelada, gebre, fr. givre | |
gen | [ɡen] | n. | gentem | person, human, man/woman {genderless}, people →cal gen |
|
genra | [ˈɡend̥rɐ] | v.t. | *generō, -āre; generātum | create, generate, it. generare, sp. generar, fr. générer, rom. genera, dt. erzeugen, schaffen, generieren →genri, ginrar, ginrat, ginratur, ngenra |
|
genri | [ˈɡend̥rɪ] | n. | {calque} lat. genus, generis; genr(a) + -i | genre, type, kind, class, category, gender (of noun), voice (of verbs), it. genere, rom. gen, fr. genre, dt. Art, Kategorie, Typ, Genre, Geschlecht (von Substantiven), Aktionsart (von Verben) | |
giga- | [ˈɡiɡɐ] | precomp.si. | {loan} giga {SI unit prefix} | giga, 1e9, G →giga |
|
num. | billion, milliard, 1e9 | ||||
gigan | [ɡɪˈɡan] | n. | gigantem | giant, it. gigante, dt. Riese, Gigant, Koloß | |
gilat | [ɡɪˈlat] | adj. | gel + -at | frozen, cat. gelat, dt. gefroren | |
n. | ice cream, cat. gelat, dt. Speiseeis →gilat frag |
||||
gilat frag | [ɡɪˈlat fraŋ] | n. | gilat + frag | strawberry ice cream | |
gincu | [ˈɡiŋkʊ] | n. | +V *gincō < ginkiō < {loan} jp. 銀杏 | ginkgo | |
gines | [ɡɪˈnes] | n. | {loan} gr. genesis | genesis | |
gingiu | [ɡɪŋˈɡi͡ʊ̯] | n. | gingīva | gum (of the teeth), it. occ. gengiva, cat. geniva, fr. gencive, dt. Zahnfleisch | |
ginrar | [ɡɪnˈd̥rar] | n. | genra + -(a)r | generation (process of generating), generation (step of generating), creation, it. creazione, creatura, produzione, generazione, dt. Erzeugung, Generierung, Kreation, Generation →ginrar litriutat |
|
ginrar litriutat | [ɡɪnˈd̥rar lɪtrjʊˈtat] | n. | ginrar + litriutat | electric power generation, it. generazione di corrente, fr. production d'électricité, dt. Stromerzeugung | |
ginrat | [ɡɪnˈd̥rat] | n. | genra + -(a)t | creature, creation (result of creating), generation (result of creating), it. creatura, creazione, dt. Geschöpf, Kreatur, Kreation | |
ginratur | [ɡɪnd̥rɐˈtur] | n. | genra + -(a)tur | generator, creator, it. generatore, creatore, dt. Erzeuger, Generator | |
adj. | generating, it. generatore, dt. erzeugend | ||||
ginuc | [ɡɪˈnuk] | n. | *genuculum < *geniculum < genū | knee | |
gir | [ɡir] | v.t. | *gīrō, -āre < gȳrāre | turn, spin, rotate →giratur, giri |
|
v.refl. | turn, spin, rotate {by itself} | ||||
giratur | [ɡɪrɐˈtur] | n. | gir + -atur | turner, driver, s.t./s.o. who/that turns or drivers, screwdriver, drill, dt. Dreher, Schraubendreher, Bohrer, Bohrmaschine →giratur nifilat, giratur rec |
|
giratur nifilat | [ɡɪrɐˈtur nɪfɪˈlat] | n. | giratur + nifilat | cordless drill, cordless screwdriver, dt. Akkuschrauber, Akkubohrmaschine | |
giratur rec | [ɡɪrɐˈtur rek] | n. | giratur + rec | screwdriver, it. cacciavite, giravite, fr. tournevis, sp. atornillador, dt. Schraubendreher, Schraubenzieher →giratur rec nifilat |
|
giratur rec nifilat | [ɡɪrɐˈtur rek nɪfɪˈlat] | n. | giratur rec + nifilat | cordless screwdriver, dt. Akkuschrauber | |
giri | [ˈɡirɪ] | n. | gir + -i | turn, spin, rotation, twirl, tour, it. giro, dt. Umdrehung, Drehung, Tour, Runde →Giri Frangi, ni giri |
|
Giri Frangi | [ˈɡirɪ ˈfraŋɡɪ] | n. | giri + Frangi | Tour de France, occ. Torn de França, it. Giro di Francia, port. Volta da França, rom. Turul Franței, nl. Ronde van Frankrijk | |
girmani | [ɡɪrə̆ˈmanɪ] | n. | {loan} | germanium, Ge {element 32} [chem], cat. germani | |
gis | [ɡis] | n. | gypsum | gypsum, plaster of paris, cat. guix, it. gesso, sp. yeso, port. giz, dt. Gips →gisar, ngis |
|
gisar | [ɡɪˈsar] | n. | gis + -ar | plasterer, cat. guixar, dt. Gipser | |
glanra | [ˈɡland̥rɐ] | n. | *glandine < glāns, -dem | acorn, glans, it. ghianda, glande, cat. gla, gland, fr. gland, sp. bellota, glande, sard. grande, lande, lanne, dt. Eichel; cmp. sp. landre →glanra pin |
|
glanra pin | [ˈɡland̥rɐ pin] | n. | glanra + pin | glans penis, dt. Peniseichel | |
glir | [ɡlir] | n. | glīs, -rem | dormouse, it. ghiro, fr. loir, es. lirón, dt. Siebenschläfer | |
globa | [ˈɡlobɐ] | n. | {loan} lat. globus | globe, it. globo, cat. globus →globa ter, gluban, grou |
|
globa ter | [ˈɡlobɐ ter] | n. | globa + ter | terrestrial globe, it. globo terrestre, dt. Erdball, Erdkugel | |
gluban | [ɡlʊˈban] | adj. | glob(a) + -an | global, worldwide, comprehensive, overall, cat. global, dt. global, gesamt, weltweit, ganzheitlich, pauschal →sulumen gluban |
|
glucos | [ɡlʊˈkos] | n. | {loan} gr. γλεῦκος | glucose [chem], fr. cat. sp. glucosa, port. glicose, rom. glucoză, dt. Glukose, Traubenzucker →-os |
|
glur | [ɡlur] | n. | glōria | glory, fr. gloire, it. gloria, dt. Pracht, Herrlichkeit →glurus |
|
glurus | [ɡlʊˈrus] | adj. | glur + -us | glorious | |
goi | [ɡo͡ɪ̯] | v.t. | *gaudiō, -īre < gaudīre < gaudēre, gaudeō, gāvīsum; {freq. in sp. port.; reborrow in cat.; part.perf. in -ut in it., -i in fr.} | enjoy, it. godere, sp. gozar, cat. gaudir, fr. jouir, dt. genießen | |
gradin | [ɡrɐˈdin] | n. | gardīnus, -um | garden | |
grai | [ɡra͡ɪ̯] | n. | -(d)i- gladius, -um | sword, ofr. glai, fr. épée, it. spada, sp. espada, dt. Schwert | |
gram | [ɡram] | n. | {loan} gramma | gram, g [phys] [unit], it. grammo, dt. Gramm →cilu-gram, mas |
|
gran | [ɡran] | adj. | grandis, -em | large, big, grand →Cral Gran, granis, ultra gran cap marel |
|
grang | [ɡraŋ] | n. | grānica | farm, cat. granja, it. fattoria, sp. finca, granja, port. fazenda, granja, rom. fermă, dt. Bauernhof; cmp. fr. grange | |
granis | [ɡrɐˈnis] | adj. | gran + -is | huge | |
gras | [ɡras] | adj. | *grassum < crassum | fatty, fat, thick {from fat}, greasy, it. grasso, dt. fett, fettleibig, dick, feist →ficat gras |
|
n. | fat →gras fur |
||||
gras fur | [ɡras fur] | n. | gras + fur | baking fat | |
grat | [ɡrat] | n. | *glacius, -um | ice. it. ghiaccio, cat. gel, rsch. glatsch, sard. astra, dt. Eis →acit grat, dat grat, grat sicat, Mar Grat, Mar Grat Bural, Mar Grat Ustral, picatur grat |
|
grati | [ˈɡratɪ] | n. | grātiae; grat(i) + -i | thanks, thank-you, it. grazie, port. graças, dt. Dank →gratitat, ni grati, rigratic |
|
(grati) | [ˈɡratɪ] | not used in isolation | v.stem. | *gratiō, -āre; gratiātum | thank |
gratitat | [ɡrɐtɪˈtat] | n. | grati + -(i)tat | gratitude, thanksfullness, sp. gratitud, port. gratidão, dt. Dankbarkeit →piduni |
|
gratoli | [ɡrɐˈtolɪ] | v.t. | *grātuliō, -āre < grātulāre, grātulō, grātulātum | congratulate, cat. gratulare, sp. felicitar, rom. felici, ura, dt. gratulieren, beglückwünschen | |
grat sicat | [ɡrat sɪˈkat] | n. | grat + sicat | dry ice, it. ghiaccio secco, rom. gheață uscată, dt. Trockeneis | |
grau | [ɡra͡ʊ̯] | n. | gradus, -um | degree, level, cat. ast. port. grau, occ. gra, degrà, it. grado, fr. degré, grade, dt. Grad, Rang, Stufe | |
(greg) | [ɡreŋ] | not used in isolation | v.stem. | *gregō, -āre; gregātum | herd, assemble →agreg, cugreg, sigreg |
grei | [ɡre͡ɪ̯] | n. | grex, -gem | flock, herd, it. gregge, sp. grey, dt. Herde | |
greu | [ɡre͡ʊ̯] | adj. | *grevis, -em < gravis, -em | serious, grave, cat. rom. greu, it. greve, grave, dt. schwer, schwerwiegend →griutat, pisat |
|
gril | [ɡril] | n. | gryllum | cricket, cat. grill, dt. Grille | |
griman | [ɡrɪˈman] | n. | germānus, -a | sibling, brother, sister [kin] →griman astra, grimanol, griman socra, grimanun, tra griman |
|
griman astra | [ɡrɪˈma ˈnastrɐ] | n. | griman + astra | step-sibling, step-sister, step-brother [kin], it. fratellastro, sorellastra, cat. germanastre, dt. Stiefschwester, Stiefbruder | |
Grimani | [ɡrɪˈmanɪ] | n.prop. | -j- Germania | Germania | |
grimanol | [ɡrɪmɐˈnol] | n. | griman + -ol | younger sibling, younger brother, younger sister [kin] →grimanol astra |
|
grimanol astra | [ɡrɪmɐˈno ˈlastrɐ] | n. | grimanol + astra | younger step-sibling [kin] | |
griman socra | [ɡrɪˈman ˈsokrɐ] | n. | griman + socra | sibling-in-law, brother-in-law, sister-in-law [kin], it. cognato, cognata, fr. belle-soeur, beau-frère, cat. cunyat, cunyada, dt. Schwager, Schägerin | |
grimanun | [ɡrɪmɐˈnun] | n. | griman + -un | elder silbing, elder brother, elder sister [kin] →grimanun astra |
|
grimanun astra | [ɡrɪmɐˈnu ˈnastrɐ] | n. | grimanun + astra | elder step-sibling [kin] | |
gris | [ɡris] | adj. | -(V) *grīseus, -um | grey, gray [colour] →balin gris |
|
griutat | [ɡrjʊˈtat] | n. | greu + -(i)tat | seriousness, graveness, severity, earnest, gravity, it. gravità, rom. greutate, gravitate; gravitație, arom. griutati, cat. gravetat, dt. Schwere, Ernst, Ernsthaftigkeit, Schwerkraft →pesi |
|
gro | [ɡro] | n. | -VV- gruem < grūs | crane {bird}, it. gru, fr. grue, cat. grua, sp. grulla, rom. grui, dt. Kranich | |
gros | [ɡros] | adj. | *grossus, -a, -um | thick, large, fat {shape} | |
grou | [ɡro͡ʊ̯] | n. | globus, -um | ball {shape}, sphere, dt. Kugel →cusinec a grou, globa, gruiu |
|
gruiu | [ɡrʊˈi͡ʊ̯] | adj. | gro(u) + -iu | ball-shaped, round like a ball, it. sferico, dt. kugelrund | |
grumel | [ɡrʊˈmel] | n. | *glomellus, -um < glomus, -um | clew (of yarn), ravel, port. novelo, it. gomitolo, groviglio, ghiomo, occ. groumel, rom. ghem, dt. Knäuel →grumel lan |
|
grumel lan | [ɡrʊˈmel lan] | n. | grumel + lan | clew of wool, sp. ovillo de lana, dt. Wollknäuel | |
grut | [ɡrut] | n. | *glūtə < *glūtis/glūs, glūtem < glūten, glūtenis | glue, goo, it. colla, fr. glu, port. grude, dt. Kleber, Kleister, Leim →grutin, gruton |
|
grutin | [ɡrʊˈtin] | n. | {loan} lat. glūten, glūtinis; grut + -in | gluten, it. glutine, dt. Gluten, Weizenkleber | |
gruton | [ɡrʊˈton] | n. | {calque}; grut + -on | gluon [phys] [stdmodel] | |
gul | [ɡul] | n. | gula | throat, gorge, it. gola, port. goela, comp. fr. gueule, rom. gora, dt. Rachen, Kehle | |
gut | [ɡut] | n. | gutta | drop (of fluid), it. goccia, sp. port. cat. gota, rom. gută, fr. goutte, dt. Tropfen | |
I |
|||||
i | [i] | conj. | -(')- -(C) et | and →acitidruc, aliol, fracol i mratel, i ... i, i mitis, i ncur, -inti, mac rau i nir, mili, miluni |
|
i | [i] | n. | *ī | [letter] i, I, U+0049, U+0069 →ac, je |
|
-i | [i] | suff.n.<n./v. | -ium; {merged with} -iōnem, -ūra, -entia, -ia | {nominaliser, makes events or objects or topics or underlying concepts from verbs} →calibri, catrici, cavi, conti, cropi, curi, dimani, divisi, flari, flati, Frangi, froti, geli, genri, giri, grati, ioci, lesi, Limani, locri, -loga, mirbel, misuri, moi, mosi, mpiri, muci, nascui, nresi, perni, pes, piduni, prapi, proi, pungi, riligi, risisti, rispusi, ristrebi, rivesi, roi, rupui, scavi, scriti, sevi, sini, sircit, spes, spluri, spusi, temri, tori, Turci, ungi, valvi, viaci |
|
Iacou | [jɐˈko͡ʊ̯] | n.prop. | Jacōbum | Jakob, Jake | |
iacu | [ˈjakʊ] | no passive | v.i. | -kw- *iacuō, -ēre < iacēre, iaceō, iacuī, iacitum; {-u: cat. it. rom. have part. in -ut} | lie, it. giacere, cat. jaure, jeure, rom. zăcea, dt. liegen |
ian. | [jan] | n.abbrev. | ian(ar) | Jan. [monthabbr3] | |
ianar | [jɐˈnar] | n. | -(w)a- januārius, -um | January [month], dt. Januar →ian. |
|
iat | [jat] | v.t. | *jectō, -āre < {freq.} jacere, jaciō, jēcī, jactum; {-c(i): from freq. like fr. jeter, it. gettare; ja-: vowel dissimilation} | throw, it. gettare, fr. jeter, sp. lanzar, dt. werfen →aiatiu |
|
-ic | [ik] | suff.v.<n./adj. | *-icə < -icāre; {merged with} -ificāre, -izāre, -ēscere, -idiāre | {generic denominaliser}, -ify, -ise, become {from adj. or n.}, make {from adj. and n.} →amalic, claric, crutic, finic, imanic, -it, liciric, mbunic, ni-, nidric, nigutic, nimurituric, nivic, pacic, puric, ramilic, rigratic, sinic, tacic, unic, unric, uric |
|
Ics | [iks] | n.prop. | {loan} Higgs | Higgs →cam Ics |
|
ics | [iks] | n. | +x *ix | [letter] x, X, U+0058, U+0078 →isilon, vu |
|
-ida | [ˈidɐ] | suff.n.<n. | {loan} | -ide, -ido {anion suffix}, -ide {similarity/family suffix} [chem], it. -uro {suffisso d'anione}, -ide {suffisso di famiglia}, port. -eto, -ida, dt. -id →clurida, idrida, usida |
|
idrida | [ɪˈdridɐ] | n. | idr(u) + -ida | hydride [chem], it. idruro, fr. hydrure, dt. Hydrid | |
idru | [ˈidrʊ] | n. | {loan} | hydrogen, H {element 1} [chem], cat. hidrogen, dt. Wasserstoff →idrida |
|
precomp. | idru | hydric, hydr- →idrusida |
|||
idrusida | [ɪdrʊˈsidɐ] | n. | idr(u)- + usida | hydroxide [chem], it. idrossido, dt. Hydroxid | |
-ifet | [ɪˈfet] | suff.adj.<n./adj. | -ficem; {with meaning of} -ficialis; i + fet | made with/at/in/by/according to ... →casifet, ratifet |
|
Igit | [ɪˈɡit] | n.prop. | V+ -gi- Aegyptus, -um | Egypt, it. Egitto, port. Egito, dt. Ägypten | |
i ... i | [i i] | conj. | i + i | both...and, it. sia..sia, rom. și...și, dt. sowohl...als auch | |
-il | [il] | suff.n. | {loan} gr. ῡ̔́λη | -yl {substance formative} [chem], it. -ilo, -ile, dt. -yl →alcil, butil, crabusil, itil, mitil, prupil, vinil |
|
Ilin | [ɪˈlin] | n.prop. | V+ *Helēna < Helena | Helen | |
ilion | [ɪlˈjon] | n. | {loan} {uses the same ending as all noble gases} | helium, He {element 2} [chem], cat. heli | |
iman | [ɪˈman] | n. | {loan} fr. aimant < lat. adamās < gr. ἀδᾰ́μᾱς; or possibly inherited from *adimantem | magnet, cat. imant, fr. aimant, sp. imán, port. íman, ímã, it. magnete, calamita, rom. magnet, dt. Magnet →imanic, imanisma, letr-iman |
|
adj. | magnetic, dt. magnetisch →cam iman |
||||
imanic | [ɪmɐˈnik] | v.t. | iman + -ic | magnetize, sp. port. cat. imantar, it. magnetizzare, dt. magnetisieren →imanicamen, imanicar |
|
imanicamen | [ɪmɐnɪkɐˈmen] | n. | imanic + -amen | magnetization (result), sp. imanación, rom. magnetizație, dt. Magnetisierung (Ergebnis) | |
imanicar | [ɪmɐnɪˈkar] | n. | imanic + -ar | magnetization (process), sp. imanación, rom. magnetizare, dt. Magnetisierung (Vorgang) | |
imanisma | [ɪmɐˈnismɐ] | n. | iman + -isma | magnetism, dt. Magnetismus | |
i mitis | [i mɪˈtis] | phr. | i + mitis | and yourself? how about yourself? dt. und selbst? | |
-in | [in] | suff.n.<n./adj./v. | -īna | {diminutive, variant, nominaliser} →cafin, caralin, cucin, cuclarin, curuin, drapin, grutin, natrin, niutrin |
|
i ncur | [iŋ kur] | conj. | i + ncur | and yet, and still, it. eppure, fr. et encore, sp. aunque, empero, rom. totuși, dt. und doch, trotzdem | |
Indi | [ˈindɪ] | n.prop. | -nd- India | India, dt. Indien →indiu, Mar Indi |
|
indi | [ˈindɪ] | n. | {loan} | indium, In {element 49} [chem], cat. indi | |
indiu | [ɪnˈdi͡ʊ̯] | adj. | Ind(i) + -iu | indigo [colour], it. indaco, cat. indi, anyil, sp. índigo, añil, port. anil, índigo | |
inergi | [ɪˈnerə̆ɡɪ] | n. | {loan} lat. energīa < gr. ἐνέργειᾰ; {stress like in gr.} | energy [phys], it. energia, dt. Energie →inergi muvur, inergi pusimen, tsul |
|
inergi muvur | [ɪˈnerə̆ɡɪ mʊˈvur] | n. | inergi + muvur | kinetic energy [phys], dt. Bewegungsenergie →inergi pusimen |
|
inergi pusimen | [ɪˈnerə̆ɡɪ pʊsɪˈmen] | n. | inergi + pusimen | potential energy [phys], rom. energie potențială, dt. Lageenergie →inergi muvur |
|
(-int) | [int] | not used in isolation | suff.num.stem. | -nt *-inta < -ginta | {obsolete} {base for suffix for numbers 20,...,90} →-inti |
-inti | [ˈintɪ] | suff.num.<num. | -int + i | {obsolete} {forms numbers 20,...,90} →deca, vinti |
|
io. | [i͡ʊ̯] | n.abbrev. | (d)io. | Thu. [weekdayabbr2], dt. Do. | |
ioc | [jok] | v.t. | *jocō, -āre; jocātum | play, it. giocare, sp. jugar, port. jogar, fr. jouer, dt. spielen →ioci, iucacra |
|
v.i. | play, it. giocare, sp. jugar, port. jogar, fr. jouer, dt. spielen | ||||
ioci | [ˈjokɪ] | n. | jocus, -um; ioc + -i | game (play), friul. zûc, sp. juego, dt. Spiel →iucun |
|
iodi | [ˈjodɪ] | n. | {loan} | iodine, I {element 53} [chem], cat. iode | |
ios | [jos] | adv. | deorsum | down, it. giù, oit. giuso, rom. jos, cat. avall, occ. aval, dt. runter, hinunter, herunter →a bas, su |
|
iota- | [ˈjotɐ] | precomp.si. | {loan} yotta {SI unit prefix} | yotta, 1e24, Y →iota |
|
num. | septillion, quadrillion, 1e24 | ||||
iotu- | [ˈjotʊ] | precomp.si. | {loan} yocto {SI unit prefix} | yocto-, 1e-24, dt. yokto- | |
Iou | [jo͡ʊ̯] | n.prop. | Jovem < {acc} Juppiter, Jūpiter | Jupiter [planet] [astron], it. Giove, cat. Júpiter, dt. Jupiter | |
iou | [jo͡ʊ̯] | adj. | -(C) *jubenis, -em < juvenis, -em | young, it. giovane, occ. cat. jove, sp. juven, fr. jeune, rom. tânăr, june, dt. jung →iou astra, iutat |
|
iou astra | [jo͡ʊ̯ ˈastrɐ] | n. | iou + astra | youngster, yob, tyke, it. giovinastro, dt. Halbstarker, Lümmel, Bengel | |
(ipt) | [ipt] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} gr. ἑπτά | hept- {substance formative for C7} [chem], it. ept-, dt. Hept- →is, ut |
irei | [ɪˈre͡ɪ̯] | v.t. | V+ *ē'rigiō, -īre < ērigere, ērigō, ērēctum; {influenced by rei} | build, raise, erect, fr. ériger, it. erìgere, ergere, sp. erigir, port. erigir, erguer, dt. aufrichten, errichten →irit |
|
ireu | [ɪˈre͡ʊ̯] | n. | V+ hērēs, -dem | heir, heiress, it. erede, cat. hereu, dt. Erbe, Erbin, Thronfolger →iriutat |
|
iridi | [ɪˈridɪ] | n. | {loan} | iridium, Ir {element 77} [chem], cat. iridi | |
irit | [ɪˈrit] | adj. | ire(i) + -(a)t | erected, erect, upright, it. eretto, dt. errichtet, aufgerichtet, aufrecht | |
iriut | [ɪrˈjut] | v.t. | {calque} lat. hērēditāre; {the lat. is itself shortened to avoid '-itātitāre'}; iriut(at) | -(at) | inherit, it. ereditare, fr. hériter, cat. heretar, sp. heredar, dt. erben →tramit |
|
iriutat | [ɪrjʊˈtat] | n. | ireu + -(i)tat | heritage, inheritance, it. eredità, fr. héritage, hoirie, sp. herencia, dt. Erbschaft, Hinterlassenschaft →iriut |
|
iroi | [ɪˈro͡ɪ̯] | n. | V+ *hērōjem < hērōs, hērōem | hero, cat. heroi, it. eroe, fr. héros, sp. héroe, rom. erou, sic. iroi, dt. Held →iruiu |
|
Irom | [ɪˈrom] | n.prop. | *Hieromimə < Hieronyma, -us | Hieronyma, Hieronymo | |
iruiu | [ɪrʊˈi͡ʊ̯] | adj. | iro(i) + -iu | heroic, cat. heroic, dt. heldenhaft | |
is | [is] | adv. | {?} **est eccu illu qui | {interrogative mood marker} →com is cos e, com is cos ti e, is cil e, is cil fu |
|
(is) | [is] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} gr. ἑξα- | hex- {substance formative for C6} [chem], it. es-, dt. Hex- →esa-, ipt, pint |
-is | [is] | suff.adj.<adj. | -(C) -issimum | extremely, most, as ... as possible, super {absolute superlative} →caris, granis, rutis, uncis |
|
isam | [ɪˈsam] | n. | {loan} lat. exāmen | exam, it. esame, cat. examen, port. exame, dt. Examen, Prüfung →samra |
|
is cil e | [is ki le] | phr. | is + cil + e | Is this ...? | |
is cil fu | [is kil fu] | phr. | is + cil + fu | Was this ...? | |
isilon | [ɪsɪˈlon] | n. | *ȳpsīlon | [letter] y, Y, U+0059, U+0079 →ics, sit |
|
isit | [ɪˈsit] | adj. | esi + -(a)t | exited, gone/come out, it. uscito, dt. verlassen | |
n. | exit, it. uscita, sp. salida, rom. ieșire, dt. Ausgang | ||||
-isma | [ˈismɐ] | suff.n.<n./adj. | -ismus, -um | -ism, it. -ismo, fr. -ism, dt. -ismus →imanisma, letr-imanisma |
|
istitut | [ɪstɪˈtut] | n. | {loan} institūtem | institute | |
istra | [ˈistrɐ] | n. | īnsula | island →istran |
|
v.t. | isolate, insulate, dt. isolieren | ||||
istran | [ɪsˈtran] | adj. | istr(a) + -an | insular | |
Isu | [ˈisʊ] | n.prop. | Jēsus, -ūs | Jesus | |
(it) | [it] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} | eth- {substance formative for C2} [chem], it. et-, dt. Eth-, Äth- →itan, itil, mit, prup |
-it | [it] | suff.n.<n. | {loan} | -ite [chem] {anion in lower oxidisation state}, it. -ito, dt. -it →clurit, nitrit |
|
-it | [it] | suff.v.<v. | *-itō, -āre; {frequentative, iterative} | -itate {frequentative, iterative, diminuitive for verbs} →cantit, -ic, livit, mangit, musit, pruit, rivit |
|
itan | [ɪˈtan] | n. | it + -an | ethane [chem], it. etano, dt. Ethan, Äthan →itanul |
|
itanul | [ɪtɐˈnul] | n. | itan + -ul | ethanol [chem], ethyl alcohol it. etanolo, alcol etilico, dt. Ethanol, Äthanol, Ethylalkohol, Äthylalkohol | |
itat | [ɪˈtat] | n. | V+ aetās, -tem | era, epoch, age, it. età, sp. edad, dt. Zeitalter, Ära →itat mian, itat petra, itat ramla |
|
-itat | [ɪˈtat] | i- drops after vowel, r, l; it- sometime drops after t | suff.n.<adj. | V+ -itās, -tem; {merged with} -ītia | {abstraction suffix} →-atitat, briutat, caltat, calutat, cantat, cautat, citat, crititat, cuciritat, cucrugutat, drucitat, filicitat, fripintat, gratitat, griutat, iriutat, itirnitat, iumbititat, iutat, litriutat, lucantat, lungitat, maltat, mbivutitat, mfriltat, mitat, mracitat, mrutitat, muriturtat, nirtat, nratitat, ntinititat, nutat, pimiturtat, purtat, putuiutat, santat, sasisturtat, scurtat, sicurtat, supriltat, tacitat, -tat, umantat, umiutat, umlitat, untat, vantat, vilucitat |
itat mian | [ɪˈtat mjan] | n. | itat + mian | middle ages, it. Medioevo, Evo Medio, cat. edat mitjana, fr. Moyen Âge, rom. Evul Mediu, dt. Mittelalter | |
itat petra | [ɪˈtat ˈpetrɐ] | n. | itat + petra | stone age, it. età della pietra, fr. âge de pierre, dt. Steinzeit | |
itat ramla | [ɪˈtat ˈramb̥lɐ] | n. | itat + ramla | bronze age, it. età del bronzo, rsch. epoca bronzului, dt. Bronzezeit | |
iterbi | [ɪˈterə̆bɪ] | n. | {loan} | ytterbium, Yb {element 70} [chem], cat. iterbi | |
itern | [ɪˈterə̆n] | n. | V+ -Vr- -rn- aeterno; {borrowed} | eternal, cat. rom. etern, it. sp. port. eterno, sard. eternu, dt. Unendlichkeit →itirnitat |
|
itil | [ɪˈtil] | n. | it + -il | ethyl [chem], it. etilo, dt. Ethyl, Äthyl | |
adj. | ethyl-, ethylic, it. etilico, dt. Ethyl- | ||||
itirnitat | [ɪtɪrə̆nɪˈtat] | n. | aeternitatem; itern + -itat | eternity | |
itri | [ˈitrɪ] | n. | {loan} | yttrium, Y {element 39} [chem], cat. itri | |
-iu | [i͡ʊ̯] | suff.adj.<n./adj. | -īvus, -um; {merged with} -icus, -iscus, -idus | -ish, -ive, -ory, somewhat like, coloured like, {after -at, indicates durative or intensive}; also -ic, it. -ivo, -orio, -ico, rom. -iu, -ui, -iv, -ic, -oriu, -ed, -esc, dt. -ig, -iv, -isch, -id →aiatiu, ariu, -atiu, ciliu, citriu, cruciu, cruiu, cubriu, curilatiu, distimatiu, ditrimatiu, fluiu, funitiu, furatiu, gruiu, indiu, iruiu, litriu, litruniu, miliu, mraciu, nigatiu, niriu, paciu, pristuriu, pusitiu, pusivutiu, putuiu, rubiu, simantiu, sustantiu, tipiu, turciu, uligatiu, umriu, uriu, valiu |
|
Iuan | [jʊˈan] | n.prop. | Jōhannēs, -em | John | |
iucacra | [jʊˈkakrɐ] | n. | ioc + -acra | toy, it. giocattolo, cat. joguina, fr. jouet, rom. jucărie, port. brinquedo, dt. Spielzeug | |
iucun | [jʊˈkun] | n. | jūcundus, -um; {under influence of ioci + -un) | sport, it. sport, sp. deporte, gal. deporte, xogo, cat. esport, dt. Sport | |
Iui | [ju͡ɪ̯] | n.prop. | Iūdia | Judy | |
Iul | [jul] | n.prop. | Jūlia, -us | Julia, Julius | |
iumbi | [ˈjumbɪ] | v.t. | *iungwjō, -ere < iungere, iungō, iūnctum; {-i: like cat.; it. has irr. part.; not in rom./arom.; -mb-: sard. has -mp-} | join, unite, cat. junyir, fr. joindre, it. giungere, sard. lompere, dt. zusammenfügen →cuiumbi, iumbit |
|
iumbit | [jʊmˈbit] | adj. | iumbi + -(a)t | joint, combined, united, together, cat. junt, it. congiunta, insieme, sp. junto, dt. zusammen →aiumbit, iumbititat |
|
n. | link, joint, board, committee, it. giunto, sp. junta, dt. Verbindung, Gelenk, Naht, Gremium, Rat | ||||
iumbititat | [jʊmbɪtɪˈtat] | n. | iumbit + -itat | {rare} junction, it. giuntione, dt. Gelenk, Verbindungsstück, Anschluß, Abzweig, Naht | |
iun | [jun] | n. | junius, -a | June [month], dt. Juni →iun. |
|
iun. | [jun] | n.abbrev. | iun | Jun. [monthabbr3] | |
iung | [juŋ] | n. | juncum | reed, cane, cat. canya, it. canna, giunco, sp. caña, junco, carrizo, rom. trestie, dt. Rohr, Halm, Schilf, Ried →sacr' iung |
|
iunuc | [jʊˈnuk] | n. | {loan} eunūchus, -um | eunuch, fr. eunuque, cat. rom. eunuc, it. sp. port. eunuco, dt. Eunuch →castrat |
|
iur | [jur] | n. | diurnus, -um | day, it. giorno, cat. occ. jorn, fr. jour, sp. dia, dt. Tag →ca iur, fe do iur, fe tre iur, iuran, iur bon, mei-iur, ni do iur, ni tre iur, n'iur aoi |
|
iur | [jur] | v.t. | *iūrō, -āre; iūrātum | swear, it. giurare, fr. jurer, cat. jurar, port. jurar, rom. jura, dt. schwören | |
iuran | [jʊˈran] | adj. | iur + -an | daily, cat. diari, quotidià, dt. täglich | |
iur bon | [jur bon] | phr. | iur + bon | good afternoon | |
iuru | [ˈjurʊ] | n. | {loan} Euro | euro | |
iutat | [jʊˈtat] | n. | io(u) + -(i)tat | youth, cat. joventut, jovent, it. gioventù, giovinezza, sp. juventud, fr. jeunesse, rom. tinerețe, junime, dt. Jugend | |
iver | [ɪˈver] | n. | V+ hībernum | winter, fr. hiver, it. inverno, cat. hivern, rom. iarnă, friul. unviêr, sard. iberru, ijerru, ilgerru, zerru, dt. Winter →privil |
|
Ivrop | [ɪˈvrop] | n.prop. | {loan} gr. Εὐρώπη | Europe, Europa, it. Europa, dt. Europa →ivropi, ivrupan |
|
ivropi | [ɪˈvropɪ] | n. | {loan}; Ivrop + i | europium, Eu {element 63} [chem], cat. europi | |
ivrupan | [ɪvrʊˈpan] | adj. | Ivrop + -an | european, it. europeo, fr. européen, dt. europäisch | |
J |
|||||
ja | [ja] | adv. | -(C) iam | already, now, by now, yet, it. già, ormai, cat. ja, sp. ya, port. já, rom. acum, deja, dt. schon | |
je | [je] | n. | j- *jē | [letter] j, J, U+004A, U+006A →ca, i |
|
L |
|||||
la | [la] | adv.dem. | *il'lā < illac | there →cil la, com la, la caur, la u |
|
la. | [la] | n.abbrev. | (d)la. | Sat. [weekdayabbr2], dt. Sa. | |
labrin | [lɐˈbrin] | n. | labyrinthus, -um | labyrinth | |
lac | [lak] | n. | lacus, -um | lake →Lac Liman |
|
la caur | [la kɐˈur] | conj. | la + caur | when {to distinguish from caur or for emphasis}, dt. dann wenn | |
Lac Liman | [lak lɪˈman] | n.prop. | Lacus Lemānus; lac + Liman | Lake Geneva | |
lamra | [ˈlamb̥rɐ] | n. | lāmina | blade, sheet (of material), layer, it. lama, sard. frama, dt. Klinge, Blatt, Lage (eines Materials) →lamra crutel, lamra dinat, lamra rastur, lamra ser, lamrat |
|
lamra crutel | [ˈlamb̥rɐ krʊˈtel] | n. | lamra + crutel | knife blade, it. lama di coltello, dt. Messerklinge | |
lamra dinat | [ˈlamb̥rɐ dɪˈnat] | n. | lamra + dinat | toothed blade, it. lama dentellata, dt. gezahnte Klinge | |
lamra rastur | [ˈlamb̥rɐ rɐsˈtur] | n. | lamra + rastur | razor blade, it. lama di rasoio, dt. Rasierklinge | |
lamra ser | [ˈlamb̥rɐ ser] | n. | lamra + ser | saw blade, it. lama di sega, fr. lame de scie, hoja di sierra, dt. Sägeblatt | |
lamrat | [lɐmˈb̥rat] | n. | lamra + -(a)t | sheet metal, it. lamiera, fr. tôle, dt. Blech →lamrat unricat |
|
lamrat unricat | [lɐmˈb̥ra tʊnd̥rɪˈkat] | n. | lamrat + unricat | corrugated steel, it. lamiera ondulata, fr. tôle ondulée, sp. chapa ondulada, dt. Wellblech | |
lan | [lan] | n. | lāna | wool →crat lan, grumel lan |
|
lantan | [lɐnˈtan] | n. | {loan} | lantanium, La {element 57} [chem], cat. lantani | |
lar | [lar] | n. | lār | home, cat. llar, port. lar, dt. Zuhause →larec |
|
larec | [lɐˈrek] | n. | lar + -ec | fireplace, chimney, it. camino, cat. xemeneia, rom. cămin, șemineu, dt. Kamin →lumra larec |
|
larm | [larə̆m] | n. | lacrima | tear, it. lacrima, sp. lágrima, fr. larme, dt. Träne | |
las | [las] | v.t. | *laxō, -āre; laxātum | leave (cause to remain available) (with:a), keep, let, it. lasciare, fr. laisser, cat. port. deixar, sp. dejar, rom. lăsa, dt. lassen (bei:a) | |
lat | [lat] | n. | lactem | milk, it. latte, fr. lait, sp. leche, dt. Milch →alat, Camin Lat, lat minra, latos, sacra lat |
|
Latin | [lɐˈtin] | adj.prop. | Latīnum | Latin →Latin Rugan |
|
Latin Rugan | [lɐˈtin d̥rʊˈɡan] | n.prop. | Latin + rugan | Vulgar Latin | |
lat minra | [lat ˈmind̥rɐ] | n. | lat + minra | almond milk | |
latos | [lɐˈtos] | n. | lat + -os | lactose [chem], cat. sp. lactosa, it. lattosio, dt. Laktose, Milchzucker →sacra lat |
|
latuc | [lɐˈtuk] | n. | lactūca | lettuce →cap latuc, latuc crisp, latuc maran |
|
latuc crisp | [lɐˈtuk̚ krisp] | n. | latuc + crisp | frisee lettuce, sp. lechuga rizada, dt. Friseesalat | |
latuc maran | [lɐˈtuk mɐˈran] | n. | latuc + maran | sea lattuce, sp. lechuga de mar, dt. Meerlattich, sci. ulva lactuca | |
latun | [lɐˈtun] | n. | {loan} ar. لَاطُون (lāṭūn) | brass, fr. laiton, cat. llautó, port. latão, dt. Messing | |
la u | [la u] | conj. | la + u | where {to distinguish from u, or for emphasis}, fr. là où, dt. da wo | |
laur | [lɐˈur] | v.i. | *labōrō, -āre; labōrātum | work, fr. travailler, cat. treballar, it. lavorare, port. trabalhar, sp. trabajar, laburar, rom. face, lucra, dt. arbeiten, werken, schaffen; cmp. cat. llaurar →laurar, lauratur |
|
laurar | [la͡ʊ̯ˈrar] | n. | laur + -ar | work, fr. travail, œuvre, cat. treball, it. lavoro, sp. trabajo, dt. Arbeit | |
lauratur | [la͡ʊ̯rɐˈtur] | n. | laur + -atur | worker, it. lavoratore, lavorante, operaio, fr. ouvrier, sp. trabajador, obrero, dt. Arbeiter | |
laurensi | [la͡ʊ̯ˈrensɪ] | n. | {loan} | lawrencium, Lr {element 103} [chem], cat. laurenci | |
lava | [ˈlavɐ] | n. | {loan} | lava | |
lava | [ˈlavɐ] | v.t. | *lavō, -āre | wash →dilava, lavabra, lavat, lavatai, lavatur |
|
lavabra | [lɐˈvabrɐ] | n. | lava + -(a)bra | washable | |
lavat | [lɐˈvat] | n. | lava + -(a)t | laundry, it. bucato, cat. bugada, sp. lavado, rom. rufe, dt. Wäsche | |
lavatai | [lɐvɐˈta͡ɪ̯] | n. | lava + -(a)tai | wash house, washing room, it. lavatoio, lavanderia, dt. Wäscherei, Waschküche | |
lavatur | [lɐvɐˈtur] | n. | lava + -(a)tur | washer, it. lavatrice, lavandaio, sp. lavadora, lavandero, dt. Waschmaschine, Spülmaschine, Wäscher →lavatur vascel, lavatur vistit |
|
lavatur vascel | [lɐvɐˈtur vɐsˈkel] | n. | lavatur + vascel | dishwasher, it. lavapiatti, fr. lave-vaisselle, sp. lavavajillas, cat. rentaplats, rom. spalator de vase, dt. Spülmaschine | |
lavatur vistit | [lɐvɐˈtur vɪsˈtit] | n. | lavatur + vistit | wasching machine, it. lavatrice, rom. mașină de spălat, dt. Waschmaschine | |
le | [le] | pron.pers. | *il'le < ille | he, she, it, him, her {3rd person sg.} →le mitis, li |
|
lebra | [ˈlebrɐ] | n. | liber, -rum; {no reborrowing of 'i' vowel from lat.} | book, fr. livre, it. libro, sp. libro, cat. llibre, friul. libri, rom. carte, dt. Buch →libra, libra, librai |
|
lei | [le͡ɪ̯] | n. | lēx, -gem | law, cat. llei, occ. port. lei, fr. loi, sp. ley, it. legge, rom. lege, dt. Gesetz →lian |
|
lei | [le͡ɪ̯] | v.t. | legō, -ere; lēctum; {-i: cat. llegir, llegit (no -ut), friul: lei}; {related to lei} | read, it. leggere, fr. lire, cat. llegir, occ. legir, sp. leer, port. ler, friul. lei, sard. leghere, rom. citi, lectura, dt. lesen →culei, lit, silei |
|
le mitis | [le mɪˈtis] | pron. | le + mitis | he himself, she herself, they themselves, cat. ell mateix, ella mateixa, dt. er selbst, sie selbst | |
lepra | [ˈleprɐ] | n. | lepus, -orem | hare, it. lepre, fr. lièvre, sp. liebre, cat. llebre, dt. Hase | |
les | [les] | v.t. | *laesō, -āre < {freq.} laedere, laedō, laesī, laesus; {-s: 'lesion' should be recognisable} | injure →lesi |
|
lesi | [ˈlesɪ] | n. | les + -i | injury | |
let | [let] | n. | lectus, -um | bed, it. letto, cat. llit, dt. Bed | |
letra | [ˈletrɐ] | n. | littera | letter (of an alphabet), letter (written text), it. lettera, fr. lettre, cat. letra, carta, port. letra, carta, dt. Buchstabe, Brief | |
letr-iman | [let rɪˈman] | adj. | letr(u)- + iman | electromagnetic, dt. elektromagnetisch →letr-imanisma |
|
n. | electromagnet, sp. electroimán, fr. électro-aimant, it. elettromagnete, elettrocalamita, dt. Elektromagnet | ||||
letr-imanisma | [let rɪmɐˈnismɐ] | n. | letr-iman + -isma | electromagnetism, dt. Elektromagnetismus | |
letru- | [ˈletrʊ] | -u drops before vowel | precomp. | e'lectro= < gr. ἤλεκτρον | electro-, it. elettro-, dt. elektro- →letr-iman, letru-debra, litriu, litron |
letru-debra | [ˈletrʊ ˈdebrɐ] | adj. | letru- + debra | electroweak, it. elettrodebole, dt. elektroschwach | |
leu | [le͡ʊ̯] | adj. | levis, -em | light, not heavy, it. lieve, dt. leichtgewichtig →leva |
|
leva | [ˈlevɐ] | v.t. | *levō, -āre; levātum; leu + -a | raise, lift, it. levare, cat. llevar, dt. heben, hochheben, abschöpfen →livit |
|
v.i. | rise, it. levare, cat. llevar, dt. hochkommen, aufsteigen, aufgehen, sich heben | ||||
v.refl. | get up, stand up, it. levarsi, cat. llevar, dt. sich erheben, aufstehen (vom Stuhl; nach dem Schlafen) | ||||
li | [li] | before vowel: l', after vowel in prep.: 'l | det.art. | ille+; illa; illum; illam | the (singular) →a'l, cutra'l, di'l, le, lur, pi'l, sinti'l, tra'l |
lian | [ljan] | adj. | leg(em) + -anum; {calque} lēgālis; le(i) + -an | legal, pertaining to law | |
libelu | [lɪˈbelʊ] | n. | {loan} nlat. *lībellula | dragonfly | |
libra | [ˈlibrɐ] | n. | lībra | pound, fr. livre, it. libbra, sp. libra, cat. lliura, friul. lire, rom. livră, dt. Pfund →lebra |
|
libra | [ˈlibrɐ] | v.t. | *līberō, -āre < liberāre | liberate, free | |
adj. | free, independent, fr. libre, it. libero, sp. libre, cat. lliure, friul. libar, rom. liber, dt. frei →lebra |
||||
librai | [lɪˈbra͡ɪ̯] | n. | lebr(a) + -ai | library, book store, it. dt. Bibliothek, Bücherei | |
licir | [lɪˈkir] | n. | licēre | leisure, spare time, fr. loisir, cat. oci, lleure, it. ozio, sp. ocio, dt. Freizeit →liciric |
|
liciric | [lɪkɪˈrik] | v.i. | licir + -ic | enjoy leasure, take it easy, be lazy, it. oziare, dt. müßiggehen, Freizeit genießen, faulenzen | |
lifan | [lɪˈfan] | n. | *lefantə < elephantus, -um | elephant | |
lig | [liŋ] | v.t. | *ligō, -āre | bind, tie (to: a), connect, fasten, it. legare, sp. port. ligar, dt. binden →culig, cunet, ligabra, ulig |
|
ligabra | [lɪˈɡabrɐ] | adj. | lig + -abra | liable {jur.}; bindable, it. responsibile {jur.}; legabile, dt. haftbar {jur.}; anbindbar →punibra, rispusabra |
|
lim | [lim] | n. | lingua | language, tongue, it. lingua, sard. limma, limba, dt. Sprache, Zunge →lim primeu |
|
Liman | [lɪˈman] | adj.prop. | (V)- *Allemānus, -a, -um | German →Limani, pastur liman |
|
Liman | [lɪˈman] | n.prop. | Lemānus, -a, -um | pertaining to the area around Geneva; usually misinterpreted as pertaining to Germany →Lac Liman |
|
Liman | [lɪˈman] | n.prop. | German | ||
Limani | [lɪˈmanɪ] | n.prop. | (V)- *Allemānia; Liman + -i | Germany | |
limen | [lɪˈmen] | n. | elementum | element, it. elemento, dt. Element →limen cimi |
|
limen cimi | [lɪˈmeŋ ˈkimɪ] | n. | limen + cimi | chemical element, it. elemento chimico, dt. chemisches Element | |
lim primeu | [lim prɪˈme͡ʊ̯] | n. | lim + primeu | proto-language, it. lingua originale, dt. Ursprache | |
limun | [lɪˈmun] | n. | *lemōn < {loan} ar. لَيْمُون (laymūn) | lemon →limunec, naranc, past cu mantic limun, suc limun |
|
limunec | [lɪmʊˈnek] | n. | limun + -ec | lime, dt. Limette, Limone, it. limetta, cat. llima | |
lin | [lin] | n. | lignum | wood {material} →linai, linar, picatur lin |
|
linai | [lɪˈna͡ɪ̯] | n. | lin + -ai | lumber shop, dt. Holzhandlung | |
linar | [lɪˈnar] | n. | lin + -ar | wood monger, wood cutter, jumberjack, cat. llenyataire, it. boscaiolo, tagliaboschi, rom. lemnar, dt. Holzfäller, Holzhändler | |
linti | [ˈlintɪ] | n. | linteum | canvas, linen, linen cloth, cat. llenç, sp. lienzo, port. lenço, dt. Leinwand, Leinen, Leintuch | |
lintic | [lɪnˈtik] | n. | lentīcula | lentil, it. lenticchia, fr. lentille, dt. Linse | |
lipton | [lɪpˈton] | n. | {loan} gr. λεπτός; lipt + -on | lepton [phys] [stdmodel] | |
lir | [lir] | n. | lilium | lily, it. giglio, cat. lliri, sp. lirio, dt. Lilie | |
Lisanra | [lɪˈsand̥rɐ] | n.prop. | *Lexandrə < Alexandra, Alexander | Alexandra, Alexander | |
lit | [lit] | adj. | le(i) + -(a)t | read, it. letto, cat. llegit, fr. lu, dt. gelesen | |
liti | [ˈlitɪ] | n. | {loan} | lithium, Li {element 3} [chem], cat. liti | |
litra | [ˈlitrɐ] | n. | {loan} lat. litra < gr. λίτρα | liter, litre, cat. litre, it. litro, ast. llitru, dt. Liter | |
litriu | [lɪˈtri͡ʊ̯] | adj. | letr(u)- + -iu | electric, it. elettrico, ast. llétricu, dt. elektrisch →cunitur litriu, litriutat, luc litriu |
|
litriutat | [lɪtrjʊˈtat] | n. | litriu + -(i)tat | electricity, it. elettricità, cat. electricitat, ast. lletricidá, dt. Elektrizität →ginrar litriutat |
|
litron | [lɪˈtron] | n. | {calque}; letr(u)- + -on | electron [phys] [stdmodel] →litruniu, niutrin litron |
|
litruniu | [lɪtrʊˈni͡ʊ̯] | adj. | litron + -iu | electronic, it. elettronico, dt. elektronisch | |
liumra | [ˈljumb̥rɐ] | n. | legūmen, -inis | legume, cat. llegum, it. legume, sp. legumbre, friul. liùm, lomb. lèmm, sard. alegúmini, legúmene, dt. Hülsenfrucht | |
liun | [ljun] | n. | leō, -nem | lion, it. leone, dt. Löwe →buc liun, fos liun |
|
livirmori | [lɪvɪrə̆ˈmorɪ] | n. | {loan} | livermorium, Lv {element 116} [chem], cat. livermori | |
livit | [lɪˈvit] | v.i. | lev(a) + -it | float, hover, levitate, cat. levitar, rom. pluti, dt. schweben | |
loc | [lok] | n. | locus, -um | place, location, space, fr. lieu, espace, cat. espai, lloc, it. luogo, spazio, sp. luego, espacio, rom. loc, spațiu, dt. Platz, Ort, Raum →lucan, mei-loc |
|
locra | [ˈlokrɐ] | v.t. | *lucrō, -āre; lucrātum < lucror, lucrārī | to achieve, to manage to, to pull off, sp. lograr, dt. erreichen, schaffen →locri |
|
v.refl. | to be successful, sp. lograrse, dt. erfolgreich sein | ||||
locri | [ˈlokrɪ] | n. | *lucrium < lucrum; locr(a) + -i | success, gain, sp. logro, dt. Erfolg, Errungenschaft | |
-loga | [ˈloɡɐ] | suff.n. | -log(i) | -(i) | a | -logist, it. -logo, dt. -loge | |
-logi | [ˈloɡɪ] | suff.n. | {loan} gr. -λογία | -logy, lore, it. -logia, dt. -logie, Kunde, Lehre →funulogi, -loga, murfulogi |
|
long | [loŋ] | adj. | longa, -us, -um | long →lungitat, unra long |
|
Lor | [lor] | n.prop. | Laura | Laura | |
lotri | [ˈlotrɪ] | n. | *lutria < lutra | otter, it. lontra, cat. llúdria, occ. loira, fr. loutre, sp. lutria, nutria, dt. Otter →lotri culos |
|
lotri culos | [ˈlotrɪ kʊˈlos] | n. | lotri + culos | giant otter, sci. pteronura brasiliensis, fr. loutre géante, port. ariranha, onça-d'água, lontra-gigante, lobo-do-rio, dt. Riesenotter | |
lu. | [lu] | n.abbrev. | (d)lu. | Mon. [weekdayabbr2], dt. Mo. | |
luc | [luk] | n. | lūx, -cem | light {concept} [phys], it. luce, sard. luche, lughe, dt. Licht →an luc, luc litriu, lumra, ntinititat luc, vilucitat luc |
|
lucan | [lʊˈkan] | adj. | loc + -an | local →lucantat |
|
lucantat | [lʊkɐnˈtat] | n. | lucan + -(i)tat | location, locality | |
luc litriu | [luk lɪˈtri͡ʊ̯] | n. | luc + litriu | electric light {concept}, it. luce elettrico, dt. elektrisches Licht | |
Luiu | [lʊˈi͡ʊ̯] | n.prop. | {loan} uk. Львів | Lviv, it. Leopoli, scn. Liòpuli, dt. Lwiw, Lemberg | |
lum | [lum] | n. | lumbus, -um | loin, tenderloin, it. port. lombo, sp. lomo, cat. llom, ast. llombu, dt. Lende | |
lumra | [ˈlumb̥rɐ] | n. | lūmen, -inis | lamp, small fire, light source, it. lume, sp. lumbre, cat. llum, occ. lum, rom. lume, lumină, dt. Lampe, Kerzenlicht →luc, lumra canil, lumra larec, lumra lun, lumr' ol |
|
lumra canil | [ˈlumb̥rɐ kɐˈnil] | n. | lumra + canil | candle light, it. lume di candela, dt. Kerzenschein | |
lumra larec | [ˈlumb̥rɐ lɐˈrek] | n. | lumra + larec | ingle, chimney fire, sp. lumbre de la chimenea, dt. Kaminfeuer | |
lumra lun | [ˈlumb̥rɐ lun] | n. | lumra + lun | moonshine, it. lume di luna, dt. Mondschein | |
lumric | [lʊmˈb̥rik] | n. | *lumbrīx, -cem < lumbrīcum | intestinal worm, roundword, cat. llombric, rom. limbric, dt. Bandwurm, Ringelwurm, Darmwurm | |
lumr' ol | [lumb̥ rol] | n. | lumr(a) + ol | oil lamp, cat. llum d'oli, dt. Öllampe | |
lun | [lun] | n. | lūna | moon →lumra lun, lun prin |
|
lungitat | [lʊŋɡɪˈtat] | n. | long + -itat | length, longitude →centi-metra, cilu-metra, deci-metra, metra, mili-metra |
|
lun prin | [lum prin] | n. | lun + prin | full moon, sp. luna llena, dt. Vollmond | |
Lunra | [ˈlund̥rɐ] | n.prop. | *Ludne < germ. *Lunden < Londinium | London, it. Londra, fr. Londres, dt. London | |
luntan | [lʊnˈtan] | adj. | *longitānus, -a, -um | far away, far, it. lontano, fr. lointain, rsch. lontan, dt. (weit) entfernt | |
lur | [lur] | det.art. | *illōrum | the (plural) →li |
|
lur | [lur] | pron.pers. | *illōrum | they, them {3rd person pl.} | |
Lustani | [lʊsˈtanɪ] | n.prop. | -j- Lūsitānia | Lustany; Spain(?) | |
lut | [lut] | n. | lūcius, -um | pike, it. luccio, sard. lutzu, dt. Hecht, cmp. cat. lluç | |
luteti | [lʊˈtetɪ] | n. | {loan} lat. Lūtētia | lutetium, Lu {element 71} [chem], cat. luteci | |
M |
|||||
ma. | [ma] | n.abbrev. | (d)ma. | Tue. [weekdayabbr2], dt. Di. | |
mac | [mak] | n. | imāginem | image →-ac, mac rau i nir |
|
macra | [ˈmakrɐ] | adj. | macer, -ra, -rum | meagre, thin {w/ little fat} | |
mac rau i nir | [mak ra͡ʊ̯ i nir] | n. | mac + rau + i + nir | black and white image | |
Madrir | [mɐˈdrir] | n.prop. | {loan} | Madrid | |
magnesi | [mɐŋˈnesɪ] | n. | {loan} | magnesium, Mg {element 12} [chem], cat. magnesi | |
Magunti | [mɐˈɡuntɪ] | n.prop. | -g- Maguntia < Mogontiacum | Mainz,fr. Mayence, cat. Magúncia, it. Magonza, sp. Maguncia, port. Mogúncia, dt. Mainz | |
mai | [ma͡ɪ̯] | adv. | magis | never, cat. mai, dt. nie | |
mai | [ma͡ɪ̯] | n. | maius, -um | May [month], dt. Mai →scrabai mai |
|
n.abbrev. | May [monthabbr3], dt. Mai | ||||
maistra | [mɐˈistrɐ] | n. | magister, -rum | master, foreman, it. maestro, fr. maître, cat. mestre, dt. Meister, Lehrherr | |
maitneri | [ma͡ɪ̯tˈnerɪ] | n. | {loan} | meitnerium, Mt {element 109} [chem], cat. meitneri | |
mal | [mal] | adj. | malus, -um | bad →amalic, mal-sombi, maltat |
|
adv. | badly | ||||
malat | [mɐˈlat] | adj. | *malabitus, -a, -um | ill, sick, it. malato, fr. malade, dt. krank | |
mal-sombi | [mal ˈsombɪ] | n. | mal + sombi | nightmare, cat. malson, it. incubo, fr. cauchemar, rom. coșmar, dt. Albtraum | |
maltat | [mɐlˈtat] | n. | *malitās, -tem; mal + -(i)tat | badness, it. malizia, sp. maldad, port. maldade, dt. Schlechtheit →maltatus |
|
maltatus | [mɐltɐˈtus] | adj. | maltat + -us | evil, bad, malitious, it. malizioso, malevole, rom. răutăcios, dt. bösartig | |
man | [man] | n. | *manus, -ī < manus, -ūs | hand →manec |
|
man | [man] | v.t. | *mandō, -āre; {related to man} | send (to: a) | |
manec | [mɐˈnek] | n. | man + -ec | glove, fr. gant, it. guanto, sp. guante, sard. guante, guantu, rom. mănușă, arom. manushi, dt. Handschuh | |
mang | [maŋ] | v.t. | *manducō, -āre < *mandicāre | eat, it. mangiare, sard. mandhicàre, rom. mânca, dt. essen →mangar, mangat, mangatur, mangit, sa mang bon |
|
mangan | [mɐŋˈɡan] | n. | {loan} | manganese, Mn {element 25} [chem], cat. manganès, manganés, rom. mangan, dt. Mangan | |
mangar | [mɐŋˈɡar] | n. | mang + -ar | eating, meal, it. pasto, rom. mâncat, alimentare, masă, dt. Essen, Vorgang des Essens, Mahl | |
mangat | [mɐŋˈɡat] | n. | mang + -at | food, object of eating, rom. mâncare, dt. Essen, Lebensmittel | |
mangatur | [mɐŋɡɐˈtur] | n. | mang + -atur | eater, dt. Esser, Fresser →mangatur picra |
|
mangatur picra | [mɐŋɡɐˈtur ˈpikrɐ] | n. | mangatur + picra | bee-eater, fr. guêpier, cat. abellerol, sp. abejaruco, rom. viespar, dt. Bienenfresser | |
mangit | [mɐŋˈɡit] | v.i. | mang + -it | nibble, it. rosicchiare, cat. rosegar, sp. comiscar, dt. knabbern | |
manir | [mɐˈnir] | n. | *manērə < manuāria | manner, way | |
mantic | [mɐnˈtik] | n. | *mantēca < mantica | cream {from milk}, cat. nata, it. panna, dt. Sahne, Rahm →butir, mantic acit, mantic batut, mantic ramlat, past cu mantic limun, sup mantic crucut |
|
mantic acit | [mɐnˈti kɐˈkit] | n. | mantic + acit | sour cream | |
mantic batut | [mɐnˈtik bɐˈtut] | n. | mantic + batut | whipped cream | |
mantic ramlat | [mɐnˈtik rɐmˈb̥lat] | n. | mantic + ramlat | whipped cream with horseraddish | |
mantil | [mɐnˈtil] | n. | mantēlum | cape, mantle, cloak | |
mar | [mar] | n. | mare | ocean, sea, it. oceano, mare, sp. mar, dt. Ozean, Meer, die See →crou mar, maran, Mar Atlas, Mar Balti, Mar Bural, Mar Grat, Mar Grat Bural, Mar Grat Ustral, Mar Indi, mar mun, Mar Nort, Mar Paciu, Mar Robi, Mar Sur, Mar Ustral, rit mar |
|
maran | [mɐˈran] | adj. | *marānu < marīnus, -a, -um; mar + -an | marine →latuc maran |
|
Mar Atlas | [ma rɐˈtlas] | n.prop. | mar + Atlas | Atlantic ocean, it. atlantico, dt. Atlantischer Ozean | |
Mar Balti | [mar ˈbaltɪ] | n.prop. | mar + Balti | Baltic Sea, it. mare baltico, ee. Läänemeri, dt. Ostsee | |
Mar Bural | [mar bʊˈral] | n.prop. | mar + bural | Northern Ocean, it. Mar Glaciale Artico, Oceano Artico, cat. Oceà Àrtic, dt. Nördliches Eismeer, Arktischer Ozean | |
marel | [mɐˈrel] | adj. | (V)- *amarellum | yellow [colour] →brit rap marel, ultra gran cap marel, ultra nic cap marel |
|
Mar Grat | [mar ɡrat] | n.prop. | mar + grat | Northern and Southern Ocean, it. Oceano Artico e Antartico, dt. Eismeer, Arktischer und Antarktischer Ozean | |
Mar Grat Bural | [mar ɡrat bʊˈral] | n.prop. | mar + grat + bural | Northern Ocean, it. Mar Glaciale Artico, Oceano Artico, cat. Oceà Àrtic, dt. Nördliches Eismeer, Arktischer Ozean | |
Mar Grat Ustral | [mar ɡra tʊsˈtral] | n.prop. | mar + grat + ustral | Southern Ocean, it. Mar Glaciale Antartico, Oceano Australe, dt. Südliches Eismeer, Antarktischer Ozean | |
Mari | [ˈmarɪ] | n.prop. | -j- Marīa; Marius | Mary, Marius | |
Mar Indi | [ma ˈrindɪ] | n.prop. | mar + Indi | Indian Ocean, it. Oceano Indiano, dt. Indischer Ozean | |
mar mun | [mar mun] | n. | mar + mun | ocean, it. oceano, dt. Ozean, Weltmeer | |
Mar Nort | [mar norə̆t] | n.prop. | mar + nort | North Sea, it. Mare del Nord, dt. Nordsee | |
maron | [mɐˈron] | n. | {loan} gr. máraon | sweet chestnut, it. marrone, fr. marron | |
adj. | brown [colour], it. marrone, fr. brun, marron, rom. maro, dt. braun →us maron |
||||
Mar Paciu | [mar pɐˈki͡ʊ̯] | n.prop. | mar + paciu | Pacific Ocean, it. Pacifico, dt. Pazifik, Stiller Ozean | |
Mar Robi | [mar ˈrobɪ] | n.prop. | mar + robi | Red Sea, cat. Mar Roig, it. Mare Rosso, rom. Marea Roșie, dt. Rotes Meer | |
Mar Sur | [mar sur] | n.prop. | mar + sur | Southern Seas, South Pacific, sp. mar del Sur, fr. Mers du Sud, dt. Südsee, Südpazifik | |
Mar Ustral | [ma rʊsˈtral] | n.prop. | mar + ustral | Southern Ocean, it. Mar Glaciale Antartico, Oceano Australe, dt. Südliches Eismeer, Antarktischer Ozean | |
mas | [mas] | n. | massa | mass [phys], large amount, large number, crowd, it. port. cat. massa, sp. masa, dt. Masse →cilu-gram, gram |
|
masapan | [mɐsɐˈpan] | n. | {loan} | marzipan | |
masma | [ˈmasmɐ] | adv. | maxime | most {superlative of pru} →Masmilan, mimra |
|
Masmilan | [mɐsmɪˈlan] | n.prop. | *Maximīliān < Maximiliānus, -a, -um, -am {under influence of masma} | Maximilian | |
mat | [mat] | v.t. | *mactō, -āre | kill | |
matas | [mɐˈtas] | n. | mataxa | silk, it. seta, rom. mătase, dt. Seide →crat matas |
|
mater | [mɐˈter] | n. | māteria | matter, material, substance, stuff, it. materia, dt. Substanz, Stoff, Materie →mater scur |
|
mater scur | [mɐˈter skur] | n. | mater + scur | dark matter [astron], it. materia oscura, cat. matèria fosca, rom. materie întunecată, dt. dunkle Materie | |
matin | [mɐˈtin] | n. | *matutīnum < *matūtus < māne | morning →matin bon |
|
matin bon | [mɐˈtim bon] | phr. | matin + bon | good morning | |
mau | [ma͡ʊ̯] | n. | **mādə < māter, -rem; {influenced by similar shift in pau} | mother [kin], it. sp. madre, fr. mère, cat. mare, gal. mai, port. mãe, rom. mamă, maică, dt. Mutter, Mama →mau astra, mau mau, mau pau, mau socra, paren, pau mau |
|
mau astra | [ma͡ʊ̯ ˈastrɐ] | n. | mau + astra | stepmother [kin] | |
mau mau | [ma͡ʊ̯ ma͡ʊ̯] | n. | mau + mau | mother's mother, maternal grandmother [kin], sw. mormor →ai |
|
mau pau | [ma͡ʊ̯ pa͡ʊ̯] | n. | mau + pau | father's mother, paternal grandmother [kin], sw. farmor →ai |
|
mau socra | [ma͡ʊ̯ ˈsokrɐ] | n. | mau + socra | mother-in-law [kin] | |
mbeu | [m̩be͡ʊ̯] | v.t. | n(i)- + beu | intoxicate, it. ubriacare, fr. enivrer, rom. îmbăta, sp. cat. port. embriagar, dt. betrunken machen, abfüllen →mbivut |
|
v.refl. | get drunk, it. ubriacarsi, fr. s'enivrer, rom. se îmbăta, dt. sich betrinken | ||||
mbivut | [m̩bɪˈvut] | adj. | mbeu + -at | drunk, drunken, intoxicated, fr. ivre, cat. ebri, it. ebbro, ubriaco, rom. îmbătat, beat, băut, dt. betrunken →mbivutitat |
|
mbivutitat | [m̩bɪvʊtɪˈtat] | n. | mbivut + -itat | drunkenness, it. ubriachezza, ubriacatura, rom. beție, dt. Trunkenheit | |
mbunic | [m̩bʊˈnik] | v.t. | n(i)- + bon + -ic | make better, it. migliorare, port. melhiorar, dt. verbessern | |
v.refl. | get better, it. migliorarsi, port. melhiorar-se, dt. sich verbessern | ||||
me. | [me] | n.abbrev. | (d)me. | Wed. [weekdayabbr2], dt. Mi. | |
mec | [mek] | n. | medicus, -um | physician, medical doctor, it. medico, dottore, cat. metge, lig. mêgo, friul. miedi, dt. Arzt →micamen, micin |
|
mega- | [ˈmeɡɐ] | precomp.si. | {loan} mega {SI unit prefix} | mega, 1e6, 1000000, M →mega |
|
num. | million, 1e6, 1000000 →miluni, pi mega |
||||
mei | [me͡ɪ̯] | adj. | -(d)i- medius, -a, -um | middle, it. mezzo, afr. mi, fr. mi-, cat. mig, occ. mièg, miei, sard. meiu, mesu, port. meio, rom. miez, dt. mittel, mittler →camin mei |
|
n. | middle, means, method, it. mezzo, sp. medio, cat. mig, mitjà, occ. miei, sard. meiu, mesu, fr. milieu, moyen, dt. Mitte, Mittel, Methode →mian, mitat, ni mei |
||||
num. | half, ½, it. mezzo, fr. demi, cat. mig, dt. halb →mei camin |
||||
precomp. | mei | middle, mid-, half-, it. mezzo-, cat. mig-, fr. mi-, dt. mittel-, halb- →mei-cam, mei-iur, mei-loc, mei-not |
|||
mei-cam | [me͡ɪ̯ kam] | n. | mei- + cam | midfield, it. centrocampo, fr. milieu/centre de terrain, port. meio-campo, dt. Mittelfeld | |
mei camin | [me͡ɪ̯ kɐˈmin] | n. | mei + camin | half way, it. metà strada, fr. mi-chemin, dt. halber Weg →a mei camin |
|
mei-iur | [me͡ɪ̯ jur] | n. | mei- + iur | noon, midday, it. mezzogiorno, fr. midi, cat. migdia, dt. Mittag | |
mei-loc | [me͡ɪ̯ lok] | n. | mei- + loc | middle, center, place in the middle/center, fr. milieu, it. mezzo, centrocampo, dt. Mitte, Mittelfeld →rin mei-loc |
|
mei-not | [me͡ɪ̯ not] | n. | mei- + not | midnight, fr. minuit, it. mezzanotte, dt. Mitternacht | |
mel | [mel] | n. | mel, -lis | honey, it. miele, cat. mel, rom. miere, dt. Honig →culur mel, miliu, vin mel |
|
(meri) | [ˈmerɪ] | not used in isolation | v.stem. | *mergiō, -īre < mergere, mergō, mersum | dip, immerse, drown, overwhelm, cover, bury, sink down, engulf, hide →nimeri, smeri, sumeri |
metra | [ˈmetrɐ] | n. | {loan} metrum | metre, meter, m [phys] [unit] [SI], it. metro, dt. Meter →centi-metra, cilu-metra, deci-metra, lungitat, mili-metra |
|
mfan | [ɱ̩fan] | n. | infāns, -antem | child | |
mflui | [ɱ̩flu͡ɪ̯] | v.t. | n(i)- + flui | influence, it. influire, influenzare, sp. influir, port. influenciar, rom. influența, înrâuri, dt. beeinflussen →mfluir, mfluitur |
|
mfluir | [ɱ̩flʊˈir] | n. | mflui + -(a)r | influence (act), it. influenzia, dt. Beeinflussung | |
mfluitur | [ɱ̩flu͡ɪ̯ˈtur] | n. | mflui + -(a)tur | influence (that which influences), it. influenzia, dt. Einfluß | |
mfril | [ɱ̩fril] | adj. | *inferīrem < inferiōrem; {re-learned from lat.} | inferior →mfriltat |
|
mfriltat | [ɱ̩frɪlˈtat] | n. | inferioritatem; mfril + -(i)tat | inferiority | |
mfriu | [ɱ̩fri͡ʊ̯] | v.t. | n(i)- + friu | chill, cool, refrigerate, cat. refredar, dt. kühlen →mfriutur |
|
v.refl. | become cold, get cold, sp. enfriarse, dt. abkühlen, kalt werden | ||||
mfriutur | [ɱ̩frjʊˈtur] | n. | mfriu + -(a)tur | refrigerator, cat. frigorific, it. frigorifero, rom. frigider, dt. Kühlschrank | |
mfrumatic | [ɱ̩frʊmɐˈtik] | n. | {loan} lat. *informatica | computer science | |
mfur | [ɱ̩fur] | v.t. | n(i)- + fur | bake {in an oven} →mfur pastit |
|
mfur pastit | [ɱ̩fur pɐsˈtit] | v.i. | mfur + pastit | bake a cake in the oven, put cake in the oven | |
mi | [mi] | pron.pers. | *mī < me, mihi | I, me {1st person sg.} →apui mi dilui |
|
mian | [mjan] | adj. | mediānus, -a, -um; me(i) + -an | average, ordinary, medium, medium-sized, it. medio, mezzano, fr. moyen, cat. mitjà, occ. mejan, ast. mianu, gal. meán, port. meão, dt. durchschnittlich, gewöhnlich, mittel, mittelgroß →itat mian, unra mian |
|
micamen | [mɪkɐˈmen] | n. | medicāmentum; mec + -amen | medicine, drug, it. medicamento, occ. metjament, dt. Arznei, Medikament →micin |
|
Micil | [mɪˈkil] | n.prop. | Michaēla, -us | Michaela, Michael | |
micin | [mɪˈkin] | n. | medicīna | remedy, medicine, it. medicina, port. mezinha, sard. medichina, meighina, dt. Medizin, Heilmittel, Arzneimittel, Abhilfe; cmp. cat metzina →mec, micamen |
|
micru- | [ˈmikrʊ] | precomp.si. | {loan} micro {SI unit prefix} | micro-, 1e-6, dt. mikro- →micru, micru-unra |
|
num. | ppm, pieces per million, 10e-6 →pi mega |
||||
micru-unra | [ˈmikrʊ ˈund̥rɐ] | n. | micru- + unra | microwave, it. microonda, cat. microona, dt. Mikrowelle →dirair micru-unra |
|
midal | [mɪˈdal] | n. | -d- *medālia; {-d- semi-learned} | medal | |
Mil | [mil] | n.prop. | Aemilius, -um | Emilio, Emily | |
mil | [mil] | n. | milium | millet, it. miglio, cat. mill, sp. mijo, dt. Hirse →avin, ori, panit, sical, spret, tric |
|
Milan | [mɪˈlan] | n.prop. | -(d)i- Mediolānum | Milan | |
Mili | [ˈmilɪ] | n.prop. | -j- Aemīlia | Emily | |
mili | [ˈmilɪ] | num. | -j- mīlia < mille; {or maybe 'mille' + i} | {obsolete} thousand, 1000, port. mil, sard. mílli, míla, dt. tausend →cilu |
|
mili- | [ˈmilɪ] | precomp.si. | {loan} milli {SI unit prefix} | milli-, 1e-3, dt. milli- →mili, mili-metra |
|
num. | per mille, 10e-3, sp. por mil, dt. Promille, hun. ezrelék →pi cilu |
||||
mili-metra | [ˈmilɪ ˈmetrɐ] | n. | mili- + metra | millimetre, mm [phys] [unit] →lungitat |
|
miliu | [mɪˈli͡ʊ̯] | adj. | mel + -iu | honey-like, honey-sweet, honey-coloured, siruppy like honey, it. mellifluo, dolciastro, port. melado, dt. honigartig, zäh wie honig, honigsüß, honigfarben →culur mel |
|
miltar | [mɪlˈtar] | n. | mīlitārem | soldier, it. soldato, cat. militar, soldat, dt. Soldat | |
(milun) | [mɪˈlun] | not used in isolation | num.stem. | *milliōnem; {neologism} | {obsolete} million, 1000000 →miluni |
miluni | [mɪˈlunɪ] | num. | milun + i | {obsolete} million, 1000000, 1e6, port. milhão, dt. Million →mega |
|
mimra | [ˈmimb̥rɐ] | adv. | **mimine < minime | least {superlative of min} →masma |
|
min | [min] | adv. | -(ra) minorem < minōrem {acc.} < minor, minus | less {comparative} →mimra, nu min ci, pru |
|
mindilevi | [mɪndɪˈlevɪ] | n. | {loan} | mendelevium, Md {element 101} [chem], cat. mendelevi | |
minra | [ˈmind̥rɐ] | n. | (V)- *amindula < amygdala | almond, sard. méndula, sp. almendra →butir minra, lat minra, pastit minra |
|
minut | [mɪˈnut] | adj. | minūtus, -a, -um | thin, slim, slender, small, minute, it. minuto, dt. klein, zierlich, zart | |
n. | minute, it. minuto, dt. Minute | ||||
mion | [mjon] | n. | {loan} µ < gr. μῦ; mi + -on | muon [phys] [stdmodel], it. muone, rom. miuon, port. muão, múon, dt. Myon →niutrin mion |
|
mir | [mir] | v.t. | *mirō, -āre | look at, watch, marvel at →mirac, miracra, mirbeli |
|
mirac | [mɪˈrak] | n. | *mirāginem; mir + -ac | mirage, illusion, Fata Morgana | |
miracra | [mɪˈrakrɐ] | n. | mirāculum; mir + -acra | miracle →miracrus |
|
miracrus | [mɪrɐˈkrus] | adj. | miracr(a) + -us | miracle-like, miraculous | |
mirbel | [mɪrə̆ˈbel] | v.t. | mirbel(i) | -(i) | surprise, astonish (about: spra), it. meravigliare, sorprendere, sp. sorprender, dt. überraschen, verwundern | |
v.refl. | be surprised, be astonish (about: spra), it. meravigliarsi, sorprendersi, sp. sorprenderse, dt. sich wundern, überrascht sein, staunen | ||||
mirbeli | [mɪrə̆ˈbelɪ] | n. | -j- -Vr- mīrābelia < mīrābilis, -em; {no r metathesis under influence of mir} | surprise, astonishment, it. meraviglia, sorpresa, sp. sorpresa, dt. Überraschung, Verwunderung →mirbel |
|
Mircur | [mɪrə̆ˈkur] | n.prop. | {loan} | Mercury [planet] [astron], cat. Mercuri, rom. Mercur, dt. Merkur →mircuri |
|
mircuri | [mɪrə̆ˈkurɪ] | n. | {loan}; Mircur + i | mercury, Hg {element 80} [chem], cat. mercuri | |
mis | [mis] | n. | mēnsis, -em | month →ca mis, misan |
|
misan | [mɪˈsan] | adj. | mis + -an | monthly, cat. mensual, it. mensile, mensilmente, port. mensal, dt. monatlich | |
misi | [ˈmisɪ] | n. | {loan} missiō, -ōnem | mission, it. missione, dt. Mission, Aufgabe, Einsatz, Unternehmung | |
mison | [mɪˈson] | n. | {loan} gr. μέσον; mis + -on | meson [phys] [stdmodel] | |
mister | [mɪsˈter] | n. | *mini'sterum < ministerium | craft, job, occupation, profession, trade, it. mestiere, fr. métier, port. mister, dt. Handwerk, Gewerbe, Beruf | |
misur | [mɪˈsur] | v.t. | *mēnsūrō, -āre; mēnsūrātum < {freq.} mētīrī, mētior, mēnsus | measure, it. misurare, sp. medir, rom. măsura, dt. messen →misurar, misurat, misuri |
|
misurar | [mɪsʊˈrar] | n. | misur + -ar | measurement (process), cat. mesurament, it. misurazione, sp. medición, rom. măsurare, dt. Messung (Vorgang) | |
misurat | [mɪsʊˈrat] | n. | misur + -at | measurement (result), cat. mesura, it. misura, sp. medida, rom. măsură, dt. Messung (Ergebnis) | |
misuri | [mɪˈsurɪ] | n. | misur + -i | measure, it. misura, rom. măsură, dt. Maß | |
(mit) | [mit] | not used in isolation | n.stem.fragm. | {loan} | meth- {substance formative} [chem], it. met-, dt. Meth- →it, mitan, mitil |
(mit) | [mit] | not used in isolation | v.stem. | *mittō, -ere; missum; {perf.part. often in -s: cat. mes, it. messo; -at exists} | put, stick, send, it. mettere, sp. meter, -mitir, ven. métar, romagl. mètar, dt. setzen, stellen, legen, stecken, schicken →dimit, pimit, prumit, sumit, tramit, umit |
mital | [mɪˈtal] | n. | metallum | metal →camis mital, munit mital, rit mital |
|
mitan | [mɪˈtan] | n. | mit + -an | methane [chem], it. metano, dt. Methan →mitanul |
|
mitanul | [mɪtɐˈnul] | n. | mitan + -ul | methanol [chem], methyl alcohol, it. metanolo, alcol metilico, dt. Methanol, Metylalkohol | |
mitat | [mɪˈtat] | n. | medietās, -tem; me(i) + -(i)tat | half, it. metà, sp. mitad, cat. meitat, sard. meidàde, fr. moitié, port. meio, rom. jumătate, dt. Hälfte | |
mitil | [mɪˈtil] | n. | mit + -il | methyl, -CH₃ [chem], it. metilo, dt. Methyl →usida sulf do-mitil |
|
adj. | methylic, methyl-, it. metilico, dt. Methyl- | ||||
mitis | [mɪˈtis] | adv. | *metēpsə < *metipsimus | (by) oneself, (by) himself, (by) herself, by myself, (by) ourself, (by) yourself, self; even, port. mesmo, cat. mateix, dt. selbst, sogar →i mitis, le mitis, mitis ci, mitis cu, mitis si |
|
adj. | same, very same, -self, -selves, himself, herself, itself, themselves | ||||
mitis ci | [mɪˈtis ki] | conj. | mitis + ci | even though, although, port. mesmo que, dt. obwohl, selbst wenn | |
mitis cu | [mɪˈtis ku] | prep. | mitis + cu | despite, in spite of, even with, it. malgrado, cat. malgrat, dt. trotz, selbst mit | |
mitis si | [mɪˈtis si] | conj. | mitis + si | even if, port. mesmo que, dt. selbst wenn, sogar wenn, auch wenn | |
mo | [mo] | v.aux. | -(C) modo | {present tense marker}, cmp. it. nap. mo 'now' | |
mobra | [ˈmobrɐ] | adj. | mōbilis, -em; mo(u) + -(a)bra | movable, mobile, cat. mòbil, fr. mobile, it. mobile, sp. móvil, port. móvel, dt. beweglich, mobil →nimobra |
|
n. | mōbilis, -em | piece of furniture, cat. moble, fr. meuble, it. mobile, sp. mueble, port. móvel, dt. Möbel →mubrai, mubrar |
|||
moi | [mo͡ɪ̯] | n. | mo(u) + -i | move, movement, it. mossa, dt. Zug (in Spiel/Strategie, z.B. Bewegung einer Spielfigur usw.) | |
mol | [mol] | n. | {loan} mole, mol | mole, mol [chem] [unit] [SI], it. mole, dt. Mol →cantat sustanti |
|
mol | [mol] | v.t. | *molō, -ere; molitum; {-(i): cat. moldre, mòlt, fr. moulu} | grind, mill, cat. moldre, fr. moudre, it. molare, sp. moler, molturar, port. moer, dt. mahlen | |
moli | [ˈmolɪ] | v.t. | *molliō, -āre < mollīre | make wet, moisten, soak, dip; celebrate with a drink, port. molhar, cat. mullar →mulit |
|
n. | dip, sauce, salsa, port. molho →moli acitidruc, moli mustat |
||||
v.refl. | get wet | ||||
moli acitidruc | [ˈmolɪ ɐkɪtɪˈdruk] | n. | moli + acitidruc | sweet-and-sour sauce, chutney | |
moli mustat | [ˈmolɪ mʊsˈtat] | n. | moli + mustat | mustard sauce | |
mon | [mon] | n. | mōns, -ontem | mountain →cumra mon, munani, Munrian, mur mon |
|
mon | [mon] | v.t. | *montō, -āre; {related to mon} | mount; ride | |
mong | [moŋ] | n. | monachus, -um | monk, it. monaco, dt. Mönch | |
mori | [ˈmorɪ] | v.i. | *mōriō, -īre < mōrī | die, it. morire, cat. morir, dt. sterben →murir, murit, muritur |
|
mos | [mos] | v.t. | *morsō, -āre < {freq.} mordëre, morsum | bite, it. mordere, cat. mossegar, dt. beißen →mosi, musac, musit |
|
Moscu | [ˈmoskʊ] | n.prop. | {loan} rus. Москва | Moscow | |
mosi | [ˈmosɪ] | n. | mos + -i | bite, it. morso, sard. mossu, dt. Biß | |
mou | [mo͡ʊ̯] | v.t. | *moveō, -ēre; mōtum; {-(i): no -it- in perf.part. in lat.; it. mosso, cat. mogut, fr. mû, freq.: rom. mutat} | move, it. muovere, cat. moure, fr. mouvoir, rom. muta, dt. bewegen →mobra, moi, mumen, mut, muvur, muvut |
|
v.refl. | move {by itself} | ||||
mpac | [m̩pak] | v.t. | n(i)- + pac | switch off, it. spengere, sp. apagar, dt. ausschalten, abschalten | |
mpesi | [m̩ˈpesɪ] | v.t. | n(i)- + pesi | make heavy, burden (with:cu), it. gravare, appioppare, fr. grever, rom. îngreuna, dt. schwer machen, aufbürden (dat.:obj., acc:.cu), belasten (acc.:obj., mit:cu) | |
v.i. | become heavy, burden, rom. îngreuna, dt. schwer werden | ||||
mpir | [m̩pir] | v.t. | *impērō, -āre < imperāre | rule, reign →mpiratur, mpiri |
|
mpiratur | [m̩pɪrɐˈtur] | n. | mpir + -atur | emperor, it. imperatore, dt. Kaiser, Imperator | |
mpiri | [m̩ˈpirɪ] | n. | impērium; mpir + -i | empire →mpirian |
|
mpirian | [m̩pɪrˈjan] | n. | mpiri + -an | imperial | |
mpric | [m̩prik] | v.t. | n(i)- + pric | employ, use, it. empiegare, fr. employer, dt. einstellen, verwenden, einsetzen | |
mra. | [m̩b̥ra] | n.abbrev. | mra(t) | Mar. [monthabbr3], dt. Mär. | |
Mrac | [m̩b̥rak] | n.prop. | Marcus, -um | Mark | |
mrac | [m̩b̥rak] | adj. | (V)- *amāricə < *amāricus, -um, < amārus, -um | bitter, cat. amarg, sard. maricósu →amrac, mracitat, mraciu, mracus |
|
Mracel | [m̩b̥rɐˈkel] | n.prop. | Marcella, -us | Marcella, Marcel | |
mracitat | [m̩b̥rɐkɪˈtat] | n. | amāritātem; mrac + -itat | bitterness | |
mraciu | [m̩b̥rɐˈki͡ʊ̯] | adj. | mrac + -iu | bitterish, it. amarognolo | |
mracus | [m̩b̥rɐˈkus] | adj. | mrac + -us | bitter, sad | |
mrag | [m̩b̥raŋ] | n. | margə < margō, -inem | border, margin, it. margine, fr. cat. marge, port. margem, sard. margine, dt. Rand →rul |
|
Mrat | [m̩b̥rat] | n.prop. | Mārs, -tem | Mars [planet] [astron], it. Marte, cat. Mart, fr. Mars, dt. Mars | |
mrat | [m̩b̥rat] | n. | martius, -um | March [month], fr. mars, it. marzo, sard. maltzu, martu, dt. März →mra. |
|
mratel | [m̩b̥rɐˈtel] | n. | martellus, -um | hammer, it. martello, cat. martell, rom. ciocan, dt. Hammer →fracol i mratel, mratel ruputur vetra |
|
mratel ruputur vetra | [m̩b̥rɐˈtel rʊpʊˈtur ˈvetrɐ] | n. | mratel + ruputur vetra | glass-breaking hammer, it. martello rompivetro, sp. martillo rompecristales, fr. marteau brise-vitre, dt. Nothammer, Glasbruchhammer | |
Mratin | [m̩b̥rɐˈtin] | n.prop. | Martīna, -us | Martina, Martin | |
mre | [m̩b̥re] | v.t. | *im'pleō, -ēre < implēre, impleō, implēvī, implētum | fill, fill up, it. empire, sp. henchir, sard. umpíri, cat. omplir, rom. umple, dt. füllen, anfüllen →dimri, frat, mret |
|
v.refl. | get full, it. riempirsi, sp. llenarse, dt. sich füllen →frat |
||||
mrec | [m̩b̥rek] | n. | merx, -cem | goods, product, it. merce, beni, cat. bens, sp. bienes, dt. Ware, Güter →mrec furat |
|
mrec furat | [m̩b̥rek fʊˈrat] | n. | mrec + furat | stolen goods, it. refurtiva, bottino, fr. produit du vol, sp. butin, hurto, dt. Diebesgut | |
mrel | [m̩b̥rel] | n. | merula | blackbird, ouzel, cat. merla, dt. Amsel, Schwarzdrossel | |
mrer | [m̩b̥rer] | n. | merda | {vulgar} shit, poo, it. merda, stronzo, sp. mierda, dt. Scheiße, Kacke →aruclatur mrer, cac |
|
mret | [m̩b̥ret] | adj. | mre + -(a)t | filled up | |
mricat | [m̩b̥rɪˈkat] | n. | mercātum | market →mricat pruc |
|
mricat pruc | [m̩b̥rɪˈkat pruk] | n. | mricat + pruc | flea market | |
Mricul | [m̩b̥rɪˈkul] | n.prop. | Mercurius, -um | Mercury [planet] [astron], it. Mercurio, cat. Mercuri, dt. Mercury | |
Mrosi | [m̩bˈ̥rosɪ] | n.prop. | (V)- Ambrosia, -us | Ambrosia, Ambrosius | |
mrus | [m̩b̥rus] | n. | mulsa; {unclear semantics, but cat. seems to have got it the same way} | moss, it. muschio, sp. musgo, cat. molsa, fr. mousse, rom. mușchi, dt. Moos | |
mrut | [m̩b̥rut] | adj. | multus, -a, -um | much, many →mrutangrat, mrutitat, mrut uligat |
|
adv. | very much, very | ||||
mrutan | [m̩b̥rʊˈtan] | adj. | importantem | important | |
mrutangrat | [m̩b̥rʊtɐŋˈɡ̊rat] | n. | {calque} lat. multangulum; mrut + angrat | polygon, it. poligono, dt. Vieleck, Polygon | |
mrutitat | [m̩b̥rʊtɪˈtat] | n. | *multitātem < multitūdinem; mrut + -itat | crowd, multitude | |
mrut uligat | [m̩b̥ru tʊlɪˈɡat] | phr. | mrut + uligat | thank you very much | |
mubrai | [mʊˈbra͡ɪ̯] | n. | mobr(a) + -ai | joinery, carpentry, furniture shop, fr. menuiserie, dt. Tischlerei, Schreinerei, Möbelhaus | |
mubrar | [mʊˈbrar] | n. | mobr(a) + -ar | joiner, carpenter, wood worker, cat. fustar, fr. menuisier, it. falegname, carpentiere, port. marceneiro, sp. carpentero, ebanista, rom. tâmplar, lemnar, dulgher, dt. Tischler, Schreiner, Zimmermann | |
muc | [muk] | n. | mūcus, -um | slime, mucus, it. muco, cat. moc, sp. moco, dt. Schleim →muci |
|
muci | [ˈmukɪ] | n. | *mucceum; {regularised derivation}; muc + -i | snot, it. mocchio, cat. moc, sp. moco, rom. moci, dt. Rotz, Schnotten | |
mulibden | [mʊlɪbˈden] | n. | {loan} | molibdenum, Mo {element 42} [chem], cat. molibdè | |
mulicul | [mʊlɪˈkul] | n. | {loan} nlat. mōlecula | molecule, it. molecola, dt. Molekül | |
mulit | [mʊˈlit] | adj. | moli + -(a)t | wet | |
mumen | [mʊˈmen] | n. | mōmentum; {accidentally like mou + -amen, like Latin structure} | moment →muvur |
|
mun | [mun] | n. | mundum | world →mar mun, mun sombi |
|
munani | [mʊˈnanɪ] | n. | *montānia; mon + -ani | mountain, mountain range | |
Munic | [mʊˈnik] | n.prop. | {loan} | Munich, cat. Munic, port. Munique, fr. Munich, it. Monaco (di Baviera), dt. München | |
munit | [mʊˈnit] | n. | monēta | money →munitai, munit mital, munit papil |
|
munitai | [mʊnɪˈta͡ɪ̯] | n. | munit + -ai | mint, dt. Münzanstalt, it. zecca, rom. monetărie | |
munit mital | [mʊˈnit mɪˈtal] | n. | munit + mital | coin, it. moneta | |
munit papil | [mʊˈnit pɐˈpil] | n. | munit + papil | bank note, sp. papel moneda | |
Munrian | [mʊnd̥rˈjan] | n.prop. | mon + rian | Montreal | |
mun sombi | [mun ˈsombɪ] | n. | mun + sombi | dream world, it. mondo dei sogni, dt.Traumwelt | |
mur | [mur] | n. | mūs, -rem | rat, fr. rat, it. ratto, sp., cat. rata, port. ratazana, friul. pantiane, rom. șobolan, dt. Ratte →cunic mur, mur alat, mur mon, suric |
|
mur alat | [mu rɐˈlat] | n. | mur + alat | bat, cat. ratpenat, moricec, sp. murciélago, fr. chauve-souris, it. pipistrello, dt. Fledermaus | |
murfulogi | [mʊrə̆fʊˈloɡɪ] | n. | murfu + -logi | morphology, it. morfologia, dt. Morphology, Formenlehre →spluri frum |
|
murir | [mʊˈrir] | n. | mori + -(a)r | dying, it. moria, port. falecimento, rom. moarte, murire, dt. Sterben | |
murit | [mʊˈrit] | adj. | mori + -(a)t | dead, died, it. morto, dt. tot | |
n. | death, it. morto, dt. Tod →disir pi murit |
||||
muritur | [mʊrɪˈtur] | adj. | mori + -(a)tur | mortal, it. mortale, dt. sterblich →muriturtat, nimuritur |
|
n. | mortal, it. mortale, rom. muritor, dt. Sterblicher | ||||
muriturtat | [mʊrɪtʊrə̆ˈtat] | n. | muritur + -(i)tat | mortality, it. mortalità, dt. Sterblichkeit →nimuriturtat |
|
murmen | [mʊrə̆ˈmen] | n. | monumentum | tomb, grave, memorial, monument; it. tomba, pietra tombale, monumento, rom. mormânt, dt. Grab, Grabstätte, Gedenkstätte, Monument →dis cunul afin murmen, nimurmen |
|
mur mon | [mur mon] | n. | mur + mon | groundhog, marmot, rsch. muntanella, dt. Murmeltier | |
musac | [mʊˈsak] | adj. | mos + -ac | eager to bite, corrosive, scathing, it. mordace, dt. bissig, ätzend, beißend | |
musc | [musk] | n. | musca | fly, it. musca, dt. Fliege | |
muscoi | [mʊsˈko͡ɪ̯] | n. | {loan} | moscovium, Mc {element 115} [chem], cat. moscovi | |
museu | [mʊˈse͡ʊ̯] | n. | {loan} mūsēum | museum, it. sp. museo, fr. musée, cat. port. museu, rom. muzeu, dt. Museum | |
musi | [ˈmusɪ] | n. | -i(C) mūsicam | music | |
musit | [mʊˈsit] | v.i. | mos + -it | gnaw, chew, nibble, it. mordicchiare, sp. mordisquear, dt. knabbern | |
mustat | [mʊsˈtat] | n. | mustāceum | mustard, it. senape, sp. mostaza, dt. Senf →moli mustat, mustat nir, mustat rau |
|
mustat nir | [mʊsˈtat nir] | n. | mustat + nir | black mustardseed, sci. brassica nigra | |
mustat rau | [mʊsˈtat ra͡ʊ̯] | n. | mustat + rau | white mustardseed, sci. sinapis alba | |
mustir | [mʊsˈtir] | n. | monastērium | monastery, abbey, convent, cloister | |
mustra | [ˈmustrɐ] | n. | monstrum | monster | |
mut | [mut] | v.refl. | mutō, -āre; {freq. of mou} | change, mutate, it. mutare, sp. mutar, dt. sich ändern, mutieren, cmp. rom. muta →mutamen, mutar |
|
mutamen | [mʊtɐˈmen] | n. | mut + -amen | change, mutation (result), it. mutazione, dt. Änderung, Wandlung, Veränderung, Mutation | |
mutar | [mʊˈtar] | n. | mut + -ar | change, mutation (process), it. mutazione, dt. Änderung, Wandlung, Veränderung, Mutation | |
muvur | [mʊˈvur] | n. | mou + -ar | movement, motion, cat. moviment, fr. mouvement, rom. mișcare, dt. Bewegung →inergi muvur, mumen |
|
muvut | [mʊˈvut] | adj. | mou + -at | moved | |
mves | [ɱ̩ves] | v.t. | n(i)- + ves | invert, reverse, inverse, it. invertire, fr. renverser, inverser, rom. inversa, dt. umdrehen, umkehren, vertauschen, umpolen →mvisat |
|
mvesti | [ɱ̩ˈvestɪ] | v.t. | n(i)- + vesti | enrobe, invest, it. investire, vestire, rom. înveșmânta, investesc, dt. einkleiden, investieren →mvistimen |
|
mvisat | [ɱ̩vɪˈsat] | adj. | mves + -at | inverted, it. invertito, dt. umgekehrt, umgedreht | |
n. | inverse, it. invertito, dt. Umkehrung [MATH], Inverses | ||||
mvistimen | [ɱ̩vɪstɪˈmen] | n. | mvesti + -(a)men | investment, it. investimento, dt. Investition | |
mvolu | [ɱ̩ˈvolʊ] | v.t. | n(i)- + volu | wrap (in: ni); involve (in: ni) →dimvolu |
|
N |
|||||
nac | [nak] | n. | *natica < natis | {vulgar} butt, arse, it. culo, cat. cul, rom. cur, dt. Arsch →apuiar |
|
n'alt-cavi | [nalt ˈkavɪ] | adv. | n(i) + alt- + cavi | otherwise, else, it. altrimenti, fr. autrement, en. en otro caso, rom. altfel, dt. sonst, andernfalls →n'alt-cavi ci, u n'alt-cavi |
|
n'alt-cavi ci | [nalt ˈkavɪ ki] | conj. | n'alt-cavi + ci | in the other case that | |
nan | [nan] | n. | nānus, -um | dwarf →nan rau, nan robi |
|
nan rau | [nan d̥ra͡ʊ̯] | n. | nan + rau | white dwarf, it. nana bianca, cz. bilý trpaslík, dt. weißer Zwerg | |
nan robi | [nan ˈd̥robɪ] | n. | nan + robi | red dwarf, it. nana rossa, cz. červený trpaslík, rom. pitică roșie, dt. roter Zwerg | |
nanu- | [ˈnanʊ] | precomp.si. | {loan} nano {SI unit prefix} | nano-, 1e-9, dt. nano- | |
nap | [nap] | n. | nāpus, -um | oilseed rape, it. navone, fr. colza, dt. Raps, sci. brassica napa | |
napui | [nɐˈpu͡ɪ̯] | adv. | n(i)- + apui | back, backward(s), cat. enrere, it. indientro, a posto, port. de volta, para trás, sp. atrás, de vuelta, rom. înapoi, dt. zurück, rückwärts | |
naranc | [nɐˈraŋk] | n. | {loan} pers. narang | orange, it. arancia, sp. naranja, cat. taronja →limun, naranc sam, pel naranc, turunc |
|
adj. | orange [colour] | ||||
naranc sam | [nɐˈraŋk sam] | n. | naranc + sam | blood orange | |
nas | [nas] | n. | nāsus, -um | nose | |
nascu | [ˈnaskʊ] | v.i. | *nascuō, -ere < *nascō, -ere < nāscor; {-u: cat. rom. have -ut part.} | give birth to, bear, cat. parir, donar al llum, it. dare alla luce, partorire, rom. naște, dt. gebären →nascui, nascut |
|
v.refl. | be born, it. nascere, cat. néixer, rom. naște (refl.), dt. geboren werden | ||||
nascui | [nɐsˈku͡ɪ̯] | n. | nascu + -i | birth, it. nascita, sp. nacimiento, rom. naștere, dt. Geburt | |
nascut | [nɐsˈkut] | adj. | nascu + -(a)t | born, it. nato, sp. nacido, fr. né, cat. occ. nascut, rom. născut, dt. geboren →nascut prim |
|
nascut prim | [nɐsˈkut prim] | n. | nascut + prim | first-born, it. primogenito, rom. prim născut, dt. Erstgeborener | |
nat | [nat] | v.i. | *natō, -āre | swim | |
Natal | [nɐˈtal] | n.prop. | Natālem | Christmas | |
natri | [ˈnatrɪ] | n. | (V)- *anatria < anas, anatem | duck, it. anatra, cat. ànec, occ. guit, rit, anet, sard. anàde, dt. Ente →ficat gras natri, ficat natri, natri frit, natrin, natri silvac, natri spus, ou natri, pet natri |
|
natri frit | [ˈnatrɪ frit] | n. | natri + frit | duck roast, roasted duck, grilled duck, it. arrosto d'anatra, fr. canard rôti, dt. Entenbraten, Grillente | |
natrin | [nɐˈtrin] | n. | natr(i) + -in | duckling, small duck, cat. aneguet, fr. caneton, it. anatrina, anatroccolo, dt. Entchen, Entenküken | |
natri silvac | [ˈnatrɪ sɪlˈvak] | n. | natri + silvac | mallard, wild duck, sp. pato salvaje, lavanco, rsch. anda selvadia | |
natri spus | [ˈnatrɪs pus] | n. | natri + spus | wood duck, it. anatra sposa, cat. ànec de Carolina, dt. Brautente, sci. aix sponsa | |
nau | [na͡ʊ̯] | n. | nāvis, -em | ship, it. nave, cat. nau, dt. Schiff →nau cusin ar |
|
nau cusin ar | [na͡ʊ̯ kʊˈsi nar] | n. | nau + cusin + ar | {coll.} hovercraft, cat. aerolliscador, it. veicolo a cuscino di aria, dt. Luftkissenboot →vicla cusin ar |
|
ncepu | [ŋ̩ˈkepʊ] | v.t. | n(i)- + cepu | begin, start, cat. començar, iniciar, it. cominciare, iniziare, sp. empezar, comenzar, rsch. entschaiver, rom. începe, arom. ntsep, ãnchisescu, dt. anfangen, beginnen, starten →ncipur |
|
ncicrupedi | [ŋ̩kɪkrʊˈpedɪ] | n. | {loan} gr. encyclopedia | encyclopedia | |
ncinra | [ŋ̩ˈkind̥rɐ] | v.t. | n(i)- + cinra | incinerate, burn to ashes, dt. abbrennen, niederbrennen, abfackeln | |
ncipur | [ŋ̩kɪˈpur] | n. | ncepu + -(a)r | beginning, start →cuminar |
|
ncrar | [ŋ̩krar] | v.t. | n(i)- + crar | warm, make warm, warm up, sp. calentar, dt. heizen, erwärmen | |
v.refl. | warm up, become warm, make oneself warm, sp. calentarse, dt. warm werden, sich erwärmen, sich aufwärmen | ||||
ncrau | [ŋ̩kra͡ʊ̯] | v.t. | n(i)- + crau | lock in, lock up, incarcerate, confine, enclose, include, it. inchiudere, includere, rom. închide, încuia, dt. zuschließen, wegschließen, wegsperren, einschließen, umhüllen | |
ncriu | [ŋ̩kri͡ʊ̯] | v.t. | n(i)- + criu | sift, it. cernere, cat. cerndre, sp. cernir, rom. ciura, arom. ntsernu, dt. sieben, durchsieben | |
ncui | [ŋ̩ku͡ɪ̯] | adv. | -(')- (V)- -(d)i- hanc hodie | also, too, it. anche, cat. també, sard. puru, dt. auch →ncui ci, ncui cu, ncui si, nu ncui, sinu ncui |
|
ncui ci | [ŋ̩ku͡ɪ̯ ki] | conj. | ncui + ci | even though, although, port. mesmo que, dt. obwohl, selbst wenn | |
ncui cu | [ŋ̩ku͡ɪ̯ ku] | prep. | ncui + cu | despite, in spite of, even with, it. malgrado, cat. malgrat, dt. trotz, selbst mit | |
ncui si | [ŋ̩ku͡ɪ̯ si] | conj. | ncui + si | even if, port. mesmo que, it. anche se, dt. selbst wenn, sogar wenn, auch wenn | |
ncunra | [ŋ̩ˈkund̥rɐ] | n. | *incūdinə < incūdem < incūs | anvil, it. incude, incudine, sp. yunque, fr. enclume, cat. enclusa, port. bigorna, sard. incódina, rsch. mazza, friul. incuin, rom. nicovală, dt. Amboß | |
ncur | [ŋ̩kur] | adv. | (V)- hanc hōra | still, yet, it. ancora, fr. encore, cat. ancara, sp. aún, dt. noch, doch →i ncur |
|
ndu | [n̩du] | v.t. | indūcere; n(i)- + du | lead (to, into: ni) →ndutur |
|
ndutur | [n̩dʊˈtur] | n. | ndu + -(a)tur | leader, chief | |
nebra | [ˈnebrɐ] | n. | nebula | fog, mist; nebula →Nebra Crang, Nebr' Ocra Cat |
|
Nebra Crang | [ˈnebrɐ kraŋ] | n.prop. | nebra + crang | Crab Nebula, it. Nebulosa Granchio, fr. Nébuleuse du Crabe, cat. Nebulosa del Cranc, rom. Nebuloasa Crabului, dt. Krebsnebel | |
Nebr' Ocra Cat | [neb ˈrokrɐ kat] | n.prop. | nebr(a) + ocra + cat | Cat's Eye Nebula, it. Nebulosa Occhio di Gatto, it. Katzenaugennebel | |
neg | [neŋ] | v.t. | *negō, -āre; negātum | deny, say to be not true, negate, it. negare, sp. negar, rom. nega, dt. bestreiten, leugnen, verneinen →nigat |
|
nel | [nel] | n. | (V)- agnellus, -um | lamb, fr. agneau, it. agnello, arom. njel, rom. miel, dt. Lamm | |
nel | [nel] | n. | (V)- ānellus, -um | ring, link (of a chain), cat. anell, it. anello, arom. nel, rom. inel, dt. Ring, Kettenglied | |
(net) | [net] | not used in isolation | v.stem. | *nectō, -ere; nexī, nexum | tie, bind →cunet |
neu | [ne͡ʊ̯] | n. | naevus, -um | birthmark, mole (skin), it. neo, voglia, sp. nevo, dt. Muttermal; cmp. rom. neg | |
ngen | [ŋ̩ɡen] | n. | ingenium | genius {person and property}, talent, cat. enginy, it. ingegno, sard. ingeniu, inginnu, dt. Genie, Talent →nginus |
|
ngenra | [ŋ̩ˈɡend̥rɐ] | v.t. | n(i)- + genra | procreate, it. ingenerare, sard. ingendrài, dt. zeugen | |
nginus | [ŋ̩ɡɪˈnus] | adj. | ngen + -us | ingenious, cat. enginyós, dt. genial | |
ngis | [ŋ̩ɡis] | v.t. | n(i)- + gis | plaster, cat. enguixar, dt. verputzen →ngisat |
|
ngisat | [ŋ̩ɡɪˈsat] | n. | ngis + -at | plastering, stucco, cat. enguixat, fr. enduit, it. intonaco, sp. enfoscado, dt. Putz | |
ngrac | [ŋ̩ɡ̊rak] | v.t. | *incarricō, -āre < carricāre | charge, load, entrust (with:cu), fr. charger, cat. carregar, encarregar, it. incaricare, caricare, sp. cargar, encargar, port. carregar, encarregar, rom. încărca, arom. ncarcu, dt. laden, aufladen, beladen, beauftragen →ngracamen, ngracar |
|
ngracamen | [ŋ̩ɡ̊rɐkɐˈmen] | n. | ngrac + -amen | charge, load, cargo, burden (result, manifestation), cat. càrrega, càrrec, it. carico, fr. fardeau, cargaison, sp. port. carga, rom. încărcătură, sarcină, arom. ncãrcãturã, dt. Ladung, Last, Belastung (Sache) | |
ngracar | [ŋ̩ɡ̊rɐˈkar] | n. | ngrac + -ar | charge, load (process), cat. càrrega, càrrec, it. carico, fr. fardeau, cargaison, sp. port. carga, rom. încărcătură, sarcină, arom. ncãrcãturã, dt. Ladung, Last, Belastung (Vorgang) | |
ngris | [ŋ̩ɡ̊ris] | adj. | (V)- *anglēnsis, -em | English | |
ni- | [ni] | pref.adj.<adj. | *ni- < in-, im-, il-, ir- | un-, non-, in-, im-, il-, ir-, not, no →niacustumrat, niapus, nicrupat, niculur, nicumun, nicunusat, nicuricat, nicurit, nidistimabra, nifilat, nimobra, nimuritur, nimuriturtat, nipal, nipar |
|
ni- | [ni] | i- only before m,n; m- before b,p,f,v | pref.v.<v./n. | *ni- < in- {aphaeresis + spontan. -i- before n,m} | in-, en-, into, inside; {also used as denominaliser, often with -ic for 'make/become more ...'} →mbeu, mbunic, mflui, mfriu, mfur, mpac, mpesi, mpric, mves, mvesti, mvolu, napui, ncepu, ncinra, ncrar, ncrau, ncriu, ndu, ngenra, ngis, nimeri, nimurmen, nrai, nropu, nsal, nsin, nsist, nspus, nstrui, nteni |
ni | [ni] | -i drops before vowel | prep. | *nī < in {irr. metathesis} | in, at, to, toward, during →avit, cusist, cuveni, mvolu, n'alt-cavi, ndu, ni ca an, ni cavi ci, ni cil cavi, ni cil siran, ni do iur, ni giri, ni grati, ni mei, ni pru, ni tabra, ni tre iur, n'iur aoi, nropu, nsist, pisist, riseu, strig, sutenu, sutenu, tor |
niacustumrat | [njɐkʊstʊmˈb̥rat] | adj. | ni- + acustumrat | uncommon, unaccustomed, unfamiliar, rom. neobișnuit, dt. ungewohnt, ungewöhnlich | |
niapus | [njɐˈpus] | adj. | ni- + apus | anhydrous [chem], it. anidro, dt. wasserfrei →sulfat sodi niapus |
|
nic | [nik] | adj. | *niccus, -um < {m->n?} *miccus < {gr.} mikros | small →nicol, ultra nic cap marel |
|
ni ca an | [ni ka an] | adv. | ni + ca an | anually, cat. anualment, anyalment, dt. jährlich, jedes Jahr | |
ni cavi ci | [ni ˈkavɪ ki] | conj. | ni + cavi + ci | in case (that) | |
nicel | [nɪˈkel] | n. | {loan} | nickel, Ni {element 28} [chem], cat. níquel | |
ni cil cavi | [ni kil ˈkavɪ] | adv.dem. | ni + cil + cavi | in this/that case | |
ni cil siran | [ni kil sɪˈran] | adv. | ni + cil siran | that evening, dt. an dem Abend | |
nicol | [nɪˈkol] | n. | nic + -ol | boy, girl, boyfriend, girlfriend, it. ragazzo, ragazza, sp. chico, chica, cat. noi, noia, sard. piciócu, piciòca, fr. garçon, fille, rom. băiat, fetiță, rsch. mat, matta, friul. fantat, fantate, dt. Junge, Mädchen, fester Freund, feste Freundin | |
nicrupat | [nɪkrʊˈpat] | adj. | ni- + crupat | innocent, sp. port. inocente, rom. nevinovat, dt. unschuldig | |
niculur | [nɪkʊˈlur] | adj. | ni- + culur | colourless, it. incolore, dt. farblos | |
nicumun | [nɪkʊˈmun] | adj. | ni- + cumun | uncommon, unusual, exceptional, extraordinary, sp. descomunal, insólito, port. incomum, exceptional, dt. ungewöhnlich, außergewöhnlich | |
nicunusat | [nɪkʊnʊˈsat] | adj. | ni- + cunusat | unknown, cat. desconegut, fr. inconnu, it. sconosciuto, ignoto, sp. desconocido, rom. necunoscut, dt. unbekannt | |
nicuricat | [nɪkʊrɪˈkat] | adj. | ni- + curicat | uncorrected, it. scorretto, sp. incorregido, dt. unberichtigt →nicurit |
|
nicurit | [nɪkʊˈrit] | adj. | ni- + curit | incorrect, false, it. scorretto, sp. incorrecto, dt. falsch, inkorrekt →nicuricat |
|
nidistimabra | [nɪdɪstɪˈmabrɐ] | adj. | ni- + distimabra | indistinguishable, it. indistinguibile, dt. ununterscheidbar | |
ni do iur | [ni do jur] | adv. | ni + do + iur | in two days, day after tomorrow, fr. après-demain, cat. passat demà, it. dopodomani, port. depois de amanhã, sp. pasado mañana, rom. poimâine, sard. pusticràs, barigàdu, dt. übermorgen | |
nidra | [ˈnidrɐ] | n. | nīdulus, -um < nīdus, -um | nest, it. nido, nidio, sp. nido, cat. niu, fr. nid, niche, rom. cuib, dt. Nest →nidric |
|
nidric | [nɪˈdrik] | v.i. | nidr(a) + -ic | nest, it. annidarsi, nidificare, sp. anidar, port. ninhar, ft. nicher, dt. nisten | |
nifilat | [nɪfɪˈlat] | adj. | ni- + filat | cableless, wireless, dt. kabellos →furatur nifilat, giratur nifilat, giratur rec nifilat |
|
nigat | [nɪˈɡat] | adj. | neg + -at | denied, rejected, it. negato, dt. abgelehnt, geleugnet, verneint, verweigert →nigatiu |
|
nigatiu | [nɪɡɐˈti͡ʊ̯] | adj. | {also loan} lat. negātīvus, -a, -um; nigat + -iu | negative, it. negativo, dt. negativ | |
ni giri | [ni ˈɡirɪ] | prep. | ni + giri | around, it. attorno, port. em torno de, ao redor de, rom. în jurul, dt. um | |
ni grati | [ni ˈɡratɪ] | prep. | ni + grati | thanks to, sp. gracias a, dt. dank | |
nigut | [nɪˈɡut] | n. | -g- negōtium | business, trade, cat. negoci, it. negozio, sp. negocio, rom. negoț, dt. Geschäft, Handel →nigutic |
|
nigutic | [nɪɡʊˈtik] | v.i. | nigut + -ic | negotiate, do business, it. negoziare, cat. negociar, rom. neguța, dt. handeln, verhandeln →niguticar |
|
niguticar | [nɪɡʊtɪˈkar] | n. | nigutic + -ar | negotiation, it. negoziazione, dt. Verhandlung | |
nilun | [nɪˈlun] | n. | {loan} | nylon, sp. nailon, cat. niló, dt. Nylon →crat nilun |
|
nimal | [nɪˈmal] | n. | (V)- animāl, -em | animal, live stock, friul. nemâl, rom. nămaie, dt. Tier, Vieh →nimal bosc, nimal sam crar |
|
nimal bosc | [nɪˈmal bosk] | n. | nimal + bosc | forest animal | |
nimal sam crar | [nɪˈmal sam krar] | n. | nimal + sam + crar | warm blooded animal, sp. animal de sangre caliente, dt. Warmblüter | |
ni mei | [ni me͡ɪ̯] | prep. | ni + mei | among, amid, in the middle of, during, it. tra, in mezza a, cat. enmig, dt. inmitten, unter, während | |
nimeri | [nɪˈmerɪ] | v.t. | ni- + meri | immerse, dip, place in water/liquid, fr. inmerger, it. immergere, sp. sumergir, sumir, dt. eintauchen | |
nimic | [nɪˈmik] | n. | inimīcus, -um | enemy, it. nemico, sp. enemigo, cat. enemic, rom. inamic, dt. Feind →amic |
|
nimobra | [nɪˈmobrɐ] | adj. | ni- + mobra | immobile, unmovable, cat. immòbil, fr. immobile, it. immobile, sp. inmóvil, port. imóvel, dt. unbeweglich | |
n. | building, property, estate, fr. immeuble, cat. immoble, edifici, it. immobile, sp. inmueble, port. imóvel, dt. Gebäude, Immobilie | ||||
nimra | [ˈnimb̥rɐ] | pron. | nēmō, -inem | {formal, archaic} no-one, nobody, nothing, none, it. nimo, sard. nemmos, nemus, rom. nimeni, dt. niemand | |
nimuritur | [nɪmʊrɪˈtur] | adj. | ni- + muritur | immortal, deathless, undying, it. immortale, port. imortal, imorrivel, rom. nemuritor, dt. unsterblich →nimurituric |
|
nimurituric | [nɪmʊrɪtʊˈrik] | v.t. | nimuritur + -ic | immortalize, make immortal, eternize, dt. unsterblich machen | |
nimuriturtat | [nɪmʊrɪtʊrə̆ˈtat] | n. | ni- + muriturtat | immortality, it. immortalità, rom. nemurire, dt. Unsterblichkeit | |
nimurmen | [nɪmʊrə̆ˈmen] | v.t. | ni- + murmen | bury, cat. sp. port. enterrar, fr. enterrer, it. seppellire, inumare, rom. înmormânta, dt. begraben | |
nin | [nin] | pron. | *nē gentem | {emphatic} nothing, no-one, nobody, none, sp. nada, nadie, it. niente, rom. nimic, nineni, dt. nichts, niemand | |
det. | no, not any, it. niente, dt. kein, kein bißchen | ||||
niobi | [ˈnjobɪ] | n. | {loan} | niobium, Nb {element 41} [chem], cat. niobi | |
nion | [njon] | n. | {loan} | neon, Ne {element 10} [chem], cat. neó | |
nioni | [ˈnjonɪ] | n. | {loan} | nihonium, Nh {element 113} [chem], cat. nihoni | |
niotra | [ˈnjotrɐ] | adj. | neutrum | neutral, neuter, it. port. neutro, fr. cat. neutre, rom. neutru, dt. neutral, sächlich →niutrin, niutron |
|
nipal | [nɪˈpal] | adj. | ni- + pal | unequal, different, cat. desigual, rom. inegal, dt. ungleich, unterschiedlich | |
nipar | [nɪˈpar] | adj. | ni- + par | odd, uneven, not divisible by two, not on a par, it. impari, dt. ungerade, nicht ebenbürtig | |
nipi | [ˈnipɪ] | conj. | -(')- +V neque | neither, nor, it. né, fr.,sp. ni, port. nem, rom. nici, dt. weder, noch →nipi ... nipi |
|
nipi ... nipi | [ˈnipɪ ˈnipɪ] | -i drops before vowel | conj. | nipi + nipi | neither...nor, it. né...né, fr.,sp. ni...ni, port. nem...nem, rom. nici...nici, dt. weder...noch |
ni pru | [ni pru] | adv. | ni + pru | moreover, furthermore, it. inoltra, fr. de plus, sp. además, rom. în plus, dt. außerdem | |
niput | [nɪˈput] | n. | nepōs, -tem | grandchild [kin], grandson, granddaughter →niput astra |
|
niput astra | [nɪˈpu ˈtastrɐ] | n. | niput + astra | stepgrandchild, stepgrandson, stepgranddaughter [kin] | |
nir | [nir] | adj. | niger, -rum | black [colour] →cicun nir, culicrisp nir, foi nir, Furest Nir, mac rau i nir, mustat nir, niriu, nirtat, pan nir, us nir, vin nir |
|
niriu | [nɪˈri͡ʊ̯] | adj. | nir + -iu | blackish, somewhat black, it. nerastro, rom. negriu, dt. schwärzlich | |
nirtat | [nɪrə̆ˈtat] | n. | *nigr(ēdinem) + -itātem; nir + -(i)tat | blackness, it. nerezza, sp. negrura, cat. negror, rom. negreală, dt. Schwärze | |
nisu | [ˈnisʊ] | det. | -(C) *ni ipsu unu < ne ipsum unum | no, not a, not a single →nisu tal |
|
pron. | none, nobody, nothing, no-one, not a single one | ||||
nisu tal | [ˈnisʊ tal] | det. | nisu + tal | no such, dt. kein solcher | |
pron. | none such, dt. kein solcher | ||||
nit | [nit] | adj. | nitidus, -a, -um | clear, clean, pure, net, it. netto, nitido, rom. neted, dt. klar, sauber, netto | |
ni tabra | [ni ˈtabrɐ] | adv. | ni + tabra | on the table, it. sul tavolo, port. na mesa, dt. auf dem Tisch | |
ni tre iur | [ni tre jur] | adv. | ni + tre + iur | in three days, day after day after tomorrow, fr. dans trois jours, cat. en tres dies, it. tra tre giorni, port. em três dias, sp. en tres días, rom. în trei zile, răspoimâine, sard. barigàdu, dt. überübermorgen, in drei Tagen | |
nitrit | [nɪˈtrit] | n. | nitr(u) + -it | nitrite [chem], it. nitrito, dt. Nitrit | |
nitru | [ˈnitrʊ] | n. | {loan} | nitrogen, N {element 7} [chem], cat. nitrogen →nitrit |
|
precomp. | nitru | nitric, nitr- | |||
Nitun | [nɪˈtun] | n.prop. | Neptūnus, -um | Neptune [planet] [astron], it. Nettune, cat. Neptú, dt. Neptun →nituni |
|
nituni | [nɪˈtunɪ] | n. | {loan}; Nitun + i | neptunium, Np {element 93} [chem], cat. neptuni | |
niu | [ni͡ʊ̯] | n. | nix, -vem | snow, cat. neu, fr. neige, rom. nea, it. port. neve, sp. nieve, sic. nivi, sard. nive, ni, dt. Schnee →nivic |
|
niudim | [njʊˈdim] | n. | {loan} | neodymium, Nd {element 60} [chem], cat. neodimi, rum. neodim | |
n'iur aoi | [nju rɐˈo͡ɪ̯] | adv. | n(i) + iur + aoi | nowadays, fr. de nos jours, it. oggigiorno, oggidì, cat. avui dia, avui en dia, sp. hoy en día, hoy día, hogaño, rom. în ziua de azi, dt. heutzutage | |
niutrin | [njʊˈtrin] | n. | {loan}; niotr(a) + -in | neutrino [phys] [stdmodel], rom. neutrin, sic. niutrìnu, dt. Neutrino →niutrin litron, niutrin mion, niutrin tauon |
|
niutrin litron | [njʊˈtrin d̥lɪˈtron] | n. | niutrin + litron | electron neutrino [phys] [stdmodel], it. neutrino elettronico, rom. neutrin electronic, dt. Elektronneutrino | |
niutrin mion | [njʊˈtrim mjon] | n. | niutrin + mion | muon neutrino [phys] [stdmodel], it. neutrino muonico, rom. neutrin miuonic, dt. Myneutrino | |
niutrin tauon | [njʊˈtrin ta͡ʊ̯ˈon] | n. | niutrin + tauon | tau neutrino [phys] [stdmodel], it. neutrino tauonico, rom. neutrin taunic, dt. Tauneutrino | |
niutron | [njʊˈtron] | n. | {calque}; niotr(a) + -on | neutron [phys] [stdmodel] | |
nivel | [nɪˈvel] | n. | *nivellum | level | |
nivic | [nɪˈvik] | v.i.0s. | niu + -ic | snow | |
no | [no] | pron.pers. | -(s) nōs; {-s drops like for plural forms} | we, us, our {1st person pl.} →pau no |
|
nobra | [ˈnobrɐ] | n. | *nuberus, -um < numerus, -um | number, it. numero, novero, fr. nombre, sard. númeru, númunu, lúmeru, dt. Zahl, Nummer →nobra nter |
|
nobra nter | [ˈnobrɐn ter] | n. | nobra + nter | integer [math], it. numero intero, fr. nombre entier, dt. ganze Zahl | |
nort | [norə̆t] | n. | {loan} fr. nord < germ. norþan | north [compass], northern, it. nord, settentrione, borea, dt. Nord-, Norden →anort, Mar Nort |
|
not | [not] | n. | noctem | night →mei-not, not bon |
|
not bon | [not bon] | phr. | not + bon | good night | |
nou | [no͡ʊ̯] | adj. | novum | new, cat. nou, fr. neuf, rsch. nov, it. port. novo, sp. nuevo, rom. nou, dt. neu →Dili Nou, nutat, Silanda Nou |
|
nou | [no͡ʊ̯] | num. | novem | nine, 9, cat. nou, fr. neuf, rsch. nov, it. port. nove, nove, sp. nueve, rom. nouă, dt. neun →nou deca, nuemra |
|
nou deca | [no͡ʊ̯ ˈdekɐ] | num. | nou + deca | ninety, 90, port. noventa, rom. nouăzeci, lat. nōnāgintā, dt. neunzig | |
nrai | [n̩d̥ra͡ɪ̯] | v.t. | n(i)- + rai | irradiate, illuminate, it. irradiare, dt. bestrahlen, anstrahlen | |
nrat | [n̩d̥rat] | adj. | in alto < altus, -a, -um | high, tall; it. alto, occ. naut, rom. nalt, dt. hoch →a nrat, bas, nratitat |
|
nratitat | [n̩d̥rɐtɪˈtat] | n. | *altitātem < altitūdinem; nrat + -itat | height, altitude | |
nregu | [n̩dˈ̥reɡʊ] | v.t. | *intelleguō, -ere < intellegere, intellegō, intellēxī, intellēctum | understand, grasp, it. capire, dt. verstehen, begreifen | |
nres | [n̩d̥res] | v.t. | *interessō, -āre | make s.o. interested (in: a) →nresi, nristur |
|
v.refl. | be interested (in: a) | ||||
nresi | [n̩dˈ̥resɪ] | n. | nres + -i | interest | |
nreu | [n̩d̥re͡ʊ̯] | n. | nervus, -um | nerve →nrivus |
|
Nric | [n̩d̥rik] | n.prop. | Henrīcus, -a | Henry | |
nristur | [n̩d̥rɪsˈtur] | adj. | nres + -(a)tur | interesting | |
nrivus | [n̩d̥rɪˈvus] | adj. | nreu + -us | nervous | |
nropu | [n̩dˈ̥ropʊ] | v.i. | n(i)- + ropu | irrupt, break (into:ni), burst (into:ni), emerge suddenly, invade (obj.:ni), it. irrompere, sp. irrumpir, cat. irrompre, rom. irupe, dt. einbrechen, eindringen, aufkommen, hineinplatzen, einfallen [MILIT] →nrupur |
|
nru- | [n̩d̥ru] | pref.adj.<adj. | intro- | intro-, it. intro-, dt. hinein-, ein- →nrudu |
|
nrudu | [n̩dˈ̥rudʊ] | v.t. | nru- + du | insert, introduce, cat. introduir, it. introdurre, sp. introducir, rom. introduce, dt. einführen →nrudur |
|
nrudur | [n̩d̥rʊˈdur] | n. | nrudu + -(a)r | introduction, it. introduzione, rom. introducere, dt. Einführung | |
nrupur | [n̩d̥rʊˈpur] | n. | nropu + -(a)r | irruption, break-in, invasion, bust, raid, it. irruzione, port. irrupção, dt. Überfall, Invasion, Razzia | |
nsal | [n̩sal] | v.t. | n(i)- + sal | salt, add salt →nsalat |
|
nsalat | [n̩sɐˈlat] | adj. | nsal + -at | salted | |
n. | salad, it. insalata, sp. ensalada, cat. amanida →nsalat pumber |
||||
nsalat pumber | [n̩sɐˈlat pʊmˈber] | n. | nsalat + pumber | potato salad | |
nsin | [n̩sin] | v.t. | *insignare; n(i)- + sin | teach, inform | |
nsist | [n̩sist] | v.i. | n(i)- + sist | insist (in: ni), it. insistere, sp. insistir, dt. beharren, drängen, bestehen (auf: ni) | |
nspus | [n̩spus] | v.t. | n(i)- + spus | marry, it. sposare, sp. casarse, dt. heiraten | |
v.i. | marry (obj.: cu), it. sposarsi, dt. heiraten →fe nspus, rinspus |
||||
nstan | [n̩stan] | n. | instantem | instant, moment | |
nstitut | [n̩stɪˈtut] | n. | institūtum | institute, it. istituto, dt. Institut | |
nstrui | [n̩stru͡ɪ̯] | v.t. | n(i)- + strui | instruct, teach, it. istruire, rom. instrui, dt. anweisen, unterweisen, lehren | |
nteni | [n̩ˈtenɪ] | v.t. | n(i)- + teni | stretch out, lengthen, spread out, widen, it. tendere, allungare, sgranchire, rom. întinde, dt. dehnen, strecken →ntinit |
|
nter | [n̩ter] | adj. | integer, -rum | whole, entire, complete, integer [math], intact, it. intero, fr. entier, cat. enter, rom. întreg, arom. ntreg, dt. ganz →nobra nter |
|
ntern | [n̩terə̆n] | adj. | -Vr- -rn- interna, -us, -um; {semi-borrowed} | internal | |
n. | interior | ||||
ntinit | [n̩tɪˈnit] | adj. | nteni + -(a)t | streched out, strained, intense, it. intenso, rom. întins, intens, dt. heftig, stark, intensiv, ausgedehnt →ntinititat |
|
ntinititat | [n̩tɪnɪtɪˈtat] | n. | ntinit + -itat | intensity, dt. Stärke, Intensität →ntinititat luc |
|
ntinititat luc | [n̩tɪnɪtɪˈtat luk] | n. | ntinititat + luc | luminous intensity [phys], it. intensità luminosa, cat. intensitat lluminosa, dt. Lichtstärke →candela |
|
nu | [nu] | adv. | -(C) -(')- nōn | not, don't →nu min ci, nu pi cil, nu pru ci, nu sul |
|
interj. | no →nu ncui |
||||
nubeli | [nʊˈbelɪ] | n. | {loan} | nobelium, No {element 102} [chem], cat. nobeli | |
nubra | [ˈnubrɐ] | n. | nūbilum | cloud | |
nuc | [nuk] | n. | nucem | nut, walnut →nucar, spastur nuc |
|
nucar | [nʊˈkar] | n. | nuc + -ar | nut tree, walnut tree, fr. noyer, cat. sp. noguera, dt. Nußbaum, Walnußbaum | |
nue. | [nu͡ɪ̯] | n.abbrev. | nue(mra) | Nov. [monthabbr3] | |
nuemra | [nʊˈemb̥rɐ] | n. | November; no(u) + emra | November [month], it. cat. fr. novembre, sp. noviembre, port. novembro, ocat. noembre, arom. nuembru, rom. noiembrie, dt. November →nue. |
|
nul | [nul] | num. | nūllus, -a, -um | zero, nothing, none, 0, port. zero, dt. null | |
nu min ci | [nu miŋ ki] | adv. | nu + min + ci | not less than, minimally, at least | |
numra | [ˈnumb̥rɐ] | n. | nōmen, -inem | name, it. nome, cat. nom, sard. nòmene, sp. nombre, rom. nume, dt. Name →prunumra |
|
nu ncui | [nuŋ ku͡ɪ̯] | conj. | nu + ncui | not even, neither, it. neanche, neppure, dt. nicht mal, auch nicht | |
nu pi cil | [nu pi kil] | phr. | nu + pi + cil | you're welcome {reply to uligat}, lit. 'not for that' | |
nu pru ci | [nu pru ki] | adv. | nu + pru + ci | not more than, maximally, at most | |
nur | [nur] | v.t. | *ignōrō, -āre | ignore | |
nu sul | [nu sul] | conj. | nu + sul | not only, it. non solo, port. não só, fr. non seulement, dt. nicht nur →nu sul ... sinu ncui |
|
nu sul ... sinu ncui | [nu sul ˈsinʊŋ ku͡ɪ̯] | conj. | nu sul + sinu ncui | not only...but also, it. non solo..ma anche, port. não só...mas também, fr. non seulement...mais aussi, dt. nicht nur...sondern auch | |
nutat | [nʊˈtat] | n. | no(u) + -(i)tat | news, newness, novelty, rom. noutate, arom. nãutati, cat. novetat, dt. Neuheit, Neuigkeit | |
nutri | [ˈnutrɪ] | v.t. | *nūtriō, -īre; nūtrītum | nourish, feed, breastfeed, it. nutrire, fr. nourrir, sp. nudrir, dt. füttern, nähren | |
O |
|||||
o | [o] | interj. | {?} | oh, it. oh, dt. O, Oh | |
o | [o] | n. | *ō | [letter] o, O, U+004F, U+006F →en, pe |
|
oc | [ok] | n. | *auca < avica | goose →oc frit, oc silvac |
|
oc frit | [ok frit] | n. | oc + frit | goose roast, roasted goose, grilled goose, it. oca arrosto, dt. Gänsebraten | |
ocra | [ˈokrɐ] | n. | oculus, -um | eye →Nebr' Ocra Cat, ucrai |
|
oc silvac | [ok sɪlˈvak] | n. | oc + silvac | grey goose, cat. oca comuna/salvatge, it. oca selvatica, sci. anser anser | |
oi | [o͡ɪ̯] | v.t. | *audiō, -īre | hear, sense sound (of: obj.) →ascrut, uir, uitur |
|
ol | [ol] | n. | oleum | oil, fr. huile, cat. oli, it. olio, sp. aceite, sard. ociu, ogiu, ogliu, ollu, otzu, dt. Öl →aliol, lumr' ol, ol uliu |
|
-ol | [ol] | suff.n.<n. | -olum; -olam | {(affectionate) diminutive} →apisturol, caminol, filol, flumrol, fracol, furol, grimanol, nicol, pubrol, urutol |
|
olmi | [ˈolmɪ] | n. | {loan} | holmium, Ho {element 67} [chem], cat. holmi, friul. olmi | |
ol uliu | [o lʊˈli͡ʊ̯] | n. | ol + uliu | olive oil | |
om | [om] | adj. | om(ra) | -(ra) | male →capr' om, pul om |
|
om | [om] | n. | {loan} Ohm | ohm, Ω [phys] [unit], it. ohm, sp. ohmio →risisti |
|
omra | [ˈomb̥rɐ] | n. | homō, -inem | man, it. uomo, uomini, sard. ómine, cat. home, sp. hombre, rom. om, dt. Mann →om |
|
-on | [on] | suff.n. | {loan} gr. -ον | -on {formative for particles, elements, units}, cat. -ó, it. -one, sp. -ón, port. -ão, -on, dt. -on →adron, barion, buson, firmion, futon, gruton, lipton, litron, mion, mison, niutron, pruton, tauon |
|
opra | [ˈoprɐ] | v.t. | *operō, -āre | operate, handle, use →uprar, uprat, upratur |
|
v.i. | act; function | ||||
or | [or] | n. | *orum < {vowel from sp.?} aurum | gold, Au {element 79} [chem], cat. or →uric, uriu |
|
ori | [ˈorɪ] | n. | -j- *horjum < hordeum; {early -dj- > -j- (even in Sard.)} | barley, it. orzo, rom. orz, sard. ogliu, olzu, orju, dt. Gerste →avin, mil, sical, spret, tric |
|
(ori) | [ˈorɪ] | not used in isolation | v.stem. | *horriō, -īre < horrēre, horreō, horritum; {-i- from 3sg} | tremble, shiver; cmp. rom. urî →uribra |
os | [os] | n. | *ossem < os, ossis | bone →os crau |
|
-os | [os] | suff.n. | (gluc)os | -ose {suffix for sugars} [chem] →distros, frutos, latos, sacros |
|
os crau | [os kra͡ʊ̯] | n. | {calque} lat. clāvicula; os + crau | collarbone, clavicle, it. clavicola, fr. clavicule, dt. Schlüsselbein | |
osi | [ˈosɪ] | n. | {loan} | oxygen, O {element 8} [chem], cat. oxigen →crabusil, usida |
|
osmi | [ˈosmɪ] | n. | {loan} | osmium, Os {element 76} [chem], cat. osmi | |
ot | [ot] | num. | octō | eight, 8, port. oito, dt. acht →ot deca, utobra |
|
ot deca | [ot̚ ˈdekɐ] | num. | ot + deca | eighty, 80, port. oitenta, rom. optzeci, lat. octōgintā, dt. achtzig | |
ou | [o͡ʊ̯] | adv.interr. | ubi | where? →alt-ou, a ou, d'ou, u, uvum |
|
adv.rel. | where | ||||
ou | [o͡ʊ̯] | n. | ovum | egg →clar ou, ou natri |
|
ou natri | [o͡ʊ̯ ˈnatrɪ] | n. | ou + natri | duck egg, it. uovo d'anatra, dt. Entenei | |
P |
|||||
pac | [pak] | n. | pāx, -cem | peace, it. pace, dt. Frieden →mpac, pacic, paciu, palum pac, pip pac |
|
pac | [pak] | v.t. | *pacō, -āre; {related to pac} | pay, fr. payer, it. pagare, cat. sp. occ. port. pagar, dt. bezahlen →pacamen, pacatur |
|
pacamen | [pɐkɐˈmen] | n. | pac + -amen | payment, pay, cat. pagament, fr. payement, port. it. pagamento, sp. pago, rom. plată, dt. Zahlung, Bezahlung | |
pacatur | [pɐkɐˈtur] | n. | pac + -atur | payer, it. pagatore, dt. Zahler | |
pacic | [pɐˈkik] | v.t. | pac + -ic | pacify, it. pacificare, dt. befrieden | |
paciu | [pɐˈki͡ʊ̯] | adj. | pac + -iu | peaceful, calm, it. pacifico, dt. friedlich →Mar Paciu |
|
pagin | [pɐˈɡin] | n. | {loan} pāgina | page →pagin rit |
|
pagin rit | [pɐˈɡin d̥rit] | n. | pagin + rit | web page | |
pai | [pa͡ɪ̯] | v.t. | *padiō, -īre; padītum | digest, tackle, cope, it. padire, paidire, cat. pair, dt. verdauen, bewältigen, fertigwerden, zurechtkommen (mit: obj.) | |
pais | [pɐˈis] | n. | pagēnsis, -em | country, land | |
pal | [pal] | adj. | aequālis, -em | equal, same →nipal |
|
pal | [pal] | n. | pālus, -um | stake, pale, pole, stick, cat. pal, fr. pieu, it. sp. palo, port. pau, rom. par, dt. Pfahl, Latte →pal tis |
|
paladi | [pɐˈladɪ] | n. | {loan} | palladium, Pd {element 46} [chem], cat. pal·ladi | |
palat | [pɐˈlat] | n. | palātium | palace, cat. palau, fr. palais, it. palazzo, rom. palat, port. paço, sard. palassu, palatu, palatzu, polatu, dt. Palast | |
palat | [pɐˈlat] | n. | palātum | palat, fr. palais, it. palato, rom. palat, sard. paladru, paladu, palau, paladi, dt. Gaumen | |
pal tis | [pal tis] | n. | pal + tis | boner, hard-on, cat. trempera, port. pau duro, dt. Ständer | |
palum | [pɐˈlum] | n. | palumba | pigeon, dove, sp. paloma, cat. colom, it. colomba, palomba, piccione, fr. pigeon, dt. Taube →palum pac |
|
palum pac | [pɐˈlum pak] | n. | palum + pac | dove of peace, it. colomba della pace, dt. Friedenstaube | |
pan | [pan] | n. | pānis, -em | bread →panar, pan casifet, pan nir |
|
panar | [pɐˈnar] | n. | pan + -ar | baker | |
pan casifet | [paŋ kɐsɪˈfet] | n. | pan + casifet | home-made bread, it. pane casareccio, dt. hausgemahtes Brot | |
pang | [paŋ] | n. | pāntex, -icem | belly →stong |
|
panit | [pɐˈnit] | n. | pānicium | maize, corn, cat. panis, port. milho, it. granoturco, sard. trigumoriscu, rom. porumb, dt. Mais →mil |
|
pan nir | [pan nir] | n. | pan + nir | brown bread, sp. pan negro, dt. Schwarzbrot | |
pap | [pap] | n. | papa | pope | |
papil | [pɐˈpil] | n. | *papīlum< papȳrum | paper →munit papil |
|
par | [par] | adj. | parem < pār | even, divisible by two, on a par, it. pari, fr. pair, dt. gerade, durch zwei teilbar, ebenbürtig →cupar, nipar, parec |
|
(par) | [par] | not used in isolation | v.stem. | *parō, -āre; parātum | arrange, order, provide, resolve, acquire, procure →cupar, pripar, ripar, sipar |
parec | [pɐˈrek] | n. | *pariculus, -um; |